Samtíðin - 01.04.1965, Blaðsíða 22

18
SAMTlÐlN
INGVLFIIll DAVÍÐSSON: ll di 53. r,;„
Læturðu pipar á plokkfiskinn þinn?
„Pipar á lífsins plokkfiski,“ sagði Matt-
hías Jocliumsson í ræðn um kvenfólkið.
En hví er roskið, ógift fólk kennt til pip-
ars?
Sumir telja, að einhleypir Hansakaup-
menn, er dvöldust í norðlægum löndum
og verzluðu með krydd, hafi fyrst verið
kallaðir piparsveinar. Siðan hefur nafn-
giftin einnig færzt yfir á hluta kvenþjóð-
arinnar. „Farðu þangað, sem piparinn
grær,“ segja menn stundum á Norður-
löndum, er við mundum segja: „Farðu
til fjandans!“ Jæja, margir pipra mat
sinn og borða með heztu lyst.
Indverjar og Persar ræktuðu pipar
þegar í fornöld. Alexander mikli kynnt-
ist piparræktun á herferðum sínum
eystra og flutti pipar heimleiðis. Frá
Grikkjum barst liann til Rómverja. „Það
er undarlegt,“ sögðu þeir, „okkur geðj-
ast að hunangi, vegna þess hve gómsætt
það er, en þykir pipar góður, af því að
hann er svo bragðsterkur.“ Síðan hafa
pipar o. fl. kryddvörur stöðugt verið
fluttar lil Evrópu frá Austurlöndum. Þær
komu lengi sjóveg til Jemen í Arabíu,
liins forna ríkis drottningarinnar af
Saba, þaðan með úlfaldalestum yfir
eyðimerkur til Alexandríu í Egyptalandi
og síðan sjóveg til Feneyja, Genúa o. fl.
verzlunarborga. Var kryddið greitt með
miklu gulli. Árið 408 keyplu Rómverjar
Gotakonunginn Alarik af höndum sér
og greiddu honum 5 þúsund skálapund
af gulli, 3 þúsund skálapund pipars og
annarra dýrgripa. Sýnir þetta verðmæti
piparsins á þeim tíma.
Veldi Feneyja o. fl. verzlunarborga á
Ítalíu hyggðist að talsverðu leyti á krydd-
verzlun. Kryddvonin hvatti Kólúmbus
mjög til sæfara sinna. Vasco da Gama
sigldi suður um Afríku til Indlands eink-
um í kryddleit og komst heint til krydd-
landsins mikla á Malaharströnd. Er talið,
að Vasco da Gama liafi í fyrstu ferð
flutt heim til Portúgals kryddfarm, sem
borgaði ferðakostnaðinn sexfaldan! Það
var árið 1499. Var ekki furða, þótt liann
leg'ði í nýjan leiðangur með 20 skip þrem
árum síðar. Varð geipilegur gróði af þeim
leiðangri, og ölli þetta Feneyjakaup-
mönnum þungum áhyggjum. Vasco da
Gama fór í þriðju Indlandsferðina með
16 skip, en andaðist á Indlandi í skugga
piparfléttanna.
Lissahon efldist mjög af kryddverzl-
uninni, er einokun Feneyinga var rofm.
Síðar náðu Ilollendingar tökum á krvdd-
verzluninni og hækkuðu piparverðið um
meir en hehning í lok 16: aldar. Þá var
Englendingum nóg boðið, og 250 árum
síðar liafði enska Austur-Indíafélagið náð
fullum yfirráðum á Indlandi.
Enn í dag kemur pipar frá Indlandu
Síam og Malajalöndum, 8—10 tonn á án
eða meir, en lítið magn er það lijá þvl»
sem áður var. Fyrr á öldum pipruðu
menn flestan mat, ef unnt var. Men11
vildu krydda fábreyttan mat sinn. Pipar'
jurtin er vafningsviður, er vefur sig um
prik á piparökrunum. Aldinið er ber,
fyrst grænt, síðan rautt og lolcs svart. Af
yzta hluta aldinkjötsins fæst hvítur pipaI•
„Spánskur pipar“ er ræktaður til skrauts
í stofum, sætpipar eða paprika í gróðm-
húsum sem kryddjurt. Úr aldinum
skyldrar jurtar fæst hinn afarsterki Cay"
ennespipar eða djöflapipar. Finnst ls"
lendingum tunga sín „löga“lengi á eftu»
ef þeir hragða hann! En Suðurlandabu-
ar liafa góða lyst á honum eins og kunn-
ugt er.