Heilbrigðismál - 01.09.1986, Blaðsíða 26

fólki að gæta hófs í notkun áfengis.
Pað eru ekki til neinar öruggar vís-
bendingar um að sá sem ekki neytir
áfengis sé verr settur en sá sem
neytir áfengis í miklu hófi.
Nýjar rannsóknir á sambandi
hreyfingarleysis og hjartasjúkdóma
hafa vakið athygli. Hverjar eru
helstu niðurstöður?
Það er gömul hugmynd að reglu-
bundin líkamshreyfing sé heilsu-
samleg, og margar rannsóknir
benda til að dagleg hreyfing vemdi
gegn æðasjúkdómum. Nýjasta
rannsóknin kom í vor frá Harvard
háskóla í Bandaríkjunum. Fylgst
var lengi með mjög stórum hópi
fyrrverandi nemenda. Fyrir lágu ít-
arlegar upplýsingar um heilsufar
þeirra og lífshætti. Þetta var síðan
tengt afdrifum nemendanna hvað
snerti hjarta- og æðasjúkdóma og
heilsufar almennt. Nemendum var
skipt í þrjá hópa eftir því hvort þeir
voru algerir kyrrsetumenn,
hreyfðu sig eitthvað dálítið eða
hreyfðu sig mikið, annað hvort í
starfi eða með reglubundinni
íþróttaiðkun. Það kom í Ijós að öll
hreyfing er til góðs. Þeir sem
hreyfðu sig dálítið, fóru í göngu-
ferðir, gengu upp stiga í stað þess
að taka lyftu, og voru þannig ekki
algerir kyrrsetumenn, höfðu lægri
heildardánartíðni í öllum aldurs-
flokkum og lægri tíðni hjarta- og
æðasjúkdóma en þeir sem ekki
neitt. Þetta gilti jafnvel þegar tekið
var tillit til annarra áhættuþátta.
Þeir sem hreyfðu sig mikið komu
enn betur út.
Þessi rannsókn er enn ein vís-
bending um að þeir sem reyna á sig
líkamlega eigi síður á hættu að fá
hjarta- og æðasjúkdóma heldur en
þeir sem gera það ekki. Jafnvel til-
tölulega lítil hreyfing virðist vera
mjög til góðs. Dýratilraunir benda
einnig til að hreyfing hafi bein
vemdandi áhrif gegn kransæða-
kölkun og kransæðastíflu. Einnig
er margt sem bendir til að hreyfing
í frístundum dragi úr streitu.
Eru óyggjandi sannanir fyrir því
að streita auki hættu á hjarta- og
æðasjúkdóm um?
Streita er einhver erfiðasti þáttur-
inn til að festa fingur á, ekki síst
vegna þess hvað erfitt er að mæla
hana. Þó hefur mikið áunnist á síð-
ustu árum, þar sem tekin hafa ver-
ið upp samræmd vinnubrögð við
streitumælingar. Einkum hefur
verið litið á sérstaka hegðun, svo-
kallaða manngerð A, en það er
hinn keppnisfulli maður sem aldrei
hefur nógan tíma til að ljúka dags-
verki sínu eða vikustarfi og á erfitt
með að yfirgefa annir dagsins. Það
virðist vera raunverulegur áhættu-
þáttur kransæðasjúkdóma að haga
sér svona. Kannað hefur verið
hvað það sé í fari þessara manna
sem er þeim hættulegt og þar hefur
athygli beinst að tilhneigingu til
þess að fyllast reiði og fjandskap
gegn þeim sem em á öndverðum
meiði við þá í daglegum sam-
skiptum. Það er sérstaklega inni-
byrgð reiði, sem virðist vera var-
hugaverður þáttur og tengist mjög
hegðunarhátterni manngerðar A.
Dánartíðni úr kransæða- sjúkdómum Aldursstöðluð tíðni (alheims- staðall) miðað við 100.000. Byggt á tölfræöihandbók Alþjóða heilbrigðismálastofnunarinnar (World Health Statistics 1985).
Karlar Konur
Evrópulönd: Evrópulönd:
Norður-írland 309,8 Norður-írland ... 133,8
Skotland 276,2 Tékkóslóvakía ... 125,4
Finnland 267,9 Skotland ... 122,6
Irland ,v... 253,3 Irland . . . 109,2
Tékkóslóvakía 249,4 Malta ... 108,0
Svíþjóð 231,5 Danmörk . . . 99,6
England og Wales 231,4 Ungverjaland . . . 98,8
ísland 225,5 Svíþjóð . . . 98,0
Danmörk 220,6 Finnland . . . 97,2
Malta 218,6 England og Wales .. . . . 94,9
Ungverjaland 218,3 Búlgaría . . . 92,0
Noregur 191,8 Rúmenía . . . 88,9
Austurríki 161,6 ísland . . . 77,8
Vestur-Þýskaland 161,0 Noregur . .. 71,8
Búlgaría 159,7 Austurríki . . . 66,1
Holland 157,8 Vestur-Þýskaland . . . . . 64,5
Rúmenía 134,1 Holland .. . 60,2
Belgía 121,8 Ítalía . .. 51,9
Pólland 116,0 Belgía . . . 48,7
Ítalía 113,8 Sviss . . . 39,0
Sviss 109,2 Júgóslavía . . . 36,1
Grikkland 81,6 Pólland . . . 35,3
Júgóslavía 80,9 Portúgal .. . 34,9
Frakkland 71,5 Grikkland . . . 29,0
Portúgal 71,2 Frakkland . .. 28,1
Nokkur önnur lönd: Nokkur önnur lönd:
Nýja Sjáland 231,7 Kúba ... 112,7
Ástralía 207,6 Nýja Sjáland . . . . 103,2
Kanada 205,2 Bandaríkin . . . . 97,5
Bandaríkin 205,1 Ástralía .... 96,2
Kúba 155,8 Kanada . . . . 94,7
ísrael 153,8 ísrael . . . . 88,1
Hong Kong 51,0 Hong Kong . . . . 29,7
Japan 37,4 Japan . . . . 20,5
26 HEILBRIGÐISMÁL 3/1986