Samtíðin - 01.09.1934, Blaðsíða 8

SAMTIÐIN
ast af mætti hinum nýju hugsun-
um eða eldri hræringar, sem
sogast upp í hinar nýrri. Og um
allar þessar stefnur tíðarandans
er það tvent sameiginlegt, að
mannfyrirlitningin er uppistaðan
í þeim og hitt, að þær eiga, eðli
sínu samkvæmt, ekkert erindi til
Islendinga.
Hin ,,nationalistiska“ alda t. d.,
sem nú geysar um flest stórveldi,
á ekki erindi til vor vegna þess,
að hún er borin áfram hvarvetna
af heirri sannfæring, að hlutað-
eigandi þjóð sé þess máttug að
láta kné fylgja kviði við aðra
þjóð eða aðrar þjóðir, eða sé að
minsta kosti þess megnug að
verjast því, að á liann hátt verði
farið með hana sjálfa. Allar slík-
ar hugsanir eru fjarstæða í sam-
bandi við líf og framtíð þessarar
þjóðar, af ástæðum, sem ekki
þarf að greina.
„Já“, kann nú einhver að segja,
,,vér skulum sleppa öllum þess-
um nöfnum: „komúnisma“, „fac-
isma“ og „nationalisma". En hver
getur neitað því, að vér séum þó
allra manna mest norrænir menn,
með besta arf mannkvnsins í æð-
um vorum, arf þeirrar kynkvíslar,
sem mestum ágætum hefir verið
búin allra jarðarinnar barna. Er
þetta ekld staðreynd, sem hægt
sé að reisa á þjóðlíf vorra kom-
andi kynslóða? Og er ekki sjálf-
sagt fyrir oss að feta nú að öllu
í fótspor þeirrar þjóðar, sem er
nærri því eins vel ættuð og við
6
og hefir tekið sér fyrir hendur
að lyfta sér til þeirrar tignar, er
samsvari hennar eigin ágæti?“
Þessum snjöllu spurningum er
yfirleitt ekki hægt að svara öðru
en því, að komi það til rnála, að
íslensk þjóð geti lyft sjálfri sér
eitt fet til æðra h'fs og meira,
með því að belgja sig út af þess-
um hugsunum, þá má alveg eins
fai-a að hugsa sér, að hún hafi
verið sönn, sagan um Miinch-
hausen, sem krækti fótunum
undir kvið hestsins, sem sokkið
hafði í fenið og dró svo sjálfan
sig upp og reiðskjótann með á
hárinu.
Þess var getið í upphafi, að
margir hefðu litið svo á, að alt,
sem best hefði verið um þjóð
vora, hefði stafað af því, að hún
liefði verið einangruð. Ef til vill
má með eins miklum sanni segja,
að alt, sem verulega ávöxtu hafi
borið á íslandi, hafi flust hingað
utan yfir íslands ála frá fram-
andi þjóðum. Fyrir hvorttveggja
má færa rök. En stundum hefir
hamingja þjóðarinnar og gifta
verið í því fólgin, að tröllkonurn-
ar hafa farist í djúpum fs-
lands álum. Og eftir því, sem
mér koma hlutir fyrir sjónir og
eftir aðeins þriggja mánaða at-
hugun, þá virðist mér nú mörg
gýgurin stefna til landsins o°:
sumar fara svo hratt. að það
hvítfexi af þeim. Fyrir því þvkir
mér nú vænna um djúpa tslands
ála en mér hefir nokkuru sinni