Fréttablaðið - 28.12.2010, Blaðsíða 14

14 28. desember 2010 ÞRIÐJUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
HALLDÓR
Merkileg er slagsíðan á samfélaginu. Og enn merkilegri er hagfræði sér-
gæskunnar. Ein hjón gambla hátt og hratt
og stofna hlutafélag eða gæta þess á annan
hátt að bera ekki persónulega ábyrgð á
gríðarlega háum lánum sem þau telja sig
þurfa, helst með veði í fallvöltum hlutabréf-
um. Önnur hjón og mun yngri taka 60%
fasteignalán, með veði í nýrri fasteign, og
skulda 25 milljónir króna í verðtryggðu
láni. Ef skuldunauturinn er banki eignaðist
hann líklega lánið á útsölu. Fyrri hjónin fá
afskrifaðar 500 eða 1.000 milljónir króna,
kannski enn meira, og standa auðvitað ekki
í skilum við lánardrottnana. Tjónið er sam-
félagsvætt og ríkið og aðrir borga brúsann.
Er það ekki svo? spyr námsmaður á fyrsta
ári í hagfræði. Góð spurning, en erfið til
svara, segir kennarinn.
Hin hjónin, í ágætri vinnu, standa í skil-
um með sitt lán sem nú stendur í 33 millj-
ónum. „Geta greitt“, eins og ráðherra segir
stoltur. „Eru ekki í skuldavanda og þurfa
ekki aðstoð“ eins og annar ráðherra segir
með vísifingurinn á lofti. Og þau spara
þétt og greiða áfram af láni sínu, aðstoða
þannig hin hjónin við að lifa lífinu, jafnvel í
ábyrgðarstöðum. Á meðan saxast á eignar-
hlut seinni hjónanna í íbúðinni með hækk-
andi höfuðstól og lækkandi íbúðarverði og
þau, sem ætluðu að nýta andvirðið einhvern
tíma sem lífeyri, sjá skuldunautinn smám
saman eignast fallegu íbúðina sína.
Bankinn eða Íbúðalánasjóður (með belti
og axlabönd í lánveitingum eins og enn
annar ráðherra kallaði þetta eitt sinn)
gætir þess að taka ekki í mál að lækka
höfuðstól lánsins. Talsmaður lífeyrissjóðs
fólksins er enn hneykslaðri vegna krafna
„svona fólks“ og spyr mæðulega hvort
„þetta fólk“ ætlist virkilega til að sjóðurinn
skerði lífeyrisgreiðslur til eigenda lífeyris-
ins svo lækka megi skuld „þessa fólks“ sem
getur borgað það sem það skuldar. Og allir
ráðherrarnir, bankarnir og lífeyrissjóðs-
talsmennirnir benda loks hróðugir á að
nýboðaðar aðgerðir til hjálpar ofskuldug-
um heimilum gagnist 50-60 þúsund slíkum.
Í hverri viku bætast nokkrir tugir heimila
í þann hóp meðan óánægja skilvísa fólks-
ins eykst og traust á Alþingi og stjórnmála-
mönnum minnkar.
En hver á að borga kreppuna? spyr náms-
maðurinn á fyrsta ári í hagfræði. Góð
spurning, svarar kennarinn, ég get ekki
svarað því með neinni vissu en veit þó að
það er reynt að jafna byrðarnar og stefnt að
friði í samfélaginu.
Hugvekja við áramót
Skuldir
heimilanna
Ari Trausti
Guðmundsson
náttúruvísinda-
maður og
rithöfundur
kg
27
SEK
3
5
7,5
Það er magnaður stígandi í þessari.
Rauðar kúlur með hala sem springa
út í þéttar silfraðar stjörnur, stígandi
ljósagangur sem endar síðan með
miklum hávaða og látum. Ein af
þeim betri.
2
N
ýleg skýrsla Seðlabankans um peningastefnu eftir
höft er ágætur grundvöllur fyrir umræður um þetta
mikilvæga mál, sem því miður hefur ekki hlotið nægi-
lega athygli eftir hrun krónunnar og gjaldþrot þeirrar
peningastefnu sem fylgt hefur verið frá upphafi ára-
tugarins. Raunar kemur ágætlega fram í skýrslu Seðlabankans að
stjórn peningamála hér á landi hefur verið misheppnuð alveg frá
upphafi. Frá því að íslenzka krónan hætti að fylgja þeirri dönsku
fyrir um 90 árum hefur hún rýrnað um 99,95% að verðgildi miðað
við dönsku krónuna.
