Fréttablaðið - 17.04.2010, Blaðsíða 24

24 17. apríl 2010 LAUGARDAGUR
T
ímabil uppbyggingar
og framkvæmdadrif-
innar starfsemi er að
baki hjá Landsvirkjun,
að mati Harðar Arnar-
sonar, forstjóra fyrir-
tækisins. Á ársfundi fyrirtækis-
ins í gær kynnti hann nýja stefnu
og braut blað í sögu orkuiðnaðar á
Íslandi þegar hann upplýsti í fyrsta
sinn um á hvaða verði Landsvirkj-
un selur orku til stóriðju.
„Við teljum að yfirlýsingar Lands-
virkjunar marki tímamót. Og þótt
breytingin tengist raforkuverði, þá
þykir okkur boðuð stefnubreyting
heldur markverðari,“ segir Hörð-
ur. „Við færum okkur nú yfir í að
vera markaðs- og rekstrardrifið
fyrirtæki.“
Annað sem Hörður segir að lögð
verði áhersla á hjá Landsvirkjun er
aukin sátt um fyrirtækið. „Það er
gríðarlega mikilvægt bæði fyrir
okkur og þjóðina. Við leggjum
okkur fram um að tryggja aukið
gagnsæi í starfseminni og hluti
af því er opinn ársfundur okkar.
Við afléttum dulúð um orkuverð-
ið sem við teljum að hafi skapað
tortryggni.“ Hörður segir Lands-
virkjun um leið meðvitaða um að
ákveðinn hópur komi aldrei til
með að geta fellt sig við starfsemi
fyrirtækisins. „En við vonum að
við getum átt við þann hóp mál-
efnaleg samskipti og tekið tillit til
hans sjónarmiða eina og hægt er.
Það eru hins vegar stjórnvöld sem
ákveða virkjanakostina.“
Orka til handa hálfri Danmörku
Hörður segir ljóst að orkukostum
hafi fækkað og ekki sé óendanlega
orku að fá þótt enn séu til virkjana-
kostir. „Við höfum virkjað um 17
teravattstundir og seljum 13 til 14
til stóriðju. Ef við gerum ráð fyrir
því að virkjanleg orka sé nálægt 30
teravattstundum þá erum við með
svona 10 sinnum meiri orku aflögu
en nú til stærri notenda.“
Sérstöðu Íslands segir Hörður
hins vegar fremur felast í því
hversu fá við séum og höfum því
hlutfallslega mikla umframorku.
„Við eigum næga orku handa
þriggja milljóna manna þjóð, sem
er um það bil hálf Danmörk. Í eðli
sínu er þetta því ekkert mjög mikið
af orku, en hún getur hins vegar
orðið mjög dýrmæt.“ Rammaáætl-
un stjórnvalda um nýtingu orku-
kosta segir Hörður því mjög mik-
ilvæga, því í henni komi til með að
liggja fyrir hvaða svigrúm er fyrir
frekari virkjanir vatnsafls og jarð-
varma.
Hörður segir að breytingar á
alþjóðlegu orkuumhverfi hafi búið
til tækifæri sem breytingar hjá
Landsvirkjun miði að því að nýta.
„Fyrir um áratug varð mikil breyt-
ing á raforkumarkaði í heiminum,
sem áður var ríkisrekinn að mestu
og raforkukerfi ekki samtengd.
Því var ekkert markaðsverð til
fyrir orkuna.“ Síðustu sjö til átta
ár segir Hörður hins vegar raf-
orkumarkað hafa orðið til og verð
hækkað mikið. „Markaðurinn í
Evrópu og Bandaríkjunum hefur
líka orðið erfiðari orkufrekum
fyrirtækjum. Verð sveiflast mjög
og lítið sé um langtímasamninga.
Samkeppnisstaða okkar hefur því
batnað mjög.“
Landsvirkjun selur nú um 80 pró-
sent af orku sinni til stóriðju. „Við
erum því bæði íslenskt og alþjóð-
legt fyrirtæki og ef umhverfið
breytist erlendis þá á það að hafa
áhrif á okkur líka.“ Hann segir
hluta af stefnumótun fyrirtækis-
ins nú að átta sig á hlutverki Lands-
virkjunar, sem fram til þessa hafi
ef til vill verið svolítið óljóst og
sumpart jafnvel mótsagnakennt í
hugum fólks. Þannig fari ekki endi-
lega saman að hámarka langtíma-
arðsemi og útvega ódýra raforku og
óvíst að háu framkvæmdastigi fylgi
endilega aukin arðsemi.
