Heilbrigðismál - 01.09.1986, Blaðsíða 9

HEILBRIGÐISMÁL / Jónas Ragnarsson
BREYTINGAR A REYKINGAVENJUM
12-16 ARA GRUNNSKOLANEMA
I REYKJAVlK
40-,
1974 197B 1982 1986
TENGSL REYKINGA A
HEIMILUM OG REYKINGA
12-16 ÁRA NEMENDA
I REYKJAVlK 1986
ENGINN (ANNAR)
REYKIR
FAÐIR REYKIR
REYKJA ALLS MOÐIR
REYKJA DAGLEGA REYKIR
FAÐIR OG
MOÐIR REYKJA
SYSTKIN
REYKJA
0.5 1 1.5 2 2.5 3
HLUTFALL
Enn dregur úr reykingum nemenda
Grein eftir Skúla G. Johnsen
Svo sem kunnugt er hefur reglu-
bundin fræðsla um reykingar og
skaðsemi þeirra verið í 5.-8. bekk
grunnskólanna í Reykjavík síðan
1976. Krabbameinsfélag Reykjavíkur
hefur frá byrjun séð um skipulagn-
ingu þessa starfs og annast það í
samvinnu við skólana. Einnig hef-
ur félagið stutt þetta starf á ýmsan
annan hátt, þar á meðal með reglu-
bundinni útgáfu fréttablaðsins
„Takmarks" sem dreift hefur verið í
tugþúsundum eintaka.
A síðustu 12 árum hefur borgar-
læknisembættið í Reykjavík gert
fjórar athuganir á reykingavenjum
grunnskólanema og var hin síðasta
gerð í apríl 1986. Niðurstöður
hennar 'liggja nú að mestu leyti
fyrir.
Frá 1974 til 1986 hafa reykingar
bama á aldrinum 12—16 ára
minnkað til mikilla muna. Árið
1974 sögðust 32% þeirra reykja,
þar af 22,8% daglega, en við
könnun í apríl í vor kemur fram að
einungis 12,6% segjast reykja, þar
af 9,2% daglega.
í heild hafa reykingar minnkað
meira frá 1982 til 1986 en var milli
áranna 1978 og 1982. Þetta kann að
benda til að reykingar séu nú á
sífellt hraðara undanhaldi í þjóðfé-
laginu.
Reykingar hafa minnkað mikið í
öllum aldursflokkum en þó einna
mest meðal 13 og 14 ára nemenda.
Daglegar reykingar beggja kynja
byrja að marki um 14 ára aldur en
þá reykja um 7% pilta og 12%
stúlkna daglega. Við 16 ára aldur
hafa daglegar reykingar aukist
þannig að 25% pilta og 28%
stúlkna eru orðin ávanabundin
reykingum. Það er athyglisvert að
stúlkur reykja meira í öllum ár-
göngum frá og með 13 ára og hefur
heldur dregið sundur með kynjun-
um frá 1974. Við fyrstu kannanir á
reykingavenjum skólabarna í
Reykjavík frá 1959 og 1962 var
þessu öfugt farið því þá reyktu pilt-
ar mun meira en stúlkur í öllum
árgöngum.
I könnuninni kemur fram að
sterk samsvörun er milli reykinga-
venja barna og unglinga annars
vegar og reykinga annarra á heimili
hins vegar. Þannig eru helmingi
meiri líkur á að barn reyki ef það á
föður eða móður sem reykir heldur
en ef enginn (annar) reykir á heim-
ilinu. Reyki systkin bamsins þá eru
þrisvar sinnum meiri möguleikar á
að það hefji tóbaksnotkun.
Hlutfall heimila skólabama þar
sem enginn reykir, hefur hækkað
úr 20% árið 1974 í 34,1% árið 1986.
Reyklausum heimilum skólabama
hefur því fjölgað um 66% síðustu
tólf árin. Meira virðist hafa dregið
úr reykingum feðra en mæðra.
Af könnunum þeim sem getið er
hér að ofan má sjá, að reykingar
skólabarna hafa minnkað verulega
á síðustu 12 árum. Þegar reynt er
að meta hvað hefur valdið þessari
breytingu má fullyrða, að hún er
fyrst og fremst að þakka þeirri
fræðslu sem farið hefur fram í
skólum síðasta áratug, að fmm-
kvæði Krabbameinsfélagsins. Sú
staðreynd sýnir hve öflugt mótun-
arafl í heilbrigðisuppeldi skólar
geta verið. Þessar niðurstöður ættu
að hvetja til þess, að tekin verði
upp markvissari fræðsla um
heilbrigða lífshætti í grunnskólum
og framhaldsskólum hér á landi
heldur en verið hefur hingað til.
Skúli G. Johnsen er borgarlæknir í
Reykjavík.
HEILBRIGÐISMÁL 3/1986 9