Samtíðin - 01.10.1944, Blaðsíða 22

18
SAMTÍÐIN
verði að afnema lýðræðisskipulagið
til þess að tryggja vinnufrið i land-
inu.
Annað atriði skal hér einnig hent
á, sem gera má sér nokkra von um,
að gæti orðið virkur þáttur í barátt-
unni fyrir þvi, að lýðræðisskipulag-
ið geti áfram orðið starfhæft, en það
er aukin fræðsla almennings um
þjóðfélagsmál. Ef hægt á að vera að
le}rsa vandamál þjóðfélagsins á lýð-
ræðisgrundvelli, verða almennir kjós-
endur að bera nokkurt skvn á þau
málefni, sem efsl eru á baugi í stjórn-
málaharáttunni. Málefni, sem al-
menningur liefur ekki forsendur til
]>ess að dæma um, eru ekki lil þess
fallin, að vilji meiri hluta kjósenda
sé látiim úriskurða um þau. Þannig
liefur t. d. ekki þótt heppilegt, að
læknar séu kosnir af alinenningi.
Þegar fjárhags- og viðskiptamál
eru orðin efst á baugi i stjórnmála-
lífinu, ber brýna nauðsyn til þess, að
hinn ahnenni kjósandi hafi einhverja
þekkingu á eðli þessara mála og skil-
yrði til þess að mynda sér sjálfstæða
skoðun á þvi, hvernig þeim skuli
skipa. Að öðrum kosti er engin trygg-
ing fyrir því, að kosningar gefi í þessu
efni rétta mynd af raunverulegum
vilja meirihluta kjósenda. Aukin
þekking almennings á þjóðfélags-
fræðum er nauðsynlegt skilyrði fyrir
því að unnt sé að leysa hin hagrænu
viðfangsefni á lýðræðisgrundvelli.
Hið íslenzka þjóðfélag gerir stöð-
ugt auknar kröfur um þá fræðslu,
sem veita ber hverjum borgara þess
til undirbúnings undir lífið. Þess er
t. d. krafizt af hverju fullnaðarprófs-
barni, að það þekki ár i Afriku, lifn-
aðarhætti salamandra, nöfn konunga
í Babylon og Assyriu fvrir þúsundum
ára o. s. frv. Þetla skal á engan hátt
lastað, en nokkurs ósamræmis gætir
í því, að hins vegar geta menn lokið
háskólaprófi án þess að vita nokkuð
að ráði um það þjóðfélag, sem þeir
lifa i, og eðli þeirra mála, sem þeir
þó með alkvæði sínu eiga að hafa úr-
skurðarvald um, hvernig skipa skuli.
Engar tillögur skulu hér gerðar um
það, hvernig slíka fræðlustarfsemi
heri að skipuleggja, enda er fyrsta
skilyrði fyrir framkvæmd hennar, að
mönnum verði Ijós nauðsvn hennar.
Að álili höfundar þessarar greinar
er ástæða til liinnar megnustu svart-
sýni um l'ramtíð lýðræðisskipulags-
ins. En lýðræðishugsjónin á þær ræl-
ur í hugum fjöldans, að það ætti að
vera ómaksins vert, að gera hverja
þá tilraun, er verða mætti henni lil
bjargar.
Svarið við því, hvort sú tilraun ber
árangur, yrði jafnframt svar við ann-
arri spurningu, sem liinn kunni enski
hagfræðingur, próf. Lionel Robbins
setti eitt sinn fram í ritgerð um skylt
efni: „Can men be taught hy reason?“
„Er hún dóttir vðar vel gift ?“
„Já, prýðilega, hún hefur eignazt
mann, sem óttast hana eins og sjálf-
an djöfulinn.
Sigurgeir Sigurjónsson
KœstaréUarinátaflutnlngsmodur
Skrifstofutími 10-12 og 1—6.
Adalstrœti 8 Sími 1043