Fréttablaðið - 16.11.2010, Blaðsíða 15

ÞRIÐJUDAGUR 16. nóvember 2010 15
Niðurskurður og starf
í framhaldsskólum
Í fjárlagafrumvarpinu fyrir næsta ár eru gerðar tillögur um
hátt í 6% niðurskurð á fjárveiting-
um til framhaldsskóla. Hann á að
koma ofan á mikinn niðurskurð á
þessu ári og mikla hagræðingu í
rekstri á liðnum árum. Í skýrsl-
um OECD um menntamál kemur
fram að árleg útgjöld vegna hvers
nemanda í íslensk-
um framhaldsskólum
lækkuðu að raunvirði
milli áranna 2006 og
2007 og voru þegar á
þeim árum lág í alþjóð-
legum samanburði. Það
á við hvort sem mælt
er á jafnvirðismæli-
kvarða eða sem hlutfall
af landsframleiðslu á
íbúa. Ef notaður er jafn-
virðismælikvarðinn þá
voru útgjöld á Íslandi
árið 2007 á hvern fram-
haldsskólanema 11%
undir meðaltali OECD
en 19% undir meðal-
talinu ef útgjöldin eru
mæld sem hlutfall af
landsframleiðslu á íbúa.
Frá því að kreppan skall
á hafa útgjöld til skólanna dreg-
ist mikið saman og nú er komið að
endamörkum. Enginn sem þekk-
ir rekstur framhaldsskóla telur
mögulegt að skólarnir geti staðið
undir þeim niðurskurði sem gert
er ráð fyrir í fjárlagafrumvarp-
inu.
Nýjar rannsóknir Guðrúnar
Ragnarsdóttur, lýðheilsufræð-
ings og framhaldsskólakenn-
ara, á áhrifum efnahagskreppu á
starfsumhverfi nemenda og kenn-
ara í framhaldsskólunum sýna að
niðurskurður undanfarinna ára
hefur haft veruleg áhrif. Rann-
sóknin leiðir í ljós samdrátt í laun-
um kennara en á sama tíma hefur
nemendum fjölgað og fjöldi kenn-
ara nánast staðið í stað. Námshóp-
ar hafa stækkað og kennarar hafa
minni tíma til að sinna einstakl-
ingsmiðaðri kennslu. Stór hluti
kennara finnur fyrir streitu og
álagi í starfi vegna aðgerða í skól-
unum sem tengjast kreppunni.
Grunnþjónusta við nemend-
ur hefur verið skorin niður sem
birtist m.a. í minni stuðningi við
þá, fábreyttara námsframboði og
kennsluháttum, færri kennslu-
stundum í áföngum og fjölmenn-
ari námshópum. Minni þjónusta
bitnar einkum á nemendum sem
standa höllum fæti í námi og hafa
minna fjárhagslegt svigrúm. Allt
eru þetta áhættuþættir í brott-
hvarfi frá námi.
Enn er ótalið að ein
niðurskurðartillagan
í fjárlagalagafrum-
varpinu birtist í því að
kippt verði úr skólun-
um fjármunum til lög-
bundins sjálfsmats. Um
þá fjármuni er fjallað í
kjarasamningum. Því
er um að ræða atlögu
að kjarasamningum
framhaldsskólakenn-
ara og brot á stöðug-
leikasáttmálanum þar
sem segir – að ekki
verði gripið til laga-
setninga eða annarra
stjórnvaldsaðgerða
sem hafa bein áhrif á
innihald kjarasamn-
inga eða kollvarpa
með öðrum hætti þeim grunni
sem kjarasamningar byggja á.
Kjarasamningar framhaldsskól-
ans renna út í nóvemberlok eins
og samningar mikils fjölda launa-
fólks. Ljóst er að áform um að
seilast inn í kjarasamninga og
forsendur þeirra munu hafa slæm
áhrif á samningsgerð milli kenn-
arasamtakanna og ríkisins.
Framhaldsskólarnir eru hluti af
velferðarstofnunum samfélagsins.
Vegna niðurskurðarins undanfar-
in ár eru skólarnir komnir hættu-
lega nærri hengiflugi. Gangi sá
niðurskurður eftir sem boðaður
er í fjárlagafrumvarpi næsta árs
mun það hafa í för með sér mikið
samfélagslegt tjón.
Menntun
Aðalheiður
Steingrímsdóttir
formaður Félags
framhaldsskóla-
kennara
Minni þjón-
usta bitnar
einkum á
nemendum
sem standa
höllum fæti
í námi og
hafa minna
fjárhagslegt
svigrúm.
Hrópað í hornum
Ólafur Páll Jónsson heim-spekingur skilgreindi á
dögunum íslenska umræðu-
hefð sem prúttlýðræði en ein-
kenni á því væri „að þar mætir
fólk þeim sem það er ósam-
mála sem einstaklingum sem
það forðast að hlusta á“ (sbr.
frétt á vefritinu Smugunni 1.
nóvember s.l.) Mér varð hugs-
að til þessarar skilgreiningar
þegar ég las grein eftir Hjör-
leif Guttormsson í Fréttablað-
inu 12. nóvember sem var svar
við grein eftir undirritaðan frá
2. nóvember. Í svari sínu end-
urritar Hjörleifur mín skrif
með gildishlöðnu og tilfinn-
ingaþrungnu orðalagi og kall-
ar þau tilraun til „að réttlæta
uppgjöf forystu Vinstrihreyf-
ingarinnar - græns framboðs
gagnvart Samfylkingunni við
ríkisstjórnarmyndun í maí
2009“. Þetta orðalag á sér ekki
stoð í neinu sem ég hef sagt.
Fyrir mér átti sér aldrei neitt
