Heilbrigðismál - 01.09.1983, Side 27

Einstofna mótefni
Uppgötvun einstofna mótefna eða
„monoclonal antibodies“ felur í sér
verulegt framfaraskref í hagnýtri ónæmis
fræði og gæti m. a. komið að gagni
við greiningu og meðferð krabbameins
Grein eftir dr. Helgu Ögmundsdóttur
5. Tölvuskráning í samráði við
Krabbameinsskrá íslands og yfir-
lækna viðkomandi deilda, fyrir
alla sjúklinga sem vistast á
Landspítalanum með illkynja
sjúkdóma.
6. Ráðgjöf og fræðsla fyrir íslenzka
lækna og annað starfsfólk heil-
brigðisstétta um meðferð illkynja
sjúkdóma.
7. Rannsóknarvinna á sviði krabba-
meinsfræða og samvinna á því
sviði við aðrar deildir spítalans.
8. Kennsla læknastúdenta í sam-
vinnu við læknadeild Háskóla
íslands.
III
Ráðinn verði sérstakur yfirlæknir að
deild þessari sem jafnframt er for-
stöðulæknir hennar. Yfirlæknirinn
ber ábyrgð á starfsemi deildarinnar
gagnvart stjórnendum spítalans
samkvæmt lögum um heilbrigðis-
þjónustu. Hann skal hafa sérfræði-
leyfi í krabbameinslækningum. Jafn-
framt verði ráðnir að deildinni sér-
fræðingar í krabbameinslækningum
og annað sérhæft starfsfólk.
Svo sem að ofan greinir er hér
gert ráð fyrir stofnun sjálfstæðrar
krabbameinslækningadeildar með
eigin forstöðulækni. Eins og fram
kemur í kaflanum um hlutverk
deildarinnar er henni ætlað að hafa
forgöngu um samstarf þeirra aðila
sem fást við lækningar og rannsókn-
ir sjúklinga með illkynja sjúkdóma á
Landspítalanum.
Hins vegar er gert ráð fyrir því að
á þeim deildum þar sem nú þegar
fara fram lækningar illkynja sjúk-
dóma svo sem á kvennadeild, skurð-
lækningadeild, barnadeild og lyfja-
deild (blóðmeinafræði og fleira)
verði þær áfram undir stjórn og á
ábyrgð lækna viðkomandi deilda.“
Undir þessa tillögu skrifudu allir sjö
stjórnarmenn læknaráðs Landspítal-
ans, en formadurþess er Magnús Karl
Pétursson.
Yfirlæknisstaðan var sídan auglýst,
med umsóknarfresti til 15. desember
1983, og þrjár stödur sérfrædinga
med umsóknarfresti til 5. janúar
1984.
Flestir kannast við það, að ef þeir
hafa fengið svokallaða barnasjúk-
dóma einu sinni geta þeir ekki sýkst
af þeim aftur, þ. e. þeir eru ónæmir
fyrir þessum sjúkdómum það sem
eftir er ævinnar. Þetta fyrirbæri
skýrist af starfsemi ónæmiskerfisins.
Fegar fólk fær t. d. mislinga eða
hettusótt bregst ónæmiskerfi líkam-
atis við með því m. a. að framleiða
mótcfni. Slík mótefni eru sérvirk
þ. e. þau bindast eingöngu því áreiti
(niislingaveiru eða hettusóttarveiru í
dæminu) sem vakti viðbrögðin í
upphafi. Mörgum árum eftir slíka
sýkingu má enn mæla þessi mótefni í
blóði og eru þau vísbending um að
einstaklingur hafi fengið þá sýkingu,
en jafnframt veita mótefnin vörn
gegn endursýkingu. Mótefni hafa
ýmsar verkanir, sem byggjast á
hæfni þeirra til að bindast áreitinu,
en einnig geta þau virkjað aðra þætti
og fruniur ónæmiskerfisins, og má
kalla þetta afleiddar verkanir mót-
efna. Þegar mótefni bindast yfir-
borði veiru er komið í veg fyrir að
veiran geti sest á frurnur líkamans
og sýkt þær. Með því að tengjast
bakteríum gera mótefni þær að
auðveldari bráð fyrir átfrumur lík-
amans. Mótefni geta fest sig á yfir-
borð frumna sem eru líkamanum
framandi (t. d. við blóðgjöf af röng-
um flokki) og virkjað ýmsa þætti og
Mótefni e3a inimúnóglóbúlín eru
samsett mólekúl, gerS úr fjórum
kcSjum, þ. e. tveimur þungum og
tveimur léttum. Þessum keSjum er
haldiS saman á nokkrum stöSum
meS þvertengingum. Sú hluti móle-
kúlsins, sem inniheldur báSar léttu
keSjurnar og hluta af hvorri þungri
keSju (Fab-endinn) er sá, sem bind-
ur antigeniS og þess vegna sá hlutinn
sem er frábrugSinn milli mismun-
andi mótefna. Fc-endinn er gerSur
úr hluta af hvorri þungri keSju, er
lítt breytiíegur og miSlar afleiddum
verkunum mótefna.
HEILBRIGÐISMÁL 3/1983 27