Í skýrslu sinni benti Seðlabankinn á að verði horfið frá gömlu
stefnunni um sjálfstæðan, fljótandi gjaldmiðil og verðbólgumarkmið
og tekin upp fastgengisstefna, sé
ákjósanlegast að tengja gengi
krónunnar við evruna. Bankinn
geldur varhug við að gera það
með einhliða upptöku eða öðrum
veikari formum tengingar, en
telur að bezti kosturinn sé sá að
taka upp evruna með inngöngu
í Evrópusambandið og þar með
Efnahags- og myntbandalag Evrópu. Þetta er í raun stefna ríkis-
stjórnarinnar, sem hefur sótt um aðild að Evrópusambandinu, en
stefnuna skortir trúverðugleika og slagkraft vegna óeiningar í
stjórnarliðinu.
Ísland þarf peningastefnu sem til skemmri tíma litið gerir afnám
gjaldeyrishaftanna mögulegt og undirbyggir til lengri tíma upptöku
evrunnar. Hins vegar þarf líka varaáætlun, sem hægt er að grípa
til fari svo að Íslendingar samþykki ekki aðildarsamning við Evr-
ópusambandið þegar þar að kemur.
Hver sem niðurstaðan verður um mótun peningastefnu og hvort
sem Ísland fær nýjan, stöðugan gjaldmiðil eða missir af því tæki-
færi, er ljóst að eigi íslenzkt efnahagslíf að verða samkeppnisfært
þarf miklu harðari aga í hagstjórninni. Það á ekki sízt við um ríkis-
fjármálin, sem sjaldnast hafa stutt við peningamálastefnu Seðla-
bankans sem skyldi. Ákvarðanir um launahækkanir á vinnumarkaði
mega heldur ekki verða umfram þá innstæðu sem verðmætasköpun
fyrirtækjanna skapar, ef menn geta ekki lengur gripið til þess ráðs
að lækka laun almennings með því að fella gengið.
Það er rétt af Árna Páli Árnasyni, efnahags- og viðskiptaráðherra,
sem skrifaði grein um peningastefnuna í Fréttablaðið í gær, að vilja
efna til víðtæks samráðs og umræðu um mótun nýrrar stefnu. Hann
bendir réttilega á í grein sinni að of margir stjórnmálaflokkar hafi
til þessa komizt upp með að skila auðu þegar spurt hefur verið
hvernig peningastefnu eigi að móta til framtíðar. Enginn hefur sýnt
með sannfærandi hætti fram á hvernig íslenzku efnahagslífi á að
vera betur borgið í framtíðinni með krónunni en með alþjóðlegum
gjaldmiðli. Nú fer að verða tímabært að flokkarnir sýni á spilin.
Sömuleiðis hljóta bæði samtök atvinnurekenda og launþega að
taka þátt í mótun nýrrar stefnu. Fyrirtækin sem búa við þá óþolandi
óvissu sem fylgir litlum, sveiflukenndum gjaldmiðli og launþegar
sem oft hafa þurft að sjá á bak kaupmætti sínum í gin gengisfellinga
hljóta að vilja marka nýja stefnu sem dugir til framtíðar.
Rétt er að efna til víðtæks samráðs og umræðu
um nýja peningastefnu.
Agi óskast
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
SKOÐUN
Stofnun saknar annarrar
Sérstakur saksóknari og hans undir-
menn fá kveðju í nýjasta hefti Tíund-
ar, tímarits Ríkisskattstjóra. Embætti
sérstaks saksóknara var þar til í ágúst
á Laugavegi 166, í sama húsnæði og
Ríkisskattstjóri. Þá flutti hersingin sig
niður á Skúlagötu enda hafði starfs-
mönnum fjölgað ört og húsnæðið
beinlínis nánast sprungið utan
af þeim. Skúli Eggert Þórðarson
ríkisskattstjóri þakkar Ólafi Hauks-
syni og félögum fyrir góð kynni og
skemmtilegan félagsskap og kveðst
vona að nærvera hans og annarra
Ríkisskattstjóramanna hafi
ekki sett embætti Ólafs
skorður.
Feginn í aðra röndina
En einu er Skúli feginn. „Starfsmenn
á Laugaveginum hlakka mikið til að
geta í framtíðinni gengið um útidyr
án þess að vera undir vökulum
augum blaðamanna og ljósmyndara
sem sitja um viðskiptamenn
saksóknara,“ skrifar Skúli.
Nýir sambýlingar
Nú er Ólafur farinn með
sitt hafurtask niður á
Skúlagötu 17.
Þar deilir hann
húsnæði
með
hinum og þessum sem ekki endilega
eru meira gefnir fyrir umsátur fjöl-
miðla, til dæmis indverska sendi-
ráðinu og veitingastaðnum Krydd-
legnum hjörtum. Hvort sem það er
tilviljun ein þá er þar einnig til húsa
Jón Þórisson, arkitekt og fyrr-
verandi aðstoðarmaður
Evu Joly hérlendis. Þá
má bæta því við að sá
sem reisti húsið um
aldamótin var Franz
Jezorski, sem í
gær eignaðist
bílaumboðið
Heklu.
stigur@fretta-
bladid.is