Heilbrigðismál - 01.09.1986, Blaðsíða 25

HEILBRIGDISMÁL / Eggert Pétursson
un er enn einn ávinningur af því að
hætta að reykja. Pað er augljóst
mál að áður en blóðþrýstingur er
lækkaður með lyfjum er sjálfsagt að
reyna að hafa áhrif á þessa þætti.
En dugi það ekki til á að halda
blóðþrýstingi í skefjum með lyfj-
um, vegna þess að heildarútkoman
er mjög til góðs fyrir sjúklinginn.
Hefur saltneysla áhríf á blóð-
þrýsting?
Petta hefur verið ágreiningsmál
en niðurstöður rannsókna benda til
að blóðþrýstingur hækki frekar hjá
þeim sem hafa tilhneigingu til há-
þrýstings, ef þeir neyta salts i rík-
um mæli. Víst er um það að oft
Iækkar blóðþrýstingur við minnk-
aða saltneyslu. Hins vegar er ekk-
Þegar slagæð
stíflast...
Hinar þunnveggjuðu slagæðar
æskunnar taka upp á því að
þykkna og þrengjast með aldrinum
eða af öðrum ástæðum. Smám
saman verður hindrun á blóð-
rennsli, sem getur lyktað með blóð-
segamyndun og stíflu. Þegar þetta
gerist í kransæð verður drep í
Eðlileg slagæð. Veggurinn er punnur,
gerður úr þremur lögum: innlagi, mið-
lagi og útlagi. Innlagið er byggt upp af
æðaþeli, þunnri þekju sem klæðir æðina
að innan, og þunnu bandvefslagi sem
hvílir á aftnarkaðri himnu úr teygjan-
legum bandvef. Miðlagið er gert úr
sléttum vöðva og teygjanlegum bandvef,
og útlagið úr lausum bandvefsem teng-
ir æðina umhverfinu.
ert sem bendir til að þeir sem hafa
ekki tilhneigingu til háþrýstings fái
hann af saltneyslu einni saman.
Parna er oft erfitt að skilja á milli.
Aður var minnst a' tengsl áfengis-
neyslu og háþrýstings. Er áfengis-
neysla óæskileg í sambandi við
hjarta- og æðasjúkdóma almennt?
Afengi hefur tvímælalaust skað-
leg áhrif á hjartavöðvann og getur
líka valdið hjartsláttaróreglu allt frá
saklausum takttruflunum yfir í al-
varlegri truflanir.
Ekki er nein eindregin vísbend-
ing um að áfengi stuðli að æðakölk-
un. Komið hefur fram getgáta,
studd vissum rannsóknarniður-
stöðum, um að áfengi í mjög litlum
mæli, einn eða tveir drykkir á dag,
hjartavöðvanum, en það er algeng-
ast allra dánarorsaka.
Pessi meinsemd hefur verið
nefnd æðakölkun (atherosclerosis).
Rannsóknir hafa leitt í ljós að þetta
er flókin meinsemd, gerð af þrem-
ur höfuðþáttum.
í fyrsta lagi er hún byggð upp af
miklum fjölda fruma. Einkum eru
það sléttar vöðvafrumur, ættaðar
úr miðlagi slagæðanna, en einnig
átfrumur, gjarnan fitufylltar, ættað-
ar úr blóðstraumnum. Loks eru
það ýmiss konar bólgufrumur.
I öðru lagi er meinsemdin rík af
bandvef, svokölluðu kollageni,
5júk slagæð. Æðakölkuti hefur valdið
þykknun á slagæðaveggnutn og æðin er
orðin þröng. Það er innlag æðarinnar
sem hefur þykknað og þar hefur frum-
um fjölgað og orðið kalkútfelling og
aukning á bandvef og fitu, aðallega
kólesteróli.
geti hamlað gegn kransæðakölkun.
Petta hefur verið tengt hækkun á
svokölluðu góðu kólesteróli, há-
þéttni lípópróteinum í plasma. Pað
er hærra hjá konum en körlum svo
og hjá íþróttamönnum og er talið
hafa vemdandi áhrif. Peir sem best
kunna skil á þessum rannsóknum
vara mjög við því að draga þá álykt-
un að áfengi hafi þessi vemdandi
áhrif. Sú rannsókn sem mest er
vitnað til í þessu sambandi er
bandarísk og hafa sumir bent á að
Bandaríkjamenn sem nota áfengi í
miklu hófi séu líklegir til þess að
huga að ýmsum öðrum þáttum í
heilsufari sínu og lifnaðarháttum
sem stuðla að góðri heilsu.
Frá sjónarhóli hjartalæknis er
ekkert vafamál að ráðleggja eigi
sem er sama eðlis og bandvefur í
örvef og sinum.
í meinsemdinni eru einnig elast-
ín, eða teygjanlegur bandvefur, og
sérstakur flokkur sameinda sem
nefnast glykosoamínglíkön og eru
merkileg fyrir þá sök að þau hafa
tilhneigingu til að binda fituríkar
sameindir. Par er komið að síðasta
meginþætti meinsemdarinnar, sem
er fita, að mestu leyti kólesteról.
Miklar vonir eru bundnar við að
aukinn skilningur á frumusamfé-
lagi æðaveggjarins færi okkur í
hendur lyf sem gera okkur kleift að
lækna sjúkan æðavegg og víkka
æðar, án skurðgerða.
G.Þ.
Stífluð slagæð. Æðakölkun hefur valdið
mikilli þrengingu á æðinni og rennslis-
hindrun. Loks hefur myndast blóðsegi
sem stíflar æðitia alveg.
HEILBRIGÐISMÁL 3/1986 25