Samtíðin - 01.03.1940, Qupperneq 7

SAMTiÐIN
Mars 1940 Nr. 60 7. árg. 2. hefti.
HERBERT N. CASSON, hinn snjalli,
breski rithöfundur, skrifaði fyrir
nokkru eftirfarandi grein í tímarit sitt,
„The Efficiency Magazine":
Nýlega dreymdi mig, að ég væri kom-
inn til Framtíðarlandsins. Tók ég þá eft-
ir því, er ég leit á almanakið, að það
var komið fram á árið 1988. Ég sá þarna
hóp af glaðlegum körlum og konum, sem
gengu inn í stóran sal. Áletrun utan á
húsinu bar vott um, að þar átti að halda
hið árlega starfsráðsþing verkamanna. Ég
sagði dyraverðinum, að ég væri hingað
kominn sem gestur frá horfinni öld og
spurði, hvort ég mætti koma inn. „Guð-
velkomið“, svaraði hann. „Við eigum okk-
ur bá ósk heitasta, að alt fólk frá liðn-
um öldum mætti vera sjónarvottar að því,
sem við ætlum að gera í dag.“ Uppi á
ræðupallinum var hópur manna, en tveir
i hópnum voru bersýnilega aðkomumenn.
Þeir sátu sinn hvorum megin við forseta
fundarins. „Hverjir eru þessir tveir gest-
Jr?“ spurði ég manninn, sem hjá mér sat.
„Annar þeirra er forseti Ivaupsýslumanna-
félagsins, en hinn er forseti Félags aug-
lýsenda,“ svaraði hann. Því næst reis for-
seti fundarins úr sæti sínu og mælti:
„Félagar! í dag ætlum við að gera skyldu
okkar, sem helsti lengi hefir dregist að
framkvæma. Við, sem erum fulltrúar
verkamanna, stöndum í mikilli þakkar-
skuld við þá, sem hér eru mættir fyrir
hönd þeirra, er selja og auglýsa í heim-
inum. Hvers vegna? Jú, vegna þess, að
það eru þeir, sem auka viðskiptin. En þar
með auka þeir vitanlega jafnframt atvinnu
fólksins. Þeir eru því okkar mestu vel-
gjörðamenn. Mér er það alveg sérstök á-
nægja, að afhenda forsetum Iíaupsýslu-
mannafélagsins og Auglýsendafélagsins
hvorum fyrir sig gullbikar.“ — Þegar ég
gekk út úr salnum, mælti dyravörðurinn:
>A iljið þér segja fólki hinnar liðnu aldar
frá því, sem þér hafið séð hér og heyrt?“
„Það er ekki til neins,“ svaraði ég, „mér
yrði ekki trúað.“
IÐ MERKA, FRAKKNESKA skáld,
Jules Romains, segir á einum stað
í ritum sínum eitthvað á þessa leið:
„Andinn hafnar öllu einræði, jafnvel
sínu eigin. Andinn vill ekki drotna yfir
öðrum án samþykkis hans og ástsældar.
Hann neyðir engan til þess að þegja og
niðurlægir engan mann. Hann sviptir eng-
an neinu. Áhrif hans skapast með geisla-
orku. Og það, að varpa frá sér geislum,
er á vissan liátt sama og að gefa öðrum.
Það er að gefa án þess að fara í mann-
greinarálit, velja þá úr„ sem gjafirnar eiga
að þiggja, og án þess að bægja þar nokkr-
um manni frá. Það, sem oss dreymir um,
er frelsi, sem er gagnsýrt af anda, frelsi
öllu mannkyninu til lianda, frelsi, sem er
uppljómað af anda hinna bestu manna.
Vér hötum ofbeldi, hvaðan sem það kem-
ur. Sérhver styrjöld er oss fjandsamleg.
Vér viljum frið meðal mannanna. Það er
einmitt þetta, sem raddir voldugustu and-
ans manna, er nokkru sinni hafa uppi
verið hér á jörðu, hafa frætt oss um.
En auk þess hefir reynslan sýnt og sann-
að, að sérhver styrjöld hefir skilið eftir
í valnum eina mikilfenglega veru, flak-
andi í sárum. Sú vera er: andinn.“
Þessi spámannlegu orð hins heimsfræga
frakkneska skálds eru að sjálfsögðu rituð
áður en núverandi Evrópustyrjöld braust
út. En vér skynjum í þeim aðsteðjandi
ofurþunga þeirrar óvildar og mannfyrir-
litningar, sem sett hefur svip sinn á ýms-
ar stjórnmálaaðgerðir hér í álfu að und-
anförnu. Og eins og nú standa sakir, eru
ummæli skáldsins eins og hrópandans
rödd til forkólfa þeirra, er halda Evrópu-
þjóðunum í einni ægilegustu bóndabeygju,
sem sögur fara af. Hvernig þeim bolatök-
um linnir, veit enginn maður nú, en margt
bendir til þess, að allóvæntir atburðir geti
átt sér stað.