Fréttablaðið - 19.05.2011, Blaðsíða 21

FIMMTUDAGUR 19. maí 2011 21
Stjórnlagaráð leggur í hverri viku fram tillögur að texta
nýrrar stjórnarskrár. Textinn
birtist í áfangaskjali á vefsetri
ráðsins (stjornlagarad.is). Þar
getur hver sem er kynnt sér text-
ann og gert tillögur um breyting-
ar á honum. Hugsunin á bak við
þetta fyrirkomulag er að þjóðin
sjálf setur sér nýja stjórnarskrá,
þótt stjórnlagaráðið hafi verið
kosið og síðan skipað til að sitja
við lyklaborðin. Það er hugur í
ráðinu, ríkur samhugur. Þess má
vænta, að lokagerð
textans muni, þegar
allir hnútar hafa
verið hnýttir, geyma
ýmis nýmæli og horfa
til framfara svo sem
þjóðfundurinn í októ-
ber 2010 kallaði eftir
og stjórnlagaráðinu
ber samkvæmt lögum
að taka mið af. Hrun-
ið land þarf hreint
borð.
Jafnréttisákvæði
F yrstu t i l lögurn-
ar í áfangaskjalinu
lúta meðal annars að
mannréttindakafla
stjórnarskrárinnar.
Hann stendur aftar-
lega í núgildandi stjórnarskrá,
en við leggjum til, að hann verði
fluttur fremst og birtist strax
á eftir innganginum, vonglaðri
viljayfirlýsingu, sem hæfist til
dæmis á orðunum „Við Íslend-
ingar ...“ . Fyrsta eða önnur grein
mannréttindakaflans geymir
jafnréttisákvæði í samræmi við
alþjóðlegar mannréttindaskrár,
sem Ísland hefur undirritað og
fullgilt. Jafnréttisákvæðið mun
hljóða svo að tillögu stjórnlaga-
ráðs: „Allir eru jafnir fyrir lögum
og skulu njóta mannréttinda án
nokkurs manngreinarálits, svo
sem vegna kynferðis, aldurs, arf-
gerðar, búsetu, efnahags, fötl-
unar, kynhneigðar, litarháttar,
skoðana, stjórnmálatengsla, trú-
arbragða, uppruna, ætternis og
stöðu að öðru leyti.“ (Hér mætti
heldur standa: „ætternis eða stöðu
að öðru leyti.“)
Hér er stungið upp á tveim meg-
infrávikum frá gildandi stjórnar-
skrártexta. Í fyrsta lagi hefur
orðalaginu „njóta mannréttinda
án tillits til kynferðis, ...“ verið
breytt í „njóta mannréttinda án
nokkurs manngreinarálits, svo
sem vegna kynferðis, ...“ Hér er
því kveðið skýrar að orði en áður
um bann við mismunun með því
að nefna manngreinarálit í text-
anum. Orðið mismunun (e. disc-
rimination) kemur fyrir þrisvar
í enska textanum í samsvarandi
greinum í alþjóðlegum mannrétt-
indasáttmálum, en það kemur
hvergi fyrir í gildandi stjórnar-
skrá. Á þessu viljum við ráða bót.
Í annan stað hefur nokkrum
nýjum atriðum verið bætt inn
í upptalninguna á eftir orðun-
um „án nokkurs manngreinar-
álits, svo sem vegna kynferð-
is, ...“ Þar munar kannski mest
um orðin „skoðana, stjórnmála-
tengsla, trúarbragða, ...“ Orðið
í miðjunni, stjórnmálatengsl, er
nýmæli. Alþjóðlegar mannrétt-
indaskrár láta sér yfir-
leitt duga að telja upp
stjórnmálaskoðanir og
aðrar skoðanir, trúar-
brögð, o.s.frv. Við teljum
flest, að landlæg stjórn-
málaspilling og klíku-
skapur hér heima kalli á
skýrt bann við mismunun
vegna stjórnmálatengsla
auk annars eins og Ill-
ugi Jökulsson lýsti vel í
ræðu sinni í stjórnlaga-
ráðinu fyrir viku. Þess-
ari tillögu að banni við
mismunun vegna stjórn-
málatengsla er síðan
fylgt eftir með tillögu að
svohljóðandi texta aftar
í stjórnarskránni: „Við
skipun manna í embætti
skal einungis líta til hæfni og mál-
efnalegra sjónarmiða.“ Svíar hafa
sams konar ákvæði í sinni stjórn-
arskrá. Í dómstólakaflanum er til
frekari áréttingar lagður til þessi
texti: „Tryggt skal með lögum að
hæfni og málefnaleg sjónarmið
ráði við veitingu embætta dóm-
ara. Lögbundin nefnd skal meta
hæfi umsækjenda.“ Einhugur er í
ráðinu um, að óbreytt fyrirkomu-
lag á skipun dómara kemur ekki
til greina.