Sæstrengur myndi miklu breyta
„Núna skerpum við á því að hlut-
verk Landsvirkjunar er að hámarka
afrakstur af þeim orkulindum sem
fyrirtækinu er trúað fyrir með
sjálfbæra nýtingu, verðmætasköp-
un og hagkvæmni að leiðarljósi.“
Hærra framkvæmdastig, auk-
inn hagvöxtur, gjaldeyristekjur
og framleiðsla á öruggri raforku á
samkeppnishæfu verði, segir Hörð-
ur svo að verði jákvæð afleiðing af
arðsemissjónarmiði Landsvirkjun-
ar.
Verð til stóriðju hljóti að taka
mið af verðþróun í Evrópu, en hér
njótum við líka þeirrar sérstöðu að
geta áfram boðið langtímasamn-
inga. „Við höfum líka áhuga á að
fá tíu til tuttugu nýja viðskiptavini
sem myndu greiða svona um það bil
50 prósentum hærra verð en áliðn-
aðurinn,“ segir Hörður.
„Síðan höfum við áhuga á því
að allt að 10 prósent af orkunni
verði seld sem úrvalsorka til Evr-
ópu, annaðhvort inn á raforkutoppa
eða sem græn orka.“ Sú sala þurfi
ekki endilega að eiga sér stað um
sæstreng, heldur mögulega með
samningum við lönd sem ekki hafi
aðgang að grænni orku.
Landsvirkjun hefur hins vegar
allt frá 1980 hugleitt lagningu
sæstrengs til orkusölu. „Tækni-
lega hefur strengur verið mögu-
legur svona frá því um 1995. En á
meðan orkuverð var lágt í Evrópu
var ekki grundvöllur fyrir lagn-
ingu hans. Það hefur nú breyst,“
segir Hörður.
„Af því við erum á eyju þá þurf-
um við alltaf að eiga til vara svona
10 prósenta öryggismörk. En með
tengingu til Evrópu þurfa öryggis-
mörkin ekki að vera nema óveruleg.
Í mjög lágu vatnsári væri hægt að
flytja orkuna í hina áttina.“ Sala á
„verðmætri orku“ úr vatnsaflsvirkj-
unum hér segir Hörður til dæmis
geta komið til þegar hlaupa þarf
undir bagga með vindorku í Evr-
ópu. Hann gerir ráð fyrir að forat-
hugun á viðskiptahlið sæstrengsins
taki eitt og hálft til tvö ár. „Miðað
við orkuverð í Evrópu bendir allt til
þess að þetta sé mjög arðbært.“
Orkuverð til heimila í landinu
sé pólitísk ákvörðun, segir Hörð-
ur þegar hann er spurður hvort
hann sé að boða stórfellda hækkun
á orkuverði. „En við boðum að verð
til stóriðju fylgi orkuverði í heim-
inum. Og ef við trúum því að það
hækki, eins og ég er sannfærður
um, þá hækkar orkuverð til stór-
iðju. Við getum hins vegar vel verið
með mjög samkeppnishæft verð.“
Nýframkvæmdir stopp í bili
Þá segir Hörður að samanburður-
inn sem kynntur var á ársfundinum
sýni að munur á verði til neytenda
og stóriðju sé langt því frá óeðlileg-
ur. Orkuverð til heimila hafi farið
lækkandi hér á landi og í fyrra
hafi samanburðurinn við önnur
lönd verið Íslandi mjög hagstæður.
Þar spili þó líka inn í veikt gengi,
en gengismunur geri samanburð
erfiðan. „En verðið er mjög lágt í
alþjóðlegum samanburði.“
Þá segir Hörður að samningar
um orkuverð til stóriðju sem hér
hafi verið gerðir endurspegli mark-
aðsverð á þeim tíma. „Sjóðsstreymi
Landsvirkjunar hefur staðið undir
hraðri uppbyggingu þrátt fyrir að
vöxturinn hafi allur verið skuld-
settur.“
Verð til álfyrirtækja hefur farið
hækkandi að undanförnu vegna
tengingarinnar við álverð, eftir
lækkun í fyrra, segir Hörður. Í
byrjun þessa árs greiddi stóriðjan
3,3 krónur á kílóvattstundina sam-
kvæmt tölum Landsvirkjunar en
heimilin 11,3 krónur. Þetta sé þó
ekki samanburðarhæft því ekki
sé verið að afhenda sömu vöruna.
