Fréttablaðið - 18.08.2010, Blaðsíða 14

14 18. ágúst 2010 MIÐVIKUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
HALLDÓRU
mdeild ummæli Björgvins Björgvinssonar, fyrrverandi
yfirmanns kynferðisbrotadeildar lögreglunnar á höf-
uðborgarsvæðinu í viðtali í DV komu á óvart, ekki sízt
í ljósi þess að Björgvin átti sem yfirmaður kynferðis-
brotadeildarinnar sinn þátt í að rannsóknir lögregl-
unnar á kynferðisbrotum hafa orðið faglegri og fórnarlömbunum
er sýnd meiri virðing og nærgætni en algengt var áður.
Nú hafa bæði Björgvin og lög-
regluembættið brugðizt rétt við;
yfirmaðurinn bað um flutning úr
starfi yfirmanns kynferðisbrota-
deildarinnar. Hann og lögreglan
á höfuðborgarsvæðinu hafa beð-
izt afsökunar á ummælunum og
ítrekað að þau „endurspegli á
engan hátt afstöðu eða viðhorf
embættisins til kynferðisbrota eða fórnarlamba slíkra brota“.
Í umræðum manna á meðal hefur borið á þeim rökum, að ekki
sé hægt að gagnrýna lögreglumanninn fyrir að hvetja fólk til að
gæta að sér og verða ekki bjargarlaust vegna áfengis- og fíkni-
efnavímu. Þetta sé aðeins heilbrigð skynsemi.
Þetta er rétt, en þá er litið framhjá því sem Björgvin Björgvins-
son sagði í framhaldinu: „Oftar en ekki eru þessi mál [nauðgunar-
mál og önnur kynferðisbrot] tengd mikilli áfengisnotkun og ekki á
ábyrgð neins nema viðkomandi sem er útsettur fyrir því að lenda í
einhverjum vandræðum. Það er erfitt hvað það er algengt að fólk
bendir alltaf á einhverja aðra og reynir að koma ábyrgðinni yfir
á þá. Fólk ætti kannski að líta oftar í eigin barm og bera ábyrgð
á sjálfu sér.“
Það eru þessi ummæli, sem eru afar óheppileg úr munni manns,
sem á að stjórna rannsóknum á kynferðisbrotum. Þau hvetja tæp-
lega fórnarlömb nauðgunar til að kæra glæpinn.
Að sjálfsögðu eiga allir að bera ábyrgð á sjálfum sér og það er
satt og rétt, að ofurölvi einstaklingur er alltaf í hættu að verða
sjálfum sér og öðrum til skaða. Fólk þarf að gæta bæði að eigin
virðingu og öryggi þegar það fær sér í glas. En það tekur að
sjálfsögðu ekki ábyrgðina af þeim, sem notfæra sér ástand fólks
í áfengis- eða fíkniefnadái til að fremja kynferðisglæp. Ekkert
réttlætir slíkan verknað.
Það hefur verið býsna algengt viðhorf að fórnarlömb nauðgun-
ar ættu sjálf einhverja sök á glæpnum. Konur hafa verið sagð-
ar klæða sig þannig að það byði hættunni heim, hafa daðrað við
ofbeldismennina, verið of drukknar og þar fram eftir götum.
Þetta viðhorf hefur stuðlað að því að koma inn sektarkennd hjá
fórnarlömbunum og dregið úr mörgum kjarkinn að kæra ofbeld-
ismennina. Þessir fordómar hafa hins vegar verið á undanhaldi,
jafnt innan lögreglunnar sem annars staðar.
Ummæli lögreglumannsins voru óheppileg, en gáfu lögreglunni
jafnframt ágætt tækifæri til að segja skýrt og skorinort að þetta
gamla viðhorf eigi ekki lengur rétt á sér.
Lögreglan brást rétt við ummælum yfirmanns
kynferðisbrotadeildar.
Gömlu
viðhorfi úthýst
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
SKOÐUN
Evrópuandstæðingar láta að því liggja að ESB framfylgi útþenslustefnu. Þetta
er ekki einungis alrangt heldur byggir á
grundvallarmisskilningi á eðli og tilgangi
Evrópusamvinnunnar. Fernt skiptir hér
mestu.
Í fyrsta lagi þá hefur í samvinnu þjóð-
ríkjanna innan ESB frá upphafi frekar
verið horft inn á við en út á við enda til
sambandsins stofnað til að stuðla að betri
kjörum og velferð íbúa aðildarríkjanna.
Uppbygging hins sameiginlega innri mark-
aðar hefur haft forgang. Ríkin hafa einnig
brugðist við nýjum straumum og stefnum
í Evrópu til dæmis með því að vinna sam-
eiginlega að umhverfis- og náttúruvernd,
bæta stöðu launafólks á sameiginlegum
vinnumarkaði og styrkja menningu og
menntun.
