Heilbrigðismál - 01.09.1988, Blaðsíða 18

HEILBRIGÐISMÁL / Ljósmyndannn (Jóhannos Long)
Verði þér að góðu!
✓
Abendingar um mataræði eftir Laufeyju Steingrímsdóttur
Heilsan
Fátt er dýrmætara en göð heilsa. Því mætti ætla að
flestum væri kappsmál að vernda eigin heilsu og
sinna nánustu. Sannleikurinn er sá að heilbrigði er
ekki eingöngu eitthvað sem við fáum í vöggugjöf.
Heilsan endurspeglar að verulegu leyti lífshætti okkar
svo sem reykingavenjur, mataræði, áfengisneyslu,
hreyfingu og hvíld. Komið hefur í ljós að tíðni ýmissa
langvinnra sjúkdóma, sérstaklega hjartasjúkdóma,
krabbameina, tannskemmda og sumra meltingarsjúk-
dóma, tengist þessum þáttum náið. Við getum því
bætt heilsufarið í landinu, og ekki hvað síst okkar eig-
in heilsu, með breyttu mataræði og skynsamlegum
lífsháttum.
Þessar leiðbeiningar fjalla aðeins um einn þátt
hollra lífshátta, mataræðið. Samband mataræðis og
heilsu er margslungið og þekking okkar á því er eng-
an veginn fullkomin. Rannsóknir síðustu ára hafa hins
vegar varpað skýrara ljósi á mikilvægi neysluvenja
fyrir heilsufar og því er brýnt að sá boðskapur og sú
þekking nái til sem allra flestra.
Veist þú hvað þú borðar?
Heldur þú að góður matur sé yfirleitt óhollur og
þess vegna þurfir þú að stunda meinlætalifnað, eigir
þú að bæta mataræðið?
Ert þú ef til vill í hópi þeirra sem gefa hollustunni
lítinn gaum og vita fátt um næringarefni og samsetn-
ingu matarins?
Velur þú fæðuna fremur af handahófi en með tilliti
til þess sem líkama þínum væri fyrír bestu?
Ef eitt eða fleiri þessara atriða eiga við þig ættir þú
að lesa áfram.
Sannleikurinn er sá að það er yfirleitt lítil ástæða til
að gjörbreyta öllum matarvenjum hollustunnar vegna.
Tiltölulega einfaldar breytingar geta oft gert gæfu-
muninn og það sem meira er, hollustan þarf á engan
hátt að koma í veg fyrir að við njótum matarins því að
hollur matur er yfirleitt góður matur.
Fæðan
Hvaða eiginleika hefur holl fæða? Hvert er samband
mataræðis og hjartakvilla, krabbameins, meltingar-
sjúkdóma og sykursýki? Aður en lengra er haldið er
rétt að taka skýrt fram að fæðan ein veldur ekki þess-
um sjúkdómum. Það rétta er að hollt mataræði
minnkar sjúkdómslíkurnar. Við ættum því að borða
meira af grænmeti, kartöflum og ávöxtum, meira af
kornmat, meira af fiski, meira af mögrum mjólkurvör-
um, en þess í stað minna af fitu, minni sykur og síðast
en ekki síst að stilla neyslunni í hóf.
Kjarni málsins er að flestir borða helst til feitan,
trefjaefnasnauðan og sætan mat - og sumir borða
hreinlega of mikið.
Hér á eftir fylgja tillögur um hollar máltíðir, allt frá
morgunverði til kvöldverðar. Rauði þráðurinn í þeim
tillögum er ævinlega sá sami - minni fita og minni
sykur en meira grófmeti. Það má þó ekki misskilja
þannig: Enga fitu, engan sykur, bara grófmeti. Mark-
miðið er fyrst og fremst að hnika til, ekki að setja
neina fæðutegund á bannlista.
Þekking og áhugi er allt sem þarf!
18 HEILBRIGÐISMÁL 3/1988