Fréttablaðið - 28.12.2010, Blaðsíða 36

24 28. desember 2010 ÞRIÐJUDAGUR24
menning@frettabladid.is
Þótt margt hafi verið flott í
tónlistarlífinu á árinu tekur
maður fyrst og fremst eftir
því sem er frumlegt. Oft
skortir hugmyndaauðgi í
framsetningu klassískrar
tónlistar.
Síðustu tónleikar Kammermúsík-
klúbbsins sem ég skrifaði um voru
til fyrirmyndar að þessu leyti.
Tónleikagestum var boðið upp á
alveg nýja útgáfu af Goldberg-
tilbrigðum Bachs. Sem heppnuð-
ust svona ljómandi vel. Þarna var
þekkt tónsmíð, sem venjulega er
spiluð á píanó eða sembal, flutt af
strengjatríói. Og maður sá hana í
alveg nýju ljósi.
Tónleikar Sinfóníunnar hafa
líka margir verið stórglæsilegir á
árinu, þrátt fyrir að hafa ekki allt-
af verið mjög frumlegir. Á Lista-
hátíð söng einsöng með hljóm-
sveitinni sá klassíski söngvari
sem hefur unnið hvað glæstustu
sigrana erlendis. Það er Kristinn
Sigmundsson. Kristinn er frábær
söngvari, röddin á tónleikunum
var mögnuð og túlkunin sannfær-
andi.
Garðar Cortes stjórnaði tón-
leikunum með Kristni, en venju-
lega hefur Rumon Gamba stjórn-
að. Hann hætti sem aðalstjórnandi
í vor. Ég er hálf feginn að það er
enginn fastur stjórnandi núna.
Í haust hefur dagskráin einmitt
verið óvanalega spennandi. Verkin
eru kunnugleg en samt veit maður
aldrei á hverju er von. Það eru allt-
af nýir stjórnendur!
Stór tímamót fram undan
Harpa, tónlistarhúsið langþráða,
verður opnuð á næsta ári. Sinfón-
ían hefur þurft að dúsa í Háskóla-
bíói í allt of langan tíma. Í Háskóla-
bíói er hljómburðurinn svo afleitur
að ekki er hægt að njóta leiks Sin-
fóníunnar nema í fremri helm-
ingi salarins, helst fyrir miðju.
Vonandi verður hljómburðurinn
í Hörpu ekki bara betri, heldur
miklu betri.
Það verða stór tímamót þegar
Sinfónían flytur inn í Hörpu. En
það voru líka ákveðin tímamót í
ár, því hljómsveitin varð sextug
í mars. Ég verð að viðurkenna að
ég sé pínulítið eftir grein sem ég
skrifaði um afmælistónleikana.
Á tónleikunum var frumflutt tón-
smíð eftir Hafliða Hallgrímsson
sem heitir Norðurdjúp. Mér fannst
verkið leiðinlegt og líkti því við allt
of langa ræðu um IceSave. Eftir á
að hyggja var það óheppileg líking.
Ekkert er eins leiðinlegt og IceSa-
ve. Verk Hafliða var í sjálfu sér
ágætt, haganlega sett saman og
framvindan sannfærandi. Það var
bara dálítið þunglyndislegt og átti
einhvern veginn ekki við í afmæl-
isveislu.
Ég er samt mjög hrifinn af Haf-
liða sem tónskáldi. Passían eftir
hann er eitt besta verk íslenskra
tónbókmennta. Og Örsögur, sem
komu út á geisladiski í vetur, eru
einfaldlega frábærar. Þetta eru
sögur úr Sovétríkjunum sálugu.
Þær eru fyndnar en samt er í þeim
óhugnanlegur undirtónn sem Haf-
liði kemur til skila á meistaraleg-
an hátt.
Geisladiskar og tónleikar eru
auðvitað ekki einu hliðarnar á tón-
listarmenningunni. Nokkrir frá-
bærir tónlistarþættir eru á RÚV.
Þeir hafa svo sannarlega auðgað
tónlistina að undanförnu. Útsend-
ingarnar frá Sinfóníutónleikum
eru óaðfinnanlegar. Og í sérstöku
uppáhaldi hjá mér eru tónlistar-
þættir Höllu Steinunnar Stefáns-
dóttur, Girni, grúsk og gloríur. Þeir
fjalla um gamla meistara og gömul
tónverk, og hvernig þau hljómuðu
þegar þau heyrðust fyrst. Þetta
eru merkilega líflegir og fróðleg-
ir þættir. Þeir fengju fimm stjörn-
ur ef ég mætti ráða.
