19. júní - 19.06.1960, Side 6

Þetta hafa verið yndislegir dagar í lífi Þóru,
hún ung og ástfangin á ferð með unnustanum í
björtu sólskinsveðri um fagra fjallvegu íslands.
Ekki er vitað, hvort Jónas Hallgrímsson hefur
vitjað meyjarmálanna framar. Hann fer til Reykja-
víkur rnn haustið, tekur stúdentspróf vorið eftir,
verður skrifari hjá landfógeta og aflar sér fjár
til utanfarar. En norður í Laufási var Þóra Gunn-
arsdóttir heimasæta hjá föður sínum, sem enn var
ókvæntur.
Gifting «g glcym-mér-ei.
Haustið 1834 giftist Þóra Halldóri presti Björns-
syni á Eyjardalsá í Bárðardal, siðar á Sauðanesi.
Hann var ekkjumaður og sonur hans af fyrra
hjónabandi var séra Björn í Laufási, faðir Þórhalls
biskups. Séra Halldór var ekki nema fjórtán ár-
um eldri en Þóra, fæddur árið 1798. Aldursins
vegna gat því sambúð þeirra orðið góð, en ósk-
hyggja fólksins vildi láta Þóru sakna Jónasar til
hinztu stundar. Á það bendir sagan, hversu henni
varð um, þegar hún las Ferðalok í fyrsta sinn.
Var það tíu árum eftir að hún giftist. Á hún að
hafa verið stödd í fjölmennri brúðkaupsveizlu,
er hún sá kvæðið, og hafi henni þá orðið svo mikið
um, að hún lagðist upp í rúm og sást ekki, það
sem eftir var veizlunnar.
Það sagði mér frú Jóhanna Hemmert, dóttir séra
Arnljóts Ólafssonar, sem fluttist ung austur að
Sauðanesi með föður sínum, að þær sagnir hefðu
geymzt þar í sveitinni um frú Þóru, að hún hefði
verið mjög hlédræg og gefið sig að fáum í fyrstu,
öðrum en þeim, sem bágt áttu og veikir vora,
því að hún var hneigð til lækninga eins og Gunn-
ar faðir hennar. Einnig hafði fólk austur þar haft
orð á því, að hún hefði iðulega verið á ferli fram
eftir nóttu, og var þetta lagt þannig út, að ekki
mundi hún vera með öllu hamingjusöm.
En merkust þykir mér frásögn Katrínar hálf-
bróðurdóttur hennar. Ólst hún upp í skjóli frænku
sinnar á Sauðanesi. Sagði hún það dóttur sinni,
að Þóra frænka sín hefði átt einn þann hlut, sem
henni þótti vænzt um allra gripa sinna. En það
voru þurrkuð munablóm í umgerð undir gleri.
Mundu þetta hafa verið blómin, sem Jónas Hall-
grímsson kveður um:
Hlóðstu mér að höfði
hringum ilmandi
bjartra blágrasa,
einn af öðrum,
og að öllu dáðist
og greipst þá aftur af.
í>au séra Halldór og Þóra áttu eina dóttur barna,
sem Sigríður hét. Hún var alin upp í eftirlæti,
fríð sýnum og glaðlynd.
Upphaf Hola-Jóns.
Víkur þá sögunni vestur að Hólum í Hjaltadal.
Þar bjó á þessum tíma séra Benedikt Vigfússon.
Hann var greindur maður og merkur á marga
lund, en harðstjóri við hjú sín og landseta, og
því ekki vinsæll meðal sóknarbarna sinna. Hann
var auðugur og átti meiri hluta jarða í Hólahreppi
og margar eignir aðrar.
Á miðjum aldri varð hann fyrir þeirri sáru
sorg að missa þrjár dætur sínar svo að segja allar
í einu. Var það að haustlagi 1837. Hefur það að
líkindum verið óðatæring, sem að þeim gekk.
Þetta voru einu börnin hans. En 11. febrúar vet-
urinn eftir eignaðist frú Þorbjörg Jónsdóttir kona
hans son, sem skírður var Jón eftir séra Jóni
Konráðssyni á Mælifelli, afa sínum. Hann var
seinna kallaður Hóla-Jón.
Eftirlætið á þessu barni var allt of mikið. Dreng-
urinn fékk allt, sem hann vildi og hægt var að
láta eftir honum. Hann fékk að leika sér að pen-
ingum. Ijömb og kálfar og jafnvel folöld vom sótt
og látin upp á pallinn til hans honum til leiks,
og að sumarlagi var snjór sóttur hátt upp í Hóla-
byrðu, ef drengurinn bað um það. Hefur séra
Benedikt sennilega raskazt að einhverju leyti á
geðsmunum við missi hinna fyrri bama sinna,
þó að ekki kæmi það fram nema í þessu taum-
lausa eftirlæti við drenginn, og svo í því, að nú
gerðist hann enn harðdrægari í fjármálum en
áður, safnaði alltaf meira og meira fé handa þess-
um eina syni.
Eitt sinn, þegar Jón var átta ára gamall, komu
þeir feðgar að Reykjum í Hjaltadal. Var þar bam
nýfætt. Jón langaði til að sjá það, en faðir hans
þorði ekki, að hann færi inn í bæinn, vegna þess
að hann var gamall orðinn og hrörlegur. Var hann
hræddur um, að bærinn mundi hrynja ofan á
drenginn, og bað þess, að barnið yrði heldur borið
út á hlað, svo að Jón fengi að sjá það. Þetta var
gert, og gaf Jón barninu stóran sykurmola. I þess-
um og þvílíkum anda var Jón alinn upp, enda
varð hann undarlegur maður.
4
19. JtJNl