stríð stað og ekki heldur upp-
gjöf sem ég þurfi að réttlæta.
Umorðun Hjörleifs á grein
minni felur í sér valdbeitingu
á tungumálinu þar sem allur
málflutningur eru felldur að
eintóna umræðuhefð; pólit-
ískur ágreiningur felur í sér
sigur eða tap og málamiðlan-
ir eru kallaðar uppgjöf. Ég hef
takmarkaðan áhuga á að reynt
sé að þýða mín sjónarmið yfir
á tungutak þeirra sem kjósa
hróp í hornum fram yfir sam-
ræður.
Það kemur mér ekki á óvart
að Hjörleifi Guttormssyni
finnist margt aðfinnsluvert við
samstarfsyfirlýsingu núver-
andi ríkisstjórnar; ekki síst sú
staðreynd að flokksráð vinstri-
grænna kaus að ganga til
stjórnarsamstarfs á grundvelli
málamiðlunar varðandi stefn-
una til Evrópusambandsins.
Ég virði þá afstöðu hans að það
hafi verið rangt að gera mála-
miðlun varðandi þetta mál og
að það brjóti gegn grundvall-
astefnu flokksins. Ég skil hins
vegar ekki þá staðhæfingu
hans að samstarfsyfirlýsingu
ríkisstjórnarinnar hafi verið
ætlað að „afvegaleiða“ flokks-
menn vinstrigrænna. Í grein
sinni færir hann engin rök
fyrir því önnur en að benda á
atriði í sáttmálanum sem hann
er sjálfur efnislega ósammála.
Séu þessir kaflar í samstarfs-
yfirlýsingunni gallaðir þá voru
þeir gallar til staðar í fyrra
þegar flokksráð VG samþykkti
að ganga til samstarfs á grund-
velli hennar. Það felst engin
afvegaleiðing í því að önnur
stefna hafi verið ákveðin en
Hjörleifur hefði sjálfur kosið.
Það er ekki hægt að afgreiða
ágreining um forgangsmál og
aðferðafræði í stjórnmálum
sem svik og blekkingar.
Einu marktæku rökin sem
Hjörleifur nefnir fyrir meint-
um forsendubresti eru að
hann dregur það í efa að þing-
menn VG hafi verið óbundn-
ir í afstöðu til tillögu utanrík-
isráðherra um að leggja fram
umsókn að Evrópusamband-
inu. Hjörleifur gengur svo
langt að staðhæfa að forsend-
um málsins hafi verið „snúið
á haus“ vegna þess að tillagan
var lögð fram sem ríkisstjórn-
artillaga en ekki sem þing-
mannamál af hálfu utanríkis-
ráðherra. Þar tel ég þó langt
seilst í röksemdafærslu því
að eftir sem áður var stjórn-
arþingmönnum frjálst að
kjósa gegn tillögunni og ýmsir
þeirra gerðu það. Það styður
ekki staðhæfingar um full-
kominn viðsnúning.
Hjörleifur telur einnig að
það breyti forsendum fyrir
aðildarumsókn að ríki sem
gengu í ESB á árunum 2004 og
2007 fengu í aðdraganda þess
sérfræðiráðgjöf og fjárhags-
styrki frá Brussel. Þetta eru
vissulega nýmæli frá því að
Noregur, Finnland og Svíþjóð
sóttu um aðild að Evrópusam-
bandinu á 10. áratugnum, en
þetta eru ekki forsendur sem
hafa breyst frá því að Alþingi
samþykkti að sækja um aðild
að Evrópusambandinu sumar-
ið 2009 eða frá því að flokks-
ráð VG samþykkti að ganga til
ríkisstjórnarsamstarfs á þeim
grundvelli að sótt yrði um
aðild að Evrópusambandinu.
Vera má að einhverjum þyki sú
ákvörðun hafa verið röng og að
enn aðrir hafi skipt um skoðun
á réttmæti hennar. En þá ber
að kalla skoðanaskiptin réttu
nafni en ekki reyna að skella
ábyrgðinni á aðra með órök-
studdu tali um forsendubrest.
Hjörleifur kýs að kalla það
útúrsnúning að ég hafi brugð-
ist við áskorun hans og 99
annarra til forystu VG með
því að rifja upp þá niðurstöðu
sem grasrót flokksins komst
að í fyrra eftir lýðræðislega
umræðu. Jafnframt lýsti ég
eftir afstöðu hundraðmenning-
anna til núverandi ríkisstjórn-
arsamstarfs vegna þess að ein
forsenda þess samstarfs var
að sótt yrði um aðild að Evr-
ópusambandinu. Hjörleifur
svarar ekki því kalli og greinir
ekki frá afstöðu sinni til rík-
isstjórnarsamstarfsins. Það
væri þó umræðunni mjög til
framdráttar að hann og aðrir
veittu skýr svör um það.
Sverrir Jakobsson
sagnfræðingur
Í DAG
Ég hef takmark-
aðan áhuga á
að reynt sé að þýða mín
sjónarmið yfir á tungu-
tak þeirra sem kjósa
hróp í hornum fram yfir
samræður
Mundu að
panta posa fyrir
jólaverslunina!
Borgun býður vandaða posa til leigu á hagstæðum
kjörum. Hægt er að leigja posa í skemmri tíma, t.d.
helgar- og mánaðarleigu.

Einfaldir í notkun og uppsetningu
Uppsetning á höfuðborgarsvæðinu er ókeypis
Seljendur á landsbyggðinni fá posa
senda uppsetta endurgjaldslaust

Pantaðu posa á borgun.is eða leitaðu
frekari upplýsinga í síma 560 1600.