Sameiningin - 01.05.1948, Síða 7

Sameiningin
69
hurð nærri hælum hvað sjálfan hann snerti í það sinn, því
að ráðið hafði verið, að hann færi með skútunni, en var,
þegar til kom, hindraður frá því að fara þá ferð. Eignatjónið
lét hann þó lítt á sig fá, enda voru aðdrættir slíkir í presta-
kalli hans, að harla fljótt var unnt úr því að bæta. Hitt var
honum stórum þungbærara, að á síðasta áratug ævinnar
átti hann við veikindi og oft miklar þjáningar að stríða. En
hetjulega bar hann þær raunir sínar, og orti bæði ný kvæði
og ljóðabréf og endurskoðaði eldri kvæði sín sér til hugar-
hægðar og dægrastyttingar. Er því auðsætt, að hann hefir
haldið andlegum þrótti sínum og áhuga fram til hins síðasta.
Hann andaðist síðsumars árið 1707, rétt sextugur að aldri.
Harmaði hann stór hópur ættmenna og vina, og eigi varð
hann Hálogalendingum síður harmdauði, og létu þeir í ljós
sorg sína með fágætum og varanlegum hætti, því að frá
dánarári hans var það almennur siður að sauma svartan
bleðil í ráseglið á fiskiskipum þeirra; leið meir en hálf önn-
ur öld áður en síðasta sorgarmerkið af því tagi hvarf úr
seglum Hálogalendinga í Alstahaug-prestakalli.
Þá er Petter Dass lézt, hafði svo að kalla ekkert af skáld-
skap hans komið fyrir almenningssjónir á prennti; eigi að
síður hafði hann um sína daga unnið sér skáldfrægð, bæði
á Hálogalandi og annarsstaðar í Noregi, því að kvæði hans
höfðu víða farið í afskriftum, og eru eigi all-fáar þeirra
enn við lýði. Hefir hann auðsjáanlega notið mikillar hylli
sem tækifæriskvæðaskáld, því að hann orti margt af slík-
um kvæðum, svo sem brúðkaups- og erfiljóð, en þau eiga,
eins og verða vill löngum um þesskonar kveðskap, harla
lítið gildi, þó að þar bregði stundum fyrir skáldlegum leiftr-
um og sérkennandi fyrir höfundinn.
Öðru máli gegnir um þann skáldskap hans, hvort heldur
er um veraldleg eða andleg efni, sem ortur er út frá eigin
reynslu hans og af innri þörf, á sér rætur í brjósti hans og
tilfinningum. Þau kvæði hans og sálmar bera svip hins
sterka persónuleika hans og djúpa innileika, skera sig að
því leyti úr öðrum kvæðum samtíðarinnar, og eru af þeim
ástæðum lífrænn skáldskapur, sem tryggja höfundinum
heiðurssess meðal norskra öndvegisskálda. Yfir þeim skáld-
hans er ferskur blær og hressandi, frjálsleiki og hispursleysi,
og þar lýsir sér einnig hin næma tilfinning hans fyrir máli
og hrynjandi, en samræmar málmyndir og bragarhættir
sérkenna hið bezta í skáldskap hans, lipurð og léttleiki.