Fréttablaðið - 15.11.2010, Blaðsíða 10

15. nóvember 2010 MÁNUDAGUR
Farðu inn á www.oddi.is
og búðu til persónulega gjöf.
Spil og jóladagatöl með þínum myndum.
Hannaðu þín
eigin spil eða
jóladagatal
á oddi.is
Ómissandi
Hrein íslensk náttúruafurð
ms.is
E
N
N
E
M
M
/
S
ÍA
/
N
M
4
18
5
0
®
FRÉTTIR VIÐSKIPTI ÍÞRÓTTIR LÍFIÐ UMRÆÐAN
STÝRÐU UMRÆÐUNNI Í ÁTT TIL ÞÍN
Meiri Vísir.
TANSANÍA Í tveimur Afríkuríkj-
um, Tansaníu og Mósambík, hafa
rottur verið notaðar með góðum
árangri til þess að hreinsa jarð-
sprengjusvæði.
Jarðsprengjur eru vandamál
í meira en hundrað löndum. Þær
hafa undanfarin tíu ár kostað
nærri tuttugu þúsund manns lífið
og limlest tugi þúsunda að auki.
Hættulegt er að hreinsa jarð-
sprengjusvæði, en sé það ekki gert
verða íbúar landanna í hættu um
ókomna framtíð. Fyrirtæki í Tans-
aníu, sem nefnist APOPO, hefur
því brugðið á það ráð að þjálfa upp
rottur til þess að sinna þessu þjóð-
þrifaverkefni.
Hundar hafa einnig verið notað-
ir með góðum árangri til að þefa
uppi jarðsprengjur í sumum lönd-
um, en annars er oftast notast við
gamaldags málmleitartæki eða
nýlegri ratsjárbúnað.
Rotturnar hafa þann kost að þær
eru léttari en hundar og því miklu
minni hætta á að sprengjurnar
springi þegar þær eru að athafna
sig. Afar sjaldgæft er
að slíkt gerist. Þjálf-
un þeirra tekur einn-
ig skemmri tíma en
þjálfun hunda, auk
þess sem hundarnir
eru dýrari og þurfa
meiri umönnun.
Reyndar
munu vís-
indamenn
í Kanada
hafa kom-
ist að því
að hu n -
angsflugur
er hægt að
nota til að
finna jarð-
sprengjur.
Þær eru sagðar bæði nákvæmari
og fljótari en hundar og rottur.
Rotturnar eru gæddar góðu þef-
skyni. Þær eru þjálfaðar til að þefa
uppi sprengiefni. Síðan eru þær
sendar út á jarðsprengjusvæði.
Nákvæmlega er fylgst með þeim
og þegar þær nema staðar og byrja
að krafsa í jörðina er staðurinn
merktur inn á kort. Þegar svæð-
ið allt hefur verið kortlagt eru
menn sendir með málm-
leitartæki til að fjarlægja
sprengjurnar.
Þessi aðferð er miklu
hraðvirkari en hefð-
bundin jarðsprengjuleit.
Tveir menn eru venjulega
heilan dag að hreinsa 200
fermetra svæði af jarð-
sprengjum, en með aðstoð
tveggja rottna tekur það
ekki nema tvo klukku-
tíma. gudsteinn@frettabladid.is
Rottur látnar þefa
uppi jarðsprengjur
Afrískar risarottur þykja hafa staðið sig vel í að hreinsa jarðsprengjusvæði. Með
aðstoð þeirra vinnst verkið mun hraðar en þegar menn standa einir að verki.
Hundar hafa einnig verið notaðir til þessara verka með góðum árangri.
ROTTA Í ÞJÁLFUN Rotturnar eru þjálfaðar í að þefa uppi sprengiefni. Þær eru léttari en hundar og því minni hætta á að
sprengjurnar springi. NORDICPHOTOS/AFP
HAÍTÍ Þrír íslenskir sendifulltrú-
ar Rauða krossins á Haítí taka nú
þátt í að berjast gegn kólerufar-
aldri sem stöðugt verður skæð-
ari. Sjúkdómurinn hefur náð inn
til höfuðborgarinnar Port-au-
Prince og er eins og tifandi tíma-
sprengja í flóttamannabúðum þar
sem hundruð þúsunda manna haf-
ast við.