Sumir kysu helzt að hafa jafn-
ræðisákvæðið stutt og laggott og
sleppa upptalningunni: „Allir eru
jafnir fyrir lögum og skulu njóta
mannréttinda án nokkurs mann-
greinarálits.“ Þannig gæti ákvæð-
ið hljómað í draumalandi, þar sem
mismunun heyrir sögunni til.
Þangað erum við ekki komin enn.
Fatlað fólk nýtur til dæmis ekki
fullra réttinda í okkar samfélagi,
og þess vegna þarf að hnykkja á
réttindum fatlaðra eins og Freyja
Haraldsdóttir hefur rakið öðrum
betur á fundum ráðsins. Þarna
fylgjum við fordæmi margra
annarra stjórnarskráa og alþjóð-
legra mannréttindasáttmála. Við
nálgumst strönd draumalands-
ins. Þegar þangað kemur, getum
við sleppt upptalningunni.
Ráðherrar utan þings,
færri þingmenn
Í tillögum stjórnlagaráðs að
stjórnarskrártexta um störf
Alþingis segir svo: „Sé alþingis-
maður skipaður ráðherra víkur
hann úr þingsæti á meðan hann
gegnir embætti og tekur vara-
maður þá sæti hans.“ Hér er
komið til móts við tillögu þjóð-
fundarins um, að ráðherrar sitji
ekki á Alþingi. Tillagan miðar
að því að auka sjálfstæði Alþing-
is gagnvart framkvæmdarvald-
inu. Tillagan skapar jafnframt
skilyrði til að fækka þingmönn-
um sem nemur fjölda ráðherra
að minnsta kosti. Þingmenn
þyrftu því ekki að vera fleiri en
til dæmis 53, helzt enn færri.
Dönum dugir einn þingmaður á
hverja 30.000 íbúa líkt og Finn-
um, Norðmönnum og Svíum. Það
þýðir í sjálfu sér ekki, að okkur
myndu duga tíu þingmenn. En
okkur ættu að duga til dæmis 37
þingmenn eða 43, eða 53 í mesta
lagi.
Allir eru jafnir
fyrir lögum
Í DAG
Þorvaldur Gylfason
prófessor
Við nálg-
umst strönd
drauma-
landsins.
Þegar þangað
kemur,
getum við
sleppt upp-
talningunni.
Smiðsbúð 6 210 Garðabæ Sími 564 5040
Sitness
Kr. 39.900,-
Góðir fyrir bakið!
Veltikollar og hnakkstólar
w
w
w
.h
ir
zl
an
.i
s
Body Balance
Kr. 39.900,-
Bonanza
Kr. 65.900,-
svart leður
ÚR ERLENDUM LEIÐURUM
Hert tök gegn skipulögðum glæpum
Tölfræðin sýnir að ofbeldið sem leiðir til dauða er í allt ríkari mæli afleiðing
glæpastarfsemi, eins og til dæmis uppgjörs glæpagengja.
Hér sést vel hversu takmörkuð mjúka aðferðin í baráttunni gegn glæpum,
sem hefur verið ráðandi í landinu alltof lengi, er.
Batnandi félagslegt umhverfi hefur dregið úr morðum sem framin eru
í ölæði og slagsmálum innan veggja heimilanna en það hefur ekki áhrif
á skipulagða glæpastarfsemi. Það er kominn tími til að horfast í augu við
að skipulögð glæpastarfsemi er í sérklassa og að taka þarf á henni með
aðferðum í sérklassa.
www.svd.se/opinion/ledarsidan
Úr leiðara Svenska dagbladet
Svartir og hvítir kettir
Það yrði molbúahagfræði ef ríkisstjórnin ætlar að verja mestu af hagnað-
inum af eftirlaunaumbótunum í hert tök gegn útlendingum sem minnka
samkeppnishæfni og hæfileika Danmerkur til þess að laða að gæðavinnuafl
erlendis frá.
Ef við hér í Danmörku eigum að reyna að vera með í uppsveiflunni, sem
sem betur fer er í fjölda landa sem fyrir stuttu voru kölluð þróunarlönd,
neyðumst við til þess að auka flæði hæfs vinnuafls. Það skiptir engu máli
hvort kettirnir eru svartir eða hvítir ef þeir geta veitt mýs.
www.politiken.dk/debat/ledere
Úr leiðara Politiken