Fréttablaðið - 04.05.2010, Blaðsíða 12

12 4. maí 2010 ÞRIÐJUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Ekki hafa komið fram sannfærandi rök fyrir því að hafa enga þjóðhagsstofn-
un. Margt bendir reyndar til þess að það
hafi verið mistök að leggja stofnunina
niður.
Þjóðhagsstofnun varð til upp úr efnahags-
stofnun fyrir margt löngu og sú stofnun var
eitt af flaggskipum viðreisnarstjórnarinnar.
Þegar Þjóðhagsstofnun var lögð niður var
verkefnum hennar dreift á margar aðrar
stofnanir. Það hefur ekki gefist vel.
Þegar Þjóðhagsstofnun var starfrækt
þá var hún undir forsætisráðuneytinu. Það
fyrirkomulag byggðist á því að þá voru öll
efnahagsmálin undir forsætisráðuneytinu
fyrir utan það sem tilheyrði fjármálaráðu-
neytinu og svo lengi viðskiptaráðuneyt-
inu. Þetta fyrirkomulag gafst stundum
vel, stundum miður. Þjóðhagsstofnun naut
þess reyndar að hafa jafnan öfluga for-
stöðumenn eins og Jón Sigurðsson, Ólaf
Davíðsson og Þórð Friðjónsson. Allir þeir
sem sinnt hafa stjórnmálum kannast við
að hafa verið óánægðir með niðurstöður
stofnunarinnar og afskipti af málum.
Engum datt þó í hug að leggja stofnunina
niður; margir vildu hins vegar bæta hana.
Oft var reynt að nota stofnunina í pól-
itískum þrætum til dæmis við stjórnar-
myndanir. Og oft lét stofnunin nota sig
að mínu mati. En allir voru sammála um
nauðsyn þess að hafa stofnunina.
Fyrir margt löngu var Ríkisendurskoð-
un undir fjármálaráðuneytinu. Samstaða
náðist um að breyta því og setja stofnunina
undir Alþingi. Það hefur gefist vel að öðru
leyti en því að Alþingi hefur ekki lengur
neina þingkjörna yfirskoðunarmenn ríkis-
reikninga; það er slæmt.
En fordæmið með Ríkisendurskoðun
sýnir að það er og getur verið skynsamlegt
að slík stofnun sé beint undir Alþingi. Þess
vegna er það mín skoðun að Þjóðhags-
stofnun eigi að endurreisa og hana eigi að
leggja undir Alþingi. Þjóðhagsstofnun yrði
þá óháð ríkisstjórninni. Slík stofnun þarf
að verða til og það fyrr en seinna.
HALLDÓR
Oft var reynt að
nota stofnunina í
pólitískum þrætum
til dæmis við stjórn-
armyndanir.
Alþingi eignist þjóðhagsstofnun
Ritstjórinn fyrrverandi
Í viðtali við Fréttablaðið í gær
sagði Guðlaugur Þór Þórðarson að
valdamiklir aðilar innan Sjálfstæðis-
flokksins hefðu hótað að vinna gegn
honum ef hann tæki slaginn gegn
Birni Bjarnasyni. „Það var fyrrverandi
ritstjóri sem gerði það,“ sagði
Guðlaugur. „Hann útskýrði fyrir
mér að Sjálfstæðisflokkurinn
samanstæði af nokkrum fjöl-
skyldum og ég væri ekki inni
í neinni þeirra.“ Spurður
hvort ritstjórinn hafi verið
Styrmir Gunnarsson segir
Guðlaugur hvern og einn
verða að ráða í það.
Út með sprokið!
Í sama viðtali segir Guðlaugur Þór
það lífsnauðsynlegt fyrir þjóðina að
horfa fram á veginn og að stjórn-
málamenn verði að endurheimta
traust kjósenda. Gott og vel. En væri
þá ekki ágætt ef stjórnmálamenn
færu að venja
sig á að tala
hreint út?
En ekki hvenær?
Félagsvísindasvið Háskóla Íslands
stendur fyrir hádegisfyrirlestraröð
undir yfirskriftinni Bankarán um
hábjartan dag. Vísar það til athæfis
þeirra kaupahéðna sem mergsugu
íslensku bankana á undanförnum
árum; bankarnir hafi í raun réttri verið
rændir. Og það um hábjartan
dag, sem gerir ósvífnina
væntanlega hálfu meiri.
Í þessu er þó fólgin
rökvilla. Langflest
bankarán eru jú ein-
mitt framin um hábjartan
dag – þegar bankarnir eru
opnir. bergsteinn@frettabladid.is
Þjóðhags-
stofnun
Svavar
Gestsson
Fyrrverandi
viðskiptaráðherra.