Stjörnustríð
En talandi um það, þarf alltaf að
gefa stjörnur? Stjörnurnar eru
vissulega þægilegar – lesandinn
sér strax niðurstöðu gagnrýnand-
ans. Gallinn er sá að stundum er
ekki hægt að komast að slíkri nið-
urstöðu.
Listin er í eðli sínu margþætt,
jafnvel óræð, enda fjallar tónlist-
in oft um það sem ekki er hægt að
koma orðum að. Með því að gefa
tónlist stjörnur er verið að segja að
hægt sé skilgreina tónlist með örfá-
um orðum, setja hana í glas með
merkimiða á. Vissulega er sumt
einfaldlega gott og sumt er frábært.
En annað er flóknara og það passar
illa að gefa því stjörnur.
Í dómi sem ég skrifaði um ævi-
starf Kristjáns Jóhannssonar, upp-
tökur sem spanna allan hans feril,
gaf ég bara eina stjörnu. Dómur-
inn hefur valdið nokkru fjaðrafoki.
Dylgjað hefur verið um mig að ég
hafi skrifað dóminn af rætni. Sem
er ekki rétt. Ég vil benda lesendum
á að skrifa „Kristjan Johannsson
review“ í Google. Sjáið t.d. dóm í
New York Times frá 24. febrúar
1997. Dómarnir eru margir fleiri
og frá mismunandi tímabilum, og
niðurstaðan er yfirleitt sú sama.
Kristján hefur öfluga rödd, en
hann er hrjúfur og einhæfur túlk-
andi. Þannig virðist hann alltaf
hafa verið.
Mér er algerlega fyrirmunað að
vera óheiðarlegur í skrifum. En til
að vera fyllilega sanngjarn þá get
ég fallist á að tónninn í grein minni
hafi verið óþarflega hörkulegur.
Og það voru sennilega mistök að
gefa plötunni bara eina stjörnu.
Heilt æviverk verður ekki afgreitt
með einni stjörnu, og ekki heldur
með fimm stjörnum. Í þessu til-
viki hefði verið betra að hreinlega
sleppa stjörnugjöfinni.
Kannski væri ekki svo galið að
fella alveg niður stjörnugjöfina í
listgagnrýni á árinu sem nú er að
ganga í garð.
ÞEGAR STJARNA Á EKKI VIÐ
HARPA Í Háskólabíói er hljómburðurinn svo afleitur að ekki er hægt að njóta leiks Sinfóníunnar nema í fremri helmingi salarins,
helst fyrir miðju. Vonandi verður hljómburðurinn í Hörpu ekki bara betri, heldur miklu betri, skrifar Jónas Sen.
PÚÐURTUNNAN SPRENGD Á ROSENBERG Hljómsveitin Varsjárbandalagið heldur tónleika á Café Rosenberg fimmtu-
dagskvöldið 30. desember. Gestur tónleikanna er Greta Salóme Stefánsdóttir fiðluleikari. Á dagskrá tónleikanna verða lög úr ýmsum
áttum, meðal annars tónlist frá Austur-Evrópu ásamt frumsömdum lögum. Tónleikarnir hefjast klukkan 22 en í tilkynningu frá sveitinni
segir að allt afgangspúður ársins verði notað á tónleikunum.
JÓNAS SEN
fer yfir tónlistar-
árið
Bækur ★★★
Ég sé ekkert svona gleraugnalaus
Óskar Magnússon
Sögur af körlum
Óskar Magnússon er fundvís á langa og nokkuð undir-
furðulega titla. Fyrsta smásagnasafn hans hét Borðaði
ég kvöldmat í gær og nú er komið út nýtt smásagna-
safn sem nefnist Ég sé ekkert svona gleraugnalaus.
Á forsíðu bókarinnar er tilvitnun í lesanda eins og er
orðinn plagsiður hjá íslenskum útgefendum. Þar gefur
Einar Kárason bókinni bestu meðmæli. Það er ekki
laust við að maður fái á tilfinninguna að þar klappi
meistarinn lærisveini sínum á kollinn í viðurkenningar-
skyni. Sögur Óskars minna töluvert á smásögur Einars
Kárasonar. Það er ekki sagt sögunum eða höfundi þeirra til lasts. Óskar
fer vel með þessi áhrif, sögurnar eru hnyttnar og ágætlega heppnaðar og
stíllinn er fumlaus, blátt áfram og hressilegur.
