Heilbrigðismál - 01.09.1986, Blaðsíða 20

HEILBRIGÐISMÁL / Jónas Ragnarsscxi - HEILBRIGÐISMÁL / Jóhannes Long
Umferð
og öryggi
Oft vill gleymast að umferðar-
öryggismál eru heilbrigðismál, þótt
yfirvöld dómsmála og samgöngu-
mála hafi þar einnig mikilvægu
hlutverki að gegna. Til að árétta
þetta sjónarmið verða hér birtar
nokkrar stuttar fréttir tengdar um-
ferðinni. - jr.
Tveir um hvern bíl
Nú munu 125 þúsund bílar vera
skráðir hér á landi, þar af eru 110
þúsund fólksbílar eða 455 á hverja
þúsund íbúa. Pað er meira en í
flestum öðrum löndum, m.a. hin-
um norrænu löndunum. Bandaríkja-
menn eiga þó enn fleiri bfla en við
eða 550 fólksbfla á hverja þúsund
íbúa.
Fyrstu átta mánuði þessa árs
voru skráðir 10.500 nýir bílar en
3.700 afskráðir. Sennilega hefur
fjölgun bíla aldrei orðið jafn mikil á
svo skömmum tíma.
Láta mun nærri að þrefalt fleiri
bílar séu nú á skrá heldur en árið
1968 þegar breytt var yfir í hægri
umferð. Pjóðvegir hafa nær ekkert
lengst á þessum átján árum (eru
um 12 þúsund kílómetrar), en
sennilega hafa götur í þéttbýli
lengst eitthvað, þó það sé ekkert f
líkingu við fjölgun bíla. Umferðar-
þungi hefur þannig aukist mikið á
síðustu árum og hætta á slysum
einnig.
Fjölgun og fækkun slysa
í fyrra komu 1642 manns á Slysa-
deild Borgarspítalans vegna um-
ferðarslysa, eða að jafnaði 4 eða 5 á
dag. Petta er mesti fjöldi sem slas-
ast hefur í umferðinni á einu ári
síðan 1978. Á norræna umferðar-
öryggisárinu, 1983, slösuðust 20%
færri en árið áður. Síðan hefur aftur
sigið á ógæfuhliðina. Það sem af er
þessu ári virðist umferðarslysum
þó ekki hafa fjölgað frá síðasta ári,
þrátt fyrir að bílar séu fleiri en áður.
Karlar meira á ferðinni
Stundum hefur verið til þess tek-
ið að karlar lentu oftar í slysum en
konur, en litlar upplýsingar hafa
legið fyrir um það hvort skýringin
sé sú að karlar væru meira í um-
ferðinni. í umferðarkönnunum
Umferðarráðs, lögreglu og Bifreiða-
eftirlits, sem gerðar voru í júní 1985
og 1986, kom í ljós að meira en sjö
af hverjum tíu ökumönnum voru
karlar.
Sjúkratöskur sjaldgæfar
Samkvæmt áðurnefndum um-
ferðarkönnunum er sjúkrataska
einungis í sjötta hverjum bíl og
slökkvitæki í ellefta hverjum bíl.
Hins vegar er útvarpstæki í sex af
hverjum sjö bílum.
Aukinn hraði?
í byrjun þessa árs voru 1142 kíló-
metrar af vegum landsins lagðir
bundnu slitlagi og í ár bættust við
270 kílómetrar. Betri vegir bjóða
upp á aukinn hraða en einnig
aukna hættu á slysum ef ógætilega
er ekið.
Almennur hámarkshraði á þjóð-
vegum er nú 70 kílómetrar á
klukkustund, en á helstu vegum út
frá Reykjavík er leyfður 80 km
hraði. I frumvarpi til umferðarlaga,
sem nýlega var lagt fram á Alþingi,
er gert ráð fyrir að ökuhraði megi
ekki vera meiri en 50 km á klst. í
þéttbýli og 70 km utan þéttbýlis, en
þó verði 80 km hraði á vegum með
bundnu slitlagi. Ákveða má hærri
hraðamörk á tilteknum vegum, þó
ekki meira en 90 km. Víða í þéttbýli
er nú 30 km hámarkshraði, einkum
í íbúðahverfum. Pess má geta að í
fyrstu umferðarlögunum, sem
samþykkt voru á Alþingi árið 1914,
var mesti leyfilegur hraði 35 km í
björtu en 15 km í dimmu.
Reykingar í bíl
Augljós er hættan af því þegar
ökumaður dregur úr athygli við
akstur með því að kveikja í síga-
rettu. Ekki tekur betra við ef glóð
hrekkur úr sígarettunni og öku-
maður reynir að koma í veg fyrir að
áklæði eða teppi skemmist.
Reykingar og akstur fara illa sam-
an á fleiri sviðum. Meðal fjöl-
margra efna í tóbaksreyk er kolsýr-
lingur, eitruð lofttegund sem dreg-
ur úr flutningi súrefnis til vefja
líkamans. Hjá reykingamanni er af-
leiðingin því sú að óeðlilega lítið
súrefni berst til heilans. Við þetta
verða viðbrögð hægari og tímaskyn
og fjarlægðarskyn lakara en ella.
Einnig draga reykingar úr sjón-
skerpu þannig að reykingamenn
20 HEILBRIGÐISMÁL 3/1986