Sameiningin - 01.07.1927, Side 10

200
æði sterk vor á meðal, að ris'ta breiÖan þveng af annars skæÖi.—•
Um oss hefir verið sagt, að það “þótti um hríÖ yfirburÖa ein-
kenni,—að sýna fyrirlitning öllum helgum véum.” Og: “ófyrir-
leitnir lýðforingar blésu sleitulaust að þeim kolum.” ('Bls. 139
Sam. maí 1911). — Brennu frásögn Gunnars komst í móð —
Skarphéðinn grét, eða Þór skoraði Krist á hólm, og hann þorði
eigi að berjast.—
Þes'si bardaga-aðferð, þessi ófriðar-óáran hefir dunið yfir oss
aftur og aftur,—líkt og hallæri yfir heimaþjóðina á liðnum öldum.
Allskyns deilur hafa jafnan brunnið við í lífi fslendinga. Og sjálf-
ir eru þessir víkingar andlegra mála, er mest víðfrægja miskunn-
arskort Ólafs Tryggvasonar og víg Þang-Brands, fremur læri-
sveinar Þang-Brands en Krists.
Mönnum verður stundum starsýnt á sverðið,—þegar það er
ekki í eigin hendi.
Við það ber að kannast, að sjálfur er eg alinn á byltingaöld.
Eg Ias bardagasögur. Auk þess fóru i æsku minni rnestar frægð-
arsögur af andlegum víking, fræknum manni af Gyöinga kyni, er
sagt var um, að hann opnaði aldrei munninn, nema til að gera
árás á kristindóminn. Gegn honum varði stórveldið í þjóðlífi
Norðmanna, Björnstjerne Björnson, lengi og vel trú sína, en fór
þó um síðir halloka. Brandes hjó víða strandhögg, og íslending-
ar fóru ékki varhluta af því tjóni. Var sízt að furða, að þar féll
í valinn margur góður drengur. Trúartjóninu var samferða
margvíslegt annað tap, í hugsun, bókmentum og þjóðlífi öllu.
Þessi nýja stefna réði víða ríki í sálunum er eg var á vaxtarskeiði.
Innan við tvítugsaldur nam eg óð hins glæsilegasta æskumanns
meðal íslendinga í þá daga. Eg á við kvæði Hannesar Hafstein,
Sannleikurinn og kirkjan. Skáldið lét sannleikann og kirkjuna
eiga í höggi. Vitanlega lyktaði þeirri baráttu með fullum ósigri
kirkjunnar. Niðurlag ljóðs' þess var: “Að kirkjan, kirkjan hún
brennur.” Þessi slagorð skáldsins bergmáluðu í orðum og af-
stöðu æskumanna. Orð Krists: Eg er sannleikurinn, og til þess
kom eg í heiminn, aö bera sannleikanum vitni, urðu að daufum
undirtón. Ný brennusaga var sögð eða sungin.
Sízt er það furða þótt æskunni yrði einatt áfátt, svipað ís-
lenzlca prófessornum, er lagði orð Pílatusar: Hvað er sannleik-
ur? Kristi í munn. Þau hausavíxl urðu tíð, og reyndust oss til
muna hættulegri en glundroði Bakkabræðra, er samkvæmt þjóð-
sögunni ekki þektu eigin fætur, er þeir tóku fótlaugar.—•
Ranglátt væri þó að geta þess ekki hér, að Hannes Iíafstein
lagfærði í síðari útgáfu ljóðmæla sinna þetta kvæðis niðurlag.