Miklu meiri kostnaður fylgi því að
koma rafmagni til heimilanna, auk
þess sem í verði til heimila sé líka
virðisaukaskattur. Þá sé nýtingin
allt önnur. Nær væri að bera saman
kostnað við raforkuvinnsluna, en
hann sé 2,5 krónur hjá stóriðju og
3,5 hjá heimilunum (eða 19,6 dalir á
megavattstund hjá stóriðju og 27,5
dalir hjá heimilunum). Munurinn
er tæp 30 prósent. Nýtingartími
raforku hjá stóriðju bendir Hörð-
ur hins vegar á að sé 96 prósent,
en bara 56 prósent hjá heimilun-
um vegna sveiflna í notkun, bæði
innan dags og eftir árstíðum. Því
mætti færa rök fyrir því að kostn-
aður heimila af raforkuvinnslunni
ætti að vera helmingi meiri en hjá
stóriðjunni.
Hörður segir yfirstandandi efna-
hagsörðugleika ekki trufla stefnu-
mörkun Landsvirkjunar. „Við
vonum nú að þessar þrengingar
taki enda, en allt sem viðkemur
orkuiðnaði einkennist mjög af lang-
tímahugsun. Orkugeirinn hugsar
alltaf í áratugum, en við vonum að
mál sem snerta Icesave og gjald-
eyrishöft leysist sem allra fyrst.
Það er mjög erfitt að reka alþjóð-
legt fyrirtæki í þessu umhverfi.“ Á
meðan þessi mál séu óleyst sé hins
vegar ljóst að ekki verði ráðist í
nýjar nýframkvæmdir hjá Lands-
virkjun.
ÓLÍKAR ÞARFIR STÓRIÐJU OG HEILDSÖLU Hér má sjá á kynningarmynd Landsvirkjun-
ar muninn á magni og nýtingu á þeirri raforku sem annars vegar er seld til stóriðju
og hins vegar til heimila landsins. MYND/LANDSVIRKJUN
HÖRÐUR ARNARSON, FORSTJÓRI LANDSVIRKJUNAR Landsvirkjun stendur á tímamótum og hefur kynnt nýja stefnu. Forstjórinn
segir um að ræða eðlilegar breytingar í takt við þróun fyrirtækisins og breytingar á ytra rekstrarumhverfi þess. Breytt stefna feli
síður en svo í sér gagnrýni á fyrri störf eða stefnu. FRÉTTABLAÐIÐ/STEFÁN
Við erum fá og eigum afgangsorku
Landsvirkjun stefnir á að selja rafmagn inn á „gæðamarkað“ í Evrópu, mögulega um sæstreng. Hækkandi orkuverð í Evrópu
hefur breytt forsendum, segir Hörður Arnarson, forstjóri Landsvirkjunar, í viðtali við Óla Kristján Ármannsson. Á ársfundi var í
fyrsta sinn upplýst um orkuverð til stóriðju og kynnt ný stefna. „Tímamót,“ segir Hörður og boðar hærra orkuverð til stóriðju.
LANDSVIRKJUN SKILAÐI HAGNAÐI Í FYRRA
Hagnaður Landsvirkjunar var 193
milljónir Bandaríkjadala árið 2009,
að því er fram kemur í ársreikningi
fyrirtækisins. Stefán Pétursson, fram-
kvæmdastjóri fjármálasviðs Lands-
virkjunar, kynnti afkomu fyrirtækisins
á ársfundi þess á föstudag. Hann
sagði reksturinn hafa verið ásættan-
legan þrátt fyrir erfiðar ytri aðstæður.
Landsvirkjun hafi tryggt fjármagn til
að mæta útgjöldum til ársloka 2012.
Rekstrartekjur fyrirtækisins í fyrra
voru 299,8 milljónir dala og lækkuðu
um 152 milljónir dala frá fyrra ári.
Rekstrarkostnaður fór úr 100 milljón-
um dala í 70 milljónir.
Skammtímahorfur sagði Stefán
hins vegar að væru góðar, en helstu
forsendur þeirra væru að álverð
haldist viðunandi og vaxtaumhverfi
hagstætt.