Heilbrigðismál - 01.09.1988, Blaðsíða 25

- HEILBRIGÐISMÁL / Jónas Ragru
Innlent
Fleiri smokkar
en færri
kynsjúkdómar?
„Smokkurinn má ekki
vera neitt feimnismál"
var yfirskrift auglýsinga-
herferðar í febrúar 1987
þar sem bent var á þá
vörn sem gúmmíverjur
geta veitt gegn eyðni og
öðrum kynsjúkdómum.
Dreift var veggspjöldum
með myndum af þjóð-
kunnu fólki að hand-
fjatla verjur, og dægur-
lag um eyðni og verjur
komst hátt á vinsælda-
lista.
í kjölfar herferðarinnar
jókst sala á smokkum.
Hins vegar er erfitt að
fullyrða hvort það hefur
áhrif á fjölda kynsjúk-
dóma, að sögn Jóns
Hjaltalíns Ólafssonar yf-
irlæknis húð- og kyn-
sjúkdómadeildar Heilsu-
verndarstöðvarinnar í
Reykjavík. Árið 1987
voru skráð færri ný til-
felli af lekanda en árið
áður, en ekki dró úr öðr-
um kynsjúkdómum svo
sem klamidíu og kyn-
færavörtum (kondyl-
óma). Jón telur þó að
smokkaherferðin hafi
borið árangur, fólk viti
meira en áður um varnir
gegn kynsjúkdómum en
ætti að sýna það betur í
verki.
Eyðnilyf
prófað hér
Lyfið „zidovudine"
(áður nefnt AZT), sem er
eina eyðnilyfið sem
bandaríska lyfjaeftirlitið
hefur heimilað notkun á,
er nú gefið nokkrum ís-
lenskum eyðnisjúkling-
um. Þetta lyf er talið
tefja fyrir sjúkdómnum
en ekki er hægt að gera
sér vonir um lækningu.
Að sögn smitsjúkdóma-
lækna Borgarspítalans
kostar vikuskammtur af
lyfinu um tíu þúsund
krónur. Notkun lyfsins
hér á landi er liður í nor-
rænum rannsóknum á
því hve stórir skammtar
eru nauðsynlegir til ár-
angurs.
Aðeins tíunda
hvert barn er
óskilgetið í reynd
Eitt af því sem ein-
kennt hefur fæðingar á
íslandi er óvenju hátt
hlutfall óskilgetinna
barna, miðað við nálæg
lönd. Fyrir aldarfjórð-
ungi var fjórða hvert ný-
fætt barn talið óskilgetið,
þriðja hvert fyrir áratug
og annað hvert árið 1986.
En þar með er ekki öll
sagan sögð. Nýlega var
frá því skýrt í Hagtíðind-
um að um 82% foreldra
óskilgetinna barna sem
fæddust árið 1986 hafi
verið í óvígðri sambúð,
miðað við upplýsingar
móður við fæðingu.
Samkvæmt því voru ein-
ungis 9% foreldra ný-
fæddra barna ekki í sam-
búð.
Aldurshámark
við lækningar
Frá næstu áramótum
er læknum „óheimilt að
reka lækningastofu eftir
75 ára aldur" nema með
undanþágu heilbrigðis-
ráðherra. Þetta ákvæði
er í læknalögum sem
samþykkt voru á Alþingi
í vor. Um síðustu áramót
voru 37 læknar 75 ára og
eldri búsettir hér á landi.
Ekki er vitað hve margir
þeirra reka lækninga-
stofu og falla þannig
undir lögin.
Töflur um
næringarefni
Lokið er við samantekt
á ýtarlegum töflum um
næringarefni í íslenskum
matvælum. í frétt frá út-
gefendum segir að nær-
ingarefnatöflur séu upp-
sláttarrit sem sýna efna-
innihald matvæla, en
hingað til hafi verið erfitt
að fá upplýsingar um
efnainnihald íslenskra
matvæla.
Ólafur Reykdal, nær-
ingarfræðingur hjá
Rannsóknastofnun land-
búnaðarins, tók þessar
upplýsingar saman en
verkið var unnið í sam-
vinnu við Rannsókna-
stofnun fiskiðnaðarins,
Manneldisráð, Hollustu-
vernd ríkisins, Mennta-
málaráðuneytið, Háskóla
íslands, Landspítalann
og Félag íslenskra iðn-
rekenda.
í næringarefnatöflun-
urn eru upplýsingar um
prótein (hvítu), fitu, kol-
vetni, vítamín og stein-
efni. Sérstakar töflur eru
um mismunandi fitusýr-
ur og tegundir kolvetna.
Loks eru töflur um
óæskileg efni svo sem
þungmálma.
íslensku næringar-
efnatöflurnar koma með-
al annars að notum fyrir
heilbrigðisstéttir, mat-
vælaframleiðendur og
kennara. Auk þess auð-
veldar útgáfa þessi und-
irbúning fyrir úrvinnslu
neyslukönnunar sem fyr-
irhuguð er á næsta ári.
Flestir deyja
á stofnun
Árið 1986 dóu 1598
manns sem áttu lög-
heimili hér á landi. Flest-
ir þeirra, eða 1306 (82%),
dóu á stofnun þar af 1019
á sjúkrahúsi og 274 á
elliheimili eða dvalar-
heimili. Um 12% dóu á
einkaheimili og 6% ann-
ars staðar, samkvæmt
Hagtíðindum. -jr.
HEILBRIGÐISMÁL 3/1988 2 5