Samtíðin - 01.11.1958, Blaðsíða 21

SAMTÍÐIN
17
ur Frakklandi, og urðu þeir félagar
Þjóðverjum einna hættulegastir allra
franskra andspyrnumanna. Af afrek-
um skáldsins í sambandi við innrás
Bandamanna í Normandi ganga
miklar sögur. Hann sprengdi í loft
upp heilar járnbrautarlestir fyrir
Þjóðverjum, eyðilagði vegi og tafði
ásamt fáeinum mönnum framsókn
heilla þýzkra vélahersveita.
Að lokum var hann hertekinn. Það
gerðist með þeim hætti, að hann hljóp
út á viðavang fram fyrir hyssukjafta
Þjóðverja til að vernda brezka fall-
hlífahermenn. Malraux vai'ð auðvit-
að fyrir skoti og særðist. Hann var
yfirheyrður af Þjóðverja, sem þóttist
vera herprestur. Til þess að ganga úr
skugga um, livort svo væri, fór Mal-
raux að ræða við hann um heilagan
Ágústínus. Alger fáfræði Þjóðverjans
um kirkjuföðurinn færði Malraux
heim sanninn um, að þetta væri alls
ekki herprestur, heldur stormsveitar-
liðsforingi! En nú var lánið Malraux
liliðhollt. Her Bandamanna, sem var
á næstu grösum, kom vaðandi, en
Þjóðverjar hörfuðu undan og höfðu
ekki ráðrúm til að taka fanga með
sér. Enda þótt særður væri, tókst Mal-
raux þegar á liendur að læðast frá
hðinu og sprengja eimreið þýzkrar
herflutningalestar i loft upp.
Nokkru seinna ba^fundum þeirra
de Gaulles saman, og Malraux varð
áróðursmálaráðherra hershöfðingj-
uns, eins og áður er sagt. Árið 1951,
er deGaulle stofnaðistjórnmálaflokk,
varð Malraux áróðursstjóri hans. En
þennan flokk leysti de Gaulle upp
tveim árum seinna.
Næstu árin þjónaði Malxaux þeirri
æskuhugsjón sinni að semja lista-
sögu. Þetta var stórvirki, áformað
ein 40 bindi, yfirlit yfir listsköpun
aldanna. Malraux heldur því fram,
að öll sönn list sé uppreisn gegn hlut-
skipti mannsins. Hann leitar í list-
inni að framkvæmd þeirra hugsjóna,
sem hann átti sér í æsku, barðist
fyrir í uppreisnum og styrjöldum:
viðleitni mannsins til að beina hæfi-
leikum sínum að sköpun sem full-
komnastra verka.
AMEBlSKUR prófessor komst
þannig að orði eftir samtal, sem hann
átti við Malraux: „Tilfinningamagn
hans er manni næstum ofviða. Ég
hélt, að hann mundi springa i loft
upp. Augnaráð hans var dapurt og
nístandi. Hann horfði ekki framan í
þann, sem hann var að tala við. Það
var eins og hann talaði að mestu við
sjálfan sig. Hann var dáleiddur, með-
an hann var að tala.“
Samtöl við Malraux eru venjulega
einræður hans sjálfs. Vinur hans seg-
ir: „Manni finnst eins og maður sé
ekki sjálfur viðstaddur í návist hans.
Maður situr í stólnum eins og heili,
hugur.“
Málið flæðir eins og óþrotlegur
árstraumur af vörum hans. Setning-
ar hans og staðhæfingar varða alla
framvindu lista, bókmennta og heim-
speki aldanna. „Hann er ofjarl minn,
hvað skynsemi snertir,“ á André Gide
að liafa sagt, en Gide reyndist vinur
og föðurlegurverndari Malraux, með-
an hann var ungur. Franskur gagn-
rýnandi líkti þeim Hemingway og
Malraux þannig saman, að sá fyrr-
nefndi gæddi söguhetjur sínar lífi,