Heilbrigðismál - 01.09.1998, Blaðsíða 32

Myndin sýnir skráningu á aflsvari í ósæðarbút úr kanínu, fyrst með
óskaddað og heilt æðaþel, síðan eftir að æðaþelið hefur verið nuddað af.
I upphafi tilraunar er noradrenalíni (NA) bætt út í vökvabaðið sem æðin
er í. Dregst þá vöðvinn í æðinni saman og sést það sem útslag upp á við.
Síðan er acetylkólíni bætt út í baðið í vaxandi skömmtum. Þegar æða-
þelið er heilt slaknar á æðabútnum en þegar það hefur verið fjarlægt
fæst engin svörun við acetylkólíni og ekki slaknar á æðabútnum fyrr en
skipt hefur verið um vökva í baðinu (táknað sem w).
nefndarinnar eru hins vegar þær að
ekki skuli fleiri en þrír deila verð-
laununum hverju sinni. Háværar
raddir hafa heyrst að nú hefði átt
að gera undantekningu og hefur
Furchgott tekið undir þá skoðun.
Allir fjórir hafa greinilega verið
verðugir. Moncada virðist hafa
misst af lestinni vegna þess að
hann kom aðeins seinna með sitt
framlag. Ignarro hafði einnig áður
birt fjölmargar greinar um örvun
guanyl cyclasa með níturoxíði.
Enginn ágreiningur er um mikil-
vægi þessara rannsókna í læknis-
fræði og lífvísindum almennt. Nít-
uroxíð hefur víðtækt boðefnishlut-
verk, ekki bara í æðakerfi heldur
einnig í miðtaugakerfi, meltingar-
vegi og víðar og það kemur við
sögu í varnarhlutverki ónæmis-
kerfis. Framleiðsla þess truflast í
sjúkdómum eins og æðakölkun en
fer úr böndum í langvinnum
bólgusjúkdómum í lungum og
þörmum. í lyfjafræði skilar nítur-
oxíð verkun nítróglycerins og
skyldra lyfja sem og hins nýja lyfs
gegn getuleysi, Viagra. Kemur ef til
vill ekki á óvart að sú staðreynd
vakti mesta athygli þegar Nóbels-
verðlaunin voru kynnt.
Heimildir:
1. R. F. Furchgott, J. V. Zawadaski: The
obligatory role of endothelial cells in the
relaxation of arterial smooth muscle by
acetylcholine. Nature, 288: 373-376,1980.
2. L. J. Ignarro, G. M. Buga, K. S.
Wood, R. E. Byrns, G. Chaudhuri: En-
dothelium-derived relaxing factor
produced and released from artery and
vein is nitric oxide. Proc Natl Acad Sci
USA. 84: 9265-9269,1987.
3. R. M. J. Palmer, A. G. Ferrige, S.
Moncada: Nitric oxide release accounts
for the biological activity of endothel-
ium-derived relaxing factor. Nature,
327: 524-526,1987.
Dr. GUÖmundur Þorgeirsson er yfir-
læknir á bráðamóttöku Landspítalans
og dósent við læknadeild Háskólans.
32 HEILBRIGÐISMÁL 3/1998