Birna Halldórsdóttir, rekstr-
arstjóri tjaldsjúkrahúss Rauða
krossins í Carrefour, segir í til-
kynningu frá Rauða krossinum að
um tíu þúsund manns hafi veikst
og um 643 dauðsföll megi rekja til
kóleru. „En mörg tilfelli hafa ekki
verið skráð og sumir segja að það
sé hægt að tvöfalda þessar tölur,“
bætir hún við.
Með Birnu í Carrefour eru
hjúkrunarfræðingarnir Kristj-
ana Þorláksdóttir og Ragnheiður
Þórisdóttir, sem fór upphaflega til
Haítí í lok maí. Alls 27 fulltrúar
Rauða kross Íslands hafa farið til
Haítí frá því að jarðskjálftinn reið
þar yfir í byrjun árs.
Kólera veldur miklum niður-
gangi sem leiðir til þess að lík-
aminn ofþornar, en Rauði kross-
inn hefur einnig verið að vinna að
forvörnum, sem felast aðallega í
bættu hreinlæti. - þj
Íslendingar á vegum Rauða krossins berjast við kólerufaraldur á Haití:
Hundruð manna hafa látist
BARIST GEGN KÓLERU Kristjana
Þorláksdóttir við störf á sjúkrahúsinu í
Carrefour. MYND/RAUÐI KROSSINN.
EFNAHAGSMÁL Staða ríkissjóðs
fyrstu níu mánuði ársins var nítj-
án milljörðum króna betri en áætl-
anir gerðu ráð fyrir, að því er fram
kemur í nýjum tölum fjármála-
ráðuneytisins.
Handbært fé frá rekstri var nei-
kvætt um tæpa 74 milljarða en í
áætlunum var gert ráð fyrir að það
yrði neikvætt um tæpa 93 millj-
arða. Á sama tímabili í fyrra var
handbært fé frá rekstri neikvætt
um tæpa 89 milljarða.
Handbært fé frá rekstri sýnir
það fé sem regluleg starfsemi
ríkisins skilar. Er það í raun mis-
munur á inn- og útgreiðslum rík-
issjóðs.
Tekjur ríkissjóðs fyrstu níu
mánuðina námu 336 milljörðum
en gjöldin voru 392 milljarðar. Til
viðbótar gjöldunum bætist staða
rekstrartengdra eigna og skulda
sem er neikvæð um rúma sautján
milljarða.
Tekjurnar voru þrettán millj-
örðum króna meiri en áætlað var
í fjárlögum og munar þar einkum
um hagnað af svonefndu Avens-
samkomulagi. Snýst það um kaup
Seðlabankans á tilteknum eigum
Landsbankans í Lúxemborg.
Tekjuskattur einstaklinga nam
rúmum 64 milljörðum fyrstu níu
mánuðina sem er aukning um
fimm milljarða frá í fyrra. Tekju-
skattur lögaðila dróst hins vegar
saman um þrjá milljarða. Skatt-
ur á fjármagnstekjur dróst mikið
saman á milli ára en breyting á
innheimtu ræður þar miklu. - bþs
Handbært fé frá rekstri neikvætt um 74 milljarða á fyrstu níu mánuðum ársins:
Staða ríkissjóðs betri en spáð var
FJÁRMÁLARÁÐUNEYTIÐ Ríkið innheimti
fimm milljörðum króna meira í tekju-
skatt af einstaklingum fyrstu níu mánuði
ársins miðað við sama tímabil í fyrra.
STÓRAR OG RÓLEGAR
Afrísku risarotturnar
þykja afskaplega ljúfar
og hafa verið notaðar
mikið sem gæludýr.