Í öðru lagi hafa flest aðildarríki sam-
bandsins og þar af leiðandi sambandið
sjálft verið frekar treg til að veita nýjum
ríkjum inngöngu. Það tók Bretland, Dan-
mörku og Írland tólf ár að fá aðild að sam-
bandinu. Ríki ESB tóku Grikki, Spán-
verja og Portúgala upp á arma sína, frekar
nauðug en viljug, eftir að einræðisstjórnir
innan þessara ríkja hrökkluðust frá völd-
um. Nýfrjáls ríki Mið- og Austur-Evrópu
knúðu strax dyra og ríki ESB sáu sér ekki
annað fært en að veita þeim inngöngu,
fimmtán árum eftir fall múrsins, í nafni
lýðræðis og bættra kjara þessara nánu
nágranna.
Í þriðja lagi byggir hugmyndin að
Evrópusamvinnunni á vilja ríkjanna
sjálfra til að vinna saman. Það er hverri
þjóð í sjálfsvald sett hvort hún tekur þátt
eða ekki. Til að fá inngöngu þurfa ríki að
byggja á grunngildum Evrópuhugsjón-
arinnar, þ.e. friðsamlegum samskiptum,
lýðræði, mannréttindum, frjálsu markaðs-
hagkerfi og skilvirkri og gegnsærri stjórn-
sýslu. Það er ekki sjálfgefið að fá inngöngu.
Í fjórða lagi, þegar ríki gengur í sam-
bandið heldur það að sjálfsögðu áfram,
rétt eins og áður, að vinna að hagsmun-
um sínum. Aðildarríki ESB ráða för. Þau
taka sameiginlega ákvarðanir sem síðan
er framfylgt af sambandinu. Í þessu sam-
hengi má benda á þá mikilvægu staðreynd
að Ísland á í aðildarviðræðum við tut-
tugu og sjö ríki sambandsins. Hvert og eitt
þeirra hefur neitunarvald í viðræðunum.
Þetta sýnir styrk þjóðríkjanna. Þau hafa
flest hver takmarkaðan áhuga á inngöngu
nýrra ríkja þar sem þau horfa fyrst og
fremst á eigin hagmuni innan sambands-
ins. Svo mun einnig verða um Ísland fái
það inngöngu.
Landnám ESB?
Evrópumál
Baldur
Þórhallsson
prófessor í
stjórnmálafræði
við Háskóla
Íslands
Þórarinn Jónsson hdl.
Lögg. Fasteignasali
Hafðu samband
Vésteinn Gauti Hauksson
Fyrirtækjaráðgjöf
661 4080 / 510 7919
vesteinn@remax.is
Viltu vita hvers virði
fyrirtækið þitt er?
Fyrirtækjaþjónusta Remax
verðmetur fyrirtækið þitt og gefur
þér nákvæma skýrslu um verðmæti
þess hvort sem þú hefur hug á að
selja reksturinn eða ekki.
Þórarinn Jónsson hdl.
Löggiltur fasteigna- og skipasali
Fasteignamiðlun Kópavogs ehf.
Bæjarlind 12 // S: 520 9500
Ekkert til að gleðjast yfir
Mörður Árnason þingmaður er eins
og fleiri ósáttur við þá ákvörðun
Ríkisútvarpsins að taka þáttinn Orð
skulu standa af dagskránni í
vetur. Hann stingur meira að
segja upp á því að í stað
þess að hætta við þáttinn
verði hætt við að gera
þætti um áttatíu ára afmæli
stofnunarinnar og þættir frá
síðasta stórafmæli verði
endurfluttir. Það
sé engin ástæða
til að gleðjast yfir
síðustu tíu árum
– þrátt fyrir Orð
skulu standa og þrátt fyrir að Mörður
hafi setið í útvarpsráði stofnunarinn-
ar lengi vel.
Málefnalega
umræðan?
Guðmundur Andri
Thorsson skrifaði
grein um Evrópumál-
in á Íslandi í Frétta-
blaðið á mánudag
þar sem hann sagði
meðal annars að óskandi
væri að hægt væri að
ræða málið án þess að
fólk vísaði fram flokks-
skírteinum. Hann óskaði
jafnframt eftir málefnalegri umræðu.
Þetta tóku bæði Evrópusamtökin,
sem eru fylgjandi aðild, og Evrópu-
vaktin, sem er andsnúin aðild, upp
á vefsíðum sínum.
Evrópusamtökin
vitnuðu reyndar
aðeins beint í
greinina, enda
greinin þeim að
skapi. Á Evrópu-
vaktinni var greint
frá sérstökum
vinskap Guðmundar Andra við
Samfylkinguna, og óskir hans um
umræðu án flokksskírteina þannig
virt að vettugi. thorunn@frettabladid.is