Morgunn - 01.06.1973, Blaðsíða 36

34
MORGUNN
stykki innsiglað i öskjuna. Tíu innfæddir menn voru svo valdir
af handahófi; hver fyrir sig svo leiddur að öskjunni og skorað
á hann að gizka á innihald hennar. Enginn þessara manna
hafði nokkru sinni séð sígarettumunnstykki eða jafnvel heyrt
um það getið. Þrátt fyrir þetta þá lýstu niu þeirra lögun,
lengd og lit þessa ókunna hlutar. Hér má bæta því við, að
þegar sama tilraun var endurtekin meðal stúdenta í Sidney-há-
skóla, þá gat aðeins einn af tíu þeirra rétt til um innihald öskj-
unnar.
Nú kann einhver að segja sem svo, að hugmyndin mn inni-
haldið kunni að hafa verið send, jafnvel óviljandi, frá þeim
sem vissi um innihaldið til þess er gizkaði. Það er nú rejmdar
alveg nógu merkilegt í sjálfu sér. En hvað um það, þegar til-
raunamaður eða prófdómari sjálfur veit ekki um innihaldið?
Til þess að ganga úr skugga um þetta, voru gerðar margar ná-
kvæmar tilraunir með tuttugu og fimm spilum með auðu baki,
sem dr. Rhine hafði sérstaklega undirbúið fyrir þessar tilraun-
ir í Sidney-háskóla. Framan á fimm spilum eru hringir, fimm
hafa ferhyminga, fimm stjömur, fimm öldulagaðar linur og
þau fimm, sem eftir em, krossa. Spilin em svo stokkuð og eitt
spil lagt niður í senn á hvolfi. Tilgangurinn er svo að geta til
um táknin í réttri röð. Fimm réttar ágizkanir af tuttugu og
fimm teljast meðal-árangm-.
En þareð í mállýzku innfæddra eru ekki til orð yfir þessi
tákn, varð að finna upp hliðstæðar lýsingar. Þannig urðu fer-
hyrningarnir burnai (eiginlega „fyrsti flötur“), hringana köll-
uðu þeir „göt“, og svo framvegis. Þar sem hinir innfæddu
þekktu ekki þessi tákn, gerði það þeim vitanlega enn erfiðara
um vik við ágizkanir sínar.
Aftur varð árangurinn furðulegur. f 7.400 skráðum ágizkun-
um höfðu 23 innfæddir menn rétt fyrir sér 527 sinnum fram
yfir það, sem vænta mátti samkvæmt stærðfræðilegum útreikn-
ingum um líkindi. Innfædd kona, Lázzie Williams að nafni,
var látin gizka á 1700 sinnum. Hún kvartaði stöðugt undan
því að táknin rugluðu hana, en þó krítaði hún 789 rétt svör —
eða 499 fram yfir það sem normalt mátti telja.