Sameiningin - 01.09.1921, Blaðsíða 12

208
liver ööruni; og þegar um flo'kk eöa tegund er aö ræöa, hvaö
þá veröld eða alheim, þá töluðu þeir eins og einingin væri í huga
vorum aðeins, en ekki í hlutunum sjálfum. Þó vitum vér, að
vér getum ekki talað um mcirga hluti án þess að kalla þá eitt, i
sömu andránni. Vér hljótum aö tala um mörg epli, eða marga
menn, eða að minsta kosti marga hluti. En hví köllum vér þá
þessa mörgu hluti sömutegundar einu nafni, ef engin veruleg
eining á sér stað meðal þeirra? En einingin, hvernig svo sem
henni er háttað, getur ekki verið hafin yfir hlutina sjálfa, eins
og hún kæmist af án þeirra; heldur hlýtur hún að vera í þeim
fólgin, svo margir sem þeir eru.
“Til eru flokkar, óefað, sem svo er háttað, að litið gjörir
þar til um hvern einstakan hlut. Svo er um sandhrúguna, til
dæmis; hvort þar er einu korninu fleira eða færra, munar næsta
litlu; en einmitt af sömu ástæðu gjörir næsta lítið til eða frá um
alla hrúguna. Hvað sakar það, þótt henni sé skift í tvent eða
þrent? En skiftum sundur lifandi líkama, jurt eða dýri, í tvent,
og líkaminn deyr, nema þetta sé gjört með mestu varkárni. Og
skiftingin verður því örðugri, sem lifið er á æðra stigi, einmitt
fyrir þá sök, að partarnir — líffærin — geta síður komið hver
í staðinn fyrir annan, eftir því sem líkams-heildin er fullkomn-
ari. Ýmsum af hinum óæðri dýralíkömum má umhverfa, eins
og sekk eða fati, og dýrin lifa þá meðferð og gjöra sér brátt að
góðu breytinguna. En um æðri likami getur slikt ekki átt sér
stað. Því gleggri, sem aðgreiningin er milli partanna, því nán-
ari verður einingin. Enn fremur, væri partarnir gæddir bæði
sjálfs-vitund og einingar-vitund, þá myndi oss finnast, að þar
væri um enn æðri eining að ræða; því er það, að eitt mannfélag,
jafnvel þótt skipun þess verði stundum tvisýn og völt í sessin-
um, virðist þó fela í sér æðri eining en þá, sem á sér stað í ein-
hverjum líkama.
“En væri nú limir einhvers félags algjörlega jafnir; en þó
hver út af fyrir sig gæddur þeim sérkennum, að hinir gæti ekki
án hans verið; og ef ekkert tengi þá saman, nema kærleikurinn
einn, og það kærleikur, sem veittur væri og þeginn af öllum
jafnt og nyti því algjörrar fullnægingar, þá væri einingin svo
fullkomin, að því er virðist, sem hugsast gæti. Og það hefir
haft heillavænleg áhrif á heimspekilega hugsun í Norðurálfunni,
að hin ráðandi guðfræði lýsti einingu guðdómsins einmitt á
þennan hátt; að hún reyndi ekki að hefja til guðdóms-tignar að-
greiningarlausan einfaldleik, óþekkjanlegan, heldur þá eining,
er eftir insta eðli sínu hlýtur að opinberast eða spegla sig æ bet-