Fréttablaðið - 15.11.2010, Blaðsíða 17

MÁNUDAGUR 15. nóvember 2010 17
HEIMASÍMI GSM INTERNET
MINNA BRUÐL. MEIRA TAL.
KOMDU Á TAL.IS, HAFÐU SAMBAND Í 1817 EÐA KÍKTU Í KAFFI Í NÆSTU VERSLUN
OG SEGÐU OKKUR HVERNIG ÞJÓNUSTU ÞÚ VILT OG HVAÐ ÞÚ VILT BORGA. ÞÚ RÆÐUR.
EKKI LÁTA SÍMAFÉLAGIÐ
ÞITT SEGJA ÞÉR HVAR
ÞÚ ÁTT AÐ SPARA.
HJÁ OKKUR RÆÐUR ÞÚ.
Tvö mál sem neita að fara. Tvö mál sem hanga yfir
okkur eins og eftirlegukindur úr
mis lukkuðu partíi sem við höfum
ekki þrek til að reka heim þótt
við komumst ekki til að taka til
fyrir þeim. Tvö mál, og ég finn
hvernig tvö hár grána við það
eitt að skrifa þau: Baugsmálið og
Íraksmálið.
Lærdómarnir af þessum
málum skipta samt máli um það
hvað við ætlum að verða þegar
við verðum stór.
Keppt í dauðasyndum
Jónína Benediktsdóttir segir
frá sinni hlið af Baugsmálum í
nýrri bók. Þar öðlumst við inn-
sýn í vissa kima mannlífisins á
þeirri trylltu öld sem nú er til
allrar hamingju liðin og kemur
vonandi aldrei til baka, þegar
„íslenska efnahagsundrið“ tifaði
enn og Ísland var föðurland kap-
ítalismans með þeim afleiðing-
um að vænsta fólk fór að haga sér
eins og það hefði fengið loftstein
í hausinn. Af fréttum að dæma
virðist mega draga frásögn Jón-
ínu saman í setningu sem önnur
völva á öðrum tíma sagði: „Hart
er í heimi, hórdómur mikill.“
Og ekki kemur mér til hugar að
draga neitt í efa af því sem Jón-
ína hefur að segja okkur, og hvað
þá að dæma hana og samferða-
menn hennar fyrir ýmsar yfir-
sjónir í þessum feiknum öllum.
En við verðum að gjalda varhug
við meginniðurstöðu Jónínu: að
allt væri hér gott ef ekki hefði
verið fyrir Baugsmenn og með-
reiðarsveina þeirra. Ég held að
það sé mikilvægt að draga rétta
lærdóma af þessum ósköpum
öllum – það er nú eiginlega það
minnsta sem hægt er að gera.
Við höfum alltaf átt og munum
alltaf eiga snaróða stráka hér á
landi og menn sem voru óvandir
að meðulum í viðskiptum. En það
var ekki fyrr en upp á tíunda ára-
tug síðustu aldar sem aðstæður
hér á landi buðu slíkum náungum
upp á þær aðstæður að þeir gátu
látið að sér kveða svo að um mun-
aði. Hér var óða-kapítalismi inn-
leiddur af ósegjanlegu gáleysi.
Óða-kapítalisma fylgja óðir kap-
ítalistar. Hömlulaus markaðs-
hyggja virkjar tiltekna mann-
lega eiginleika sem búa í okkur
öllum í mismiklum mæli en lög
og reglur hefta og siðaboð, trúar-
brögð og önnur hugræktarkerfi
kenna okkur að bæla við eðlilegar
kringumstæður.
Þetta voru ekki eðlilegar
kringumstæður. Þetta var okkar
þriðja ríki. Ofdramb, ágirnd, ofát,
öfund, ofsi, hóglífi, losti … Ekk-
ert af þessu fundu íslensku útrás-
arvíkingarnir upp – en aðstæð-
urnar, samfara óvenju einbeittri
glámskyggni á stöðu Íslands í
heiminum, leiddu til þess að hér
voru haldnir ólympíuleikarnir í
dauðasyndunum sjö.
Íslenska efnahags(t)undrið
Ekki skal gert lítið úr afglöp-
um Baugsmanna og viðskipta-
legra venslamanna þeirra. En
rót hrunsins liggur í hinu svo-
kallaða „íslenska efnhagsundri“
sem Hannes Hólmsteinn Gissur-
arson útmálaði skilmerkilega í
þættinum Ísland í dag árið 2007
og taldi eiga sér þá skýringu að
virkjað hefði verið fjármagn sem
„áður lá dautt: fiskistofnarn-
ir hefðu verið „verðlausir áður
fyrr“, það er að segja þeir fiskar
sem óveiddir synda um í sjónum
og eiga sig auðvitað bara sjálf-
ir, eru þannig lagað „verðlausir“
rétt eins og allt annað sem ekki
er vara á markaði. Fiskistofn-
arnir, sagði Hannes, hefðu verið
„óframseljanlegir, óveðhæfir“
en seinna orðið er hér lykilorð:
kvótahafar komust sem sé upp
með að veðsetja fyrir svimandi
upphæðir þessa óveiddu fiski-
stofna – óorðin verðmæti – til að
eyða þeim peningum í „útrás“.