Flestar sögurnar í þessari bók eru karlasögur, ekki grobbsögur, heldur
írónískar og ísmeygilegar sögur um karla sem ráða misvel við þau hlutverk
sem lífið hefur skipað þeim í. Flestar eru sögurnar fyndnar, einstaka saga,
eins og t.d. síðasta sagan „Fína kvöldið“, fara alveg yfir í groddakímni. En
léttleikinn og gassagangurinn á yfirborðinu segir ekki alla söguna. Sögur
Óskars afhjúpa veikleika persónanna, karlarnir í sögum hans eru oft fremur
breyskir, jafnvel svolítið barnalegir. Stundum gerir það lítið til og sýnir jafnvel
umhverfi þeirra í nýju ljósi, eins og í hreinræktaðri gamansögu af búralegum
tamningamanni á frumsýningu í Þjóðleikhúsinu sem opnar bókina. Aðrar
sagnanna virðast gamansamar á yfirborðinu en gefa í skyn að í yfirborðs-
mennsku karlanna og ábyrgðarleysi leynist fræ óhamingju og óheilinda.
Þótt karlar séu í aðalhlutverki í öllum sögunum eru þær ekki alveg kven-
mannslausar en konurnar eru einlitari persónur í sögum Óskars. Þær birtast
sem eiginkonur, ýmist harðstjórar eða umburðarlyndar og elskulegar, eða
tálkvendi. Undantekning frá þessu er lengsta sagan í bókinni og sú áhrifa-
mesta, „Aferíka“. Þar segir frá hópi vina sem hittast á búgarði eins þeirra í
Afríku til að skjóta dýr, éta, drekka og sletta úr klaufunum á fyrirsjáanlega
ósmekklegan hátt fyrir hóp af vestrænum karlmönnum. Sú saga tekur að
minnsta kosti einn óvæntan snúning á væntingar lesandans og endirinn er
óvæntur þótt ég sé raunar ekki alveg sannfærður um að þar hafi höfundur
valið rétta leið. Jón Yngvi Jóhannsson
Niðurstaða: Vel skrifaðar smásögur um karla í margvíslegum og misalvar-
legum kreppum
Listin er í eðli sínu
margþætt, jafnvel
óræð, enda fjallar tónlistin oft
um það sem ekki er hægt
að koma orðum að. Með
því að gefa tónlist stjörnur er
verið að segja að hægt sé
skilgreina tónlist með örfáum
orðum, setja hana í glas með
merkimiða á.
398
1798
2896
4358
7944
9400
9816
11180
12720
13044
13045
13686
16641
17115
17774
18044
22789
23462
26877
27843
29200
30137
30271
30509
30587
30733
31386
31532
32993
34374
37400
37790
37974
39534
42486
42931
43338
44448
47536
47567
48170
49015
49905
50118
52096
52776
53090
53121
53166
54774
56367
56771
57051
58732
60692
61121
61387
62558
64095
66617
67384
68343
68393
68410
69235
70618
70723
72978
73691
74098
74475
74589
75243
75405
75604
76136
79179
79470
80442
80517
81994
82130
82543
83119
84370
87290
88866
89072
89158
89992
92568
94790
95652
96834
97359
99214
100908
101012
102272
102875
105345
107573
108831
112430
113641
114987
115768
116437
118201
118468
120121
120643
122668
123718
125095
128060
128239
128272
131291
133948
135625
136114
137215
137293
137674
138493
140398
141482
142430
143049
144400
145305
145312
145347
3077
10429
23437
24324
30381
49314
61597
61985
69112
70648
75430
78079
81606
89549
92735
97199
116756
117683
126669
130581
Vinningar
Krabbameinsfélagi› þakkar landsmönnum veittan stu›ning.
Handhafar vinningsmi›a framvísi þeim
á skrifstofu Krabbameinsfélagsins a›
Skógarhlí› 8, sími 540 1900.
Byrja› ver›ur a› grei›a út
vinninga þann 17. janúar nk.
Bi
rt
án
á
by
rg
›a
r
Citroën C3 SX 1,6 HDi, 2.990.000 kr.
38462 122429
Greiðsla upp í bifreið eða íbúð, 1.000.000 kr.
56109
Úttekt hjá ferðaskrifstofu eða verslun, 200.000 kr.
Jólahappdrætti
Krabbameins-
félagsinsÚtdráttur 24. desember 2010
Úttekt hjá ferðaskrifstofu eða verslun, 100.000 kr.