®
S
tjórnmálaflokkarnir eru í kreppu eftir að skýrsla rann-
sóknarnefndar Alþingis kom út. Það sýna skoðanakannan-
ir, sem birtar voru fyrir síðustu helgi. Í Þjóðarpúlsi Gallup,
þar sem fylgi flokkanna á landsvísu var kannað, kom fram
að Sjálfstæðisflokkurinn, sem hafði sótt í sig veðrið í skoð-
anakönnunum, tekur skarpa dýfu. Vinstri græn eru orðin sá flokkur
sem nýtur mests fylgis, ásamt Sjálfstæðisflokknum. Samfylkingin
og Framsóknarflokkurinn eru á svipuðu róli og í síðustu könnun þar
á undan, en Samfylkingin talsvert minni en samstarfsflokkurinn í
ríkisstjórn og mikið undir kjörfylginu í síðustu kosningum. Fylgi
Hreyfingarinnar, Frjálslyndra og Borgarahreyfingarinnar mælist
sáralítið.
Í könnunum Gallup og Frétta-
blaðsins á fylgi flokka, sem bjóða
fram til borgarstjórnar í Reykja-
vík, kom fram að Bezti flokk-
urinn er orðinn næststærstur
í borgarstjórn og gæti náð inn
fjórum fulltrúum.
Allt hlýtur þetta að vera mikið
umhugsunarefni fyrir flokkana.
Á landsvísu liggur straumurinn til VG, sem er sá stjórnmálaflokk-
anna sem er sízt tengdur við umfjöllun rannsóknarnefndarinn-
ar um spillingu, vanhæfni og klúður, enda hafði hann ekki setið
í ríkisstjórn fyrir hrun. Í borginni er hins vegar annar kostur í
boði, grínframboð sem fær nærri fjórðung atkvæða. Þar fær VG tíu
prósentustigum minna fylgi en á landsvísu, sem gefur vísbendingu
um að óánægja kjósenda beinist ekki aðeins að flokkunum, sem
hafa setið í ríkisstjórn undanfarin ár, heldur flokkakerfinu eins og
það leggur sig. Ekki er víst að Jón Gnarr og félagar fái endilega
fjórðungsfylgi í kosningunum, en hitt er víst að með því að nefna
þá senda kjósendur gömlu flokkunum tóninn.
Nú er flokkakerfið sem slíkt ekki endilega úrelt og ónýtt. Gömlu
fjórflokkarnir endurspegla ennþá hið pólitíska litróf, frá vinstri
til hægri. Það eru vinnubrögðin, sem hafa fengið áfellisdóm. For-
ystumenn flokkanna hljóta að spyrja hvernig þeir geti öðlazt traust
kjósenda á ný.
Þær afsagnir og afsökunarbeiðnir, sem þegar hafa komið fram í
kjölfar rannsóknarskýrslunnar, virðast duga skammt. Hugsanlega
myndi það hjálpa ef fleiri stjórnmálamenn sem hafa þegið styrki
frá stórfyrirtækjum eða verið tengdir við umdeilda viðskiptagern-
inga, tækju pokann sinn eða færu í frí. Og sjálfsagt myndi það líka
hjálpa að embættismenn, sem tengjast flokkunum nánum böndum,
gerðu hreint fyrir sínum dyrum.
Aðalatriðið er þó að flokkarnir, allir í sameiningu, ráðist í sið-
væðingarátak í íslenzkri pólitík. Grunnur hefur þegar verið lagður
að gegnsæi í fjármálum flokkanna. Nú er eftir að taka til endur-
skoðunar vinnubrögðin í pólitíkinni og stjórnkerfinu í heild sinni.
Flokkarnir þurfa að verða sammála um að fækka ráðuneytum og
ráðherrum, efla fagmennsku í ráðuneytunum og afnema pólitískar
ráðningar. Þeir þurfa að breyta vinnubrögðunum og umræðuvenjun-
um á Alþingi og styrkja stöðu þess gagnvart framkvæmdarvaldinu.
Þeir eiga sömuleiðis að styrkja stöðu og sjálfstæði dómstólanna.
Í þessu stóra verkefni má enginn flokkanna við því að skerast úr
leik. Nú er ekki tíminn til að velta af gömlum vana ofan í pólitíska
skotgröf.
Hvernig öðlast flokkarnir traust á ný?
Samstaða um siðbót?
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
SKOÐUN