Heilbrigðismál - 01.06.1984, Blaðsíða 10

bólgu af völdum keðjukokka. En
auðvitað er síst betra að sýkjast af
berklum en klamydíu af rekkjunaut
sínum. Líkurnar á að sýkjast af smit-
sjúkdómi, af þeim sem hafðar eru
samfarir við, eru auðvitað miklar, sé
viðkomandi sýktur. Þar sem talið er
að hleypidómar þeir sem tengdir eru
þessu orði eða hugtaki komi í veg
fyrir að sjúklingar komist undir
læknishendur hafa menn reynt að
innleiða hugtök eins og „sexually
transmitted disease", sem ef til vill
mætti þýða með orðinu samræðis-
sjúkdómar, í stað orðsins kynsjúk-
dómar (venereal disease). í raun og
veru eru samræðissjúkdómar ekki
frábrugðnir öðrum smitsjúkdómum
nema að því leyti að þeir eru svo lítið
smitandi að mjög náið samneyti þarf
til þess að smitast, og að smitleiðin
liggur oftast um slímhúð kyn-
færanna.
Sjúkdómaleit
Klamydíusýkingar eru tiltölulega
auðgreindar og auðlæknanlegar með
sýklalyfjum. Greining og meðferð
eru án mikillar fyrirhafnar eða óþæg-
inda fyrir sjúklinginn og kostnaður
er óverulegur miðað við ýmsar aðrar
Aldursdreifing karla og kvenna
með klamydíu (heilar súlur) og
lekanda (strikaðar súlur), sam-
kvæmt niðurstöðum rannsókna á
sjúklingum sem leituðu til Húð- og
kynsjúkdómadeildar Heilsuvemd-
arstöðvar Reykjavikur árið 1982.
lækningar. Þrátt fyrir þetta virðist
sjúkdómurinn vera í sókn. Astæðan
er sennilega sú að of fáir þeirra sem
bera sýkilinn komast undir læknis-
hendur. Petta stafar einkum af því
að fæstir þeirra vita að þeir eru smit-
berar. Það ætti að vera mun auð-
veldara að komast að því hverjir
hafa getað orðið fyrir smiti frá ein-
staklingi sem ber klamydíu heldur
en til dæmis frá sjúklingi sem sýktur
er af berklum og hóstar berklasýkl-
um út í andrúmsloftið. En svo er þó
ekki og ástæðurnar eru einkum þær
að aðferðir til skimunar (screening)
fyrir berklum eru enn mun ódýrari
og fyrirhafnarminni en aðferðir til
skimunar fyrir klamydíu, og svo eru
það hin siðferðilegu vandamál sem
tengd eru samræðissjúkdómunum.
Ef sporna á við útbreiðslu klamydíu-
sýkinga þarf að auka skimun, eink-
um í þeim aldurshópum þar sem al-
gengi sjúkdómanna er mest (frá 15
til 25 ára). Einnig þarf að gera Rann-
sóknastofu Háskólans kleift að
rækta fyrir alla þá sem á slíkri þjón-
ustu þurfa að halda.
Það er einnig nauðsynlegt að auka
fræðslu um samræðissjúkdóma,
bæði meðal heilbrigðisstétta og al-
mennings. Til dæmis er talið að
notkun verja minnki verulega líkur á
smitun og því hefur verið haldið
fram að áróður fyrir notkun þeirra
hafi valdið lækkun á tíðni lekanda.
En almenningsfræðsla um samræðis-
sjúkdóma er vandmeðfarin og á að
vera í hönduin fólks sem hefur næga
þekkingu. Tilgangur fræðslustarfsins
er ekki að reyna að hafa áhrif á
kynferðislega hegðun fólks heldur
að fá þá sem hugsanlega eru smitaðir
eða smitast af samræðissjúkdómi til
þess að leita til læknis. Forvarnar-
starf gegn sjúkdómum er augljóslega
besti kosturinn þegar því verður við
komið og hvað varðar klamydíusýk-
ingar virðist það einnig vera arðbær
fjárfesting.
Nokkrar heimildir:
1) Schachter, J, Dawson, CR: Human
Chlamydial Infections. Littleton Massachus-
etts, Publishing Scicnccs Group. 1978.
2) Schachtcr, J: Chlamydial infections. N
Engl J Mcd 1978; 298: 428-35, 490-5, 540-9.
3) Möller, BR, Porstcinssson, SB, Þórar-
insson, H, Kolbcinsson, A: C. trachomatis.
Einkenni klamydíasýkinga hjá mönnum.
Læknablaöið 1982; 68: 203-7.
4) Steingrímsson, Ó, Þórarinsson, H, Sig-
fúsdóttir A, Kolbcinsson A: Könnun á tíöni
sýkinga af völdum C. trachomatis á íslandi í
samanburði viö tíöni lekanda. Rannsókn á
sjúklingum cr leituöu til Húö- og kynsjúk-
dómadcildar Hcilsuvcrndarstöðvar Rcykja-
víkur áriö 1982. Læknablaðið 1983; 69.
Höfundur þessarar greinar, Ólafur
Steingrímsson læknir, er sérfræðing-
ur á Sýkladeild Rannsóknastofu Há-
skólans viö Barónsstíg í Reykjavík.
Sjúkdómar sem klamydínr valda hjá mönnum
Sjúkdómar
Tegund
Chlamydia psittaci
Chlamydia trachomatis
Chlamydia trachomatis
Chlamydia trachomatis
Mótefnavakaflokkar
Margir óskilgreindir
A, B, Ba, C
D, E, F, G, H, I, J, K
Ll, L2, L3
Fýlasótt
Egypskt augnkvef
Augnangur,
endaþarmsbólga
lyppubólga,
lungnabólga í nýburum,
samræðissjúkdómar
(þvagrásarbólga,
leghálsbólga,
eggj aleiðarabólga)
Eitlafár
10 HEILBRIGÐISMAL 2/1984