Hitt sem Hannes nefndi í hinu
fræga sjónvarpsviðtali sem meg-
inskýringu á íslenska „efnahag-
sundrinu“ var einkavæðingin;
ríkisfyrirtækin „þau lágu dauð“
og fyrirtækin voru seld og „þá
verður til fjármagn“. Kögun,
Frumherji og önnur Framsóknar-
fyrirtæki eru dæmi um þetta, og
bankarnir …
Nú vitum við að þetta var allt
lánsfé að utan. Ekki síst frá Þjóð-
verjum sem gerðu sér ekki grein
fyrir því að allt í einu var ekki
lengur hægt að treysta Íslending-
um því þeir höfðu fengið loftstein
frjálshyggjunnar í hausinn.
Hinn staðfasti
Sömu menn og skópu þetta kerfi
stóðu fyrir því að setja Ísland
á lista „hinna viljugu þjóða“.
Davíð Oddsson ritar um málið í
Reykjavíkurbréfi og heimtar að
Broddi Broddason lesi í útvarp-
inu það heiti sem hann sjálfur
gaf þessum lista – „listi hinna
staðföstu þjóða“. Raunar er stað-
festa Davíðs slík að hann virð-
ist alls ekki úrkula vonar um að
kjarnorkuvopn finnist í Írak. En
vitaskuld var þessi stuðning-
ur Íslands við bröltið á Bush og
Blair bara vitlaus spekúl asjón
og átti að tryggja að Bandaríkja-
menn héldu hér úti herstöð enn
um sinn. Íslenskir ráðamenn
létu undir höfuð leggjast að búa
þjóðina undir hina óhjákvæmi-
legu brottför bandaríska hers-
ins. Stundum er eins og þeir séu
enn ekki búnir að fatta það, haldi
að Bandaríkjamenn snúi bráðum
aftur hingað með her sinn og auð
handa hinum útvöldu – hinum
staðföstu. Á slíkum órum byggist
andstaða þeirra við aðild að Evr-
ópusambandinu, sem þeir telja
sósíalískt samsæri, sem er ámóta
firra og hjá hinum eftirlegukind-
um kalda stríðsins, gömlu komm-
unum, að það sé samsæri heims-
valdasinnaðra auðvaldsríkja.
Eftirlegukindur
Guðmundur Andri
Thorsson
rithöfundur
Í DAG
Aðstæðurnar, samfara óvenju einbeittri
glámskyggni á stöðu Íslands í heimin-
um, leiddu til þess að hér voru haldnir
ólympíu leikarnir í dauðasyndunum sjö.
AF NETINU
Gnarr
Fyrir borgarstjórn-
arkosningarnar var
maður mjög svag
fyrir framboði Besta
flokksins. Hefði vel
getað hugsað mér
að kjósa flokkinn. Gerði það samt
ekki. Kaus mína sósíaldemókrata
á endanum. Enda vissi ég nokkurn
veginn fyrir hvað þau stóðu. En
um stjórnmálamanninn Jón Gnarr
vissi maður ekki mikið.
Jón Gnarr hefur sem borgarstjóri
þegar farið fram úr væntingum. Ég
þykist sjá fingraför Besta flokks-
ins víða um borgina. Reiðhjóla-
stígurinn á Hverfisgötu var góð
hugmynd, jafnvel þó að hún hafi
mistekist. Einnig lokun miðbæj-
arins, leyfi til götusala, útleiga
söluturnsins og strætóstoppistöð
við Iðu. [...] Það þarf að hrista upp
í flokkakerfinu við og við og koma
hreyfingu á hlutina. [...]
Besti flokkurinn er nauðsynlegt
spark í rassgatið á hefðbundnum
stjórnmálamönnum.
andres.eyjan.is
Andrés Jónsson
Raunir borgarstjórans
Raunir borgarstjór-
ans eru miklar.
Djobbið ekki
einsog hann hélt,
veiktist af tattúinu,
glímir við að hætta
að reykja, hefur verið veikur og sloj
og hefur átt í vanda með að setja
sig inn í flóknari mál. Margt af
þessu er nokkuð sem hefðbundið
fólk glímir við, kannski ekki alla
daga, en oft. Án þess að kveinka
sér.
sme.midjan.is
Sigurjón M. Egilsson