Heilbrigðismál - 01.09.1986, Blaðsíða 28

HEIIBRIGÐISMÁL / Jónas Ragnarsson - HEILBRIGDISMÁL / Jóhannes Long
haft veruleg áhrif á hana. Stjórn-
endum og starfsmönnum heil-
brigðisþjónustunnar ber skylda til
að koma nauðsynlegri fræðslu til
skila í skólum og fjölmiðlum svo að
fólk geti tekið skynsamlegar
ákvarðanir. Pá má ekki gleyma því
sem læknar geta komið til leiðar í
viðtölum við sjúklinga sína. Með
verðstýringu geta yfirvöld auðveld-
að fólki að taka þessar ákvarðanir.
Þegar hollur matur er skattlagður
meira en óhollur er hins vegar ver-
ið að gera hið gagnstæða. Fólki er
þá beinlínis gert erfitt fyrir að taka
skynsamlegar og heilsusamlegar
ákvarðanir um mataræði.
Hvert er hlutverk þeirra sem
hafa hagsmuna að gæta? Hefur
landbúnaðarstefnan verið dragbít-
urá árangurí baráttunni við hjarta-
og æðasjúkdóma hér á landi?
Ég held að aldrei verði lögð nógu
rík áhersla á að magrar mjólkur-
afurðir, magurt kjöt og grænmeti
eru nauðsynlegar fæðutegundir og
hollar.
Gagnrýni á landbúnaðarvörur
beinist að mettaðri dýrafitu. Þar er
„Hár blóðþrýstingur eykur hættu á
æðakölkun, heilablóðfalli, nýrnabilun
og hjartabilun."
verið að benda á að gæta verði hófs
og að mikil neysla mettaðrar dýra-
fitu sé ekki heilsusamleg. Þess
vegna samrýmist það hagsmunum
landbúnaðarins að haga fram-
leiðslunni þannig að áhersla sé
lögð á framleiðslu og sölu þeirra
afurða sem eru heilsusamlegar.
Magurt lambakjöt hefur margt til
brunns að bera sem hollustuvara
og er auk þess villibráð sem er alin
og fóðruð við hreinustu og náttúru-
legustu aðstæður sem hægt er að
hugsa sér. Bændasamtökin hafa
ótal tækifæri til að færa sér í nyt
vitneskju um hvað er hollt.
Einhvern tímann var sagt að
fleira væri matur en feitt kjöt. Er
ekki rétt að auka fiskneysluna?
Fiskur er snauður af mettaðri
dýrafitu, sem tengd hefur verið
kransæðaáhættu, hann er ríkur af
fjölómettaðri fitu, sem lækkar kóle-
steról, og auk þess inniheldur hann
sérstakar fitusýrur. Mikið er af
þessum fitusýrum í lýsi en þær eru
taldar hafa vemdandi áhrif gegn
blóðsegamyndun, æðakölkun og
jafnvel gegn takttruflunum í hjarta.
Má búast við því að á næstunni
verði það miklar breytingar á
lækningamöguleikum hjarta- og
æðasjúkdóma að gildi áhættuþátt-
anna minnki?
Vissulega má búast við áfram-
haldandi framfömm í meðferð
hjarta- og æðasjúkdóma. Sérstak-
lega er þess beðið að unnt verði að
lækna sjúka æð með lyfjum, þann-
ig að þrengsli hverfi og stíflur opn-
ist. Þegar þar að kemur þykir mér
líklegt að lyfjameðferð beinist að
því að hamla gegn skaðlegum
áhrifum áhættuþáttanna og ef til
vill að efla varnarkerfi Iíkamans.
Mikilvægi áhættuþáttanna, hinna
eiginlegu orsaka sjúkdómsins,
mun því alls ekki minnka. Það gild-
ir um þessa sjúkdóma eins og alla
aðra að forvöm er betri en lækning.
Heilbrigðisráðherra kynnti í vor
svonefnda landsáætlun í forvörn-
um og nú mun vera starfandi
nefnd til að gera ákveðnar tillögur
um verkefni. Hvað finnst þér að
ætti að vera í slíkri áætlun?
Herferðir sem miða að bættri
heilsu geta ekki gengið fram hjá
hjarta- og æðasjúkdómum, sem
em algengasta dánarorsökin. Þó
verður að hafa í huga að hluti þess-
ara sjúkdóma er eðlileg ellihrörn-
un, sem við munum seint geta
ráðið við. Það verður hins vegar að
berjast gegn þeim þáttum sem
stuðla að ótímabærri hrörnun og
við getum ráðið við. Allt sem stuðl-
ar að því að draga úr reykingum er
til góðs og skiptir sennilega mestu
máli af öllu. Þáttur númer tvö er að
bæta mataræði, en það skiptir eink-
um máli fyrir þá sem hafa of háa
blóðfitu. Vitneskja um kólesteról í
blóði er eitt af þeim atriðum sem á
að beina sjónum sínum að. Enn eitt
atriði er greining og meðferð há-
þrýstings, þó þar hafi mikið
áunnist á undanfömum árum.
Hreyfing í heilsuræktarskyni, eins
og nú er unnið að, er einnig atriði
sem má ekki gleyma.
Ef vel tekst til gætu íslendingar
lifað enn betra lífi en nú er og bæði
bætt árum við lífið og lífi við árin.
-F-
„Reykingar eru ein aðal orsök krans-
æðasjúkdóma á unga aldri, þar sem fólk
er beinlínis að kalla yfir sig hrörnun
fyrir aldur fram."
28 HEILBRIGÐISMÁL 3/1986