Fréttablaðið - 18.08.2011, Page 17

FIMMTUDAGUR 18. ágúst 2011 17
Kreppan í Grikklandi nú er ekki bankakreppa, heldur
ríkisfjármálakreppa. Vandi
Grikklands er að þessu leyti ger-
ólíkur efnahagsvanda Íslands.
Skoðum það eftir andartak, en
fyrst þetta.
Frá Afríku til Evrópu
Þegar ég kom fyrst til Grikk-
lands fyrir 30 árum, blasti við
mér land, sem var í aðra rönd-
ina eins og næsti bær við Afríku;
ég var einmitt að koma þaðan.
Aþena virtist þá gerólík öðrum
Evrópuborgum okkar megin við
járntjaldið, sem klauf Evrópu
í tvennt. Þjóðartekjur á mann
í Grikklandi voru þá fjórðungi
lægri en hér heima, en meðalævi
fólksins var jafnlöng á báðum
stöðum og miklu lengri en í Afr-
íku. Nýfætt barn í Grikklandi gat
1981 líkt og íslenzkur hvítvoð-
ungur vænzt þess að ná 74 ára
aldri. Sama ár, 1981, gekk Grikk-
land í Evrópusambandið (ESB).
Síðan þetta var hefur Grikk-
land tekið stakkaskiptum. Ef ESB
gat hjálpað Írum við að rífa sig
upp úr ævilangri fátækt og kennt
Bretum að borða góðan mat, þá
hlaut sambandið einnig að geta
komið Grikkjum til að taka sig
saman í andlitinu þrátt fyrir ýmis
erfið heimatilbúin vandamál svo
sem herforingjastjórnina 1967-
1974. Þetta tókst, en þó ekki til
fulls. Grikkland sker sig að sönnu
ekki lengur úr hópi Evrópulanda.
Landið ljómar þrátt fyrir þessa
daga. Umferðin í Aþenu er nú
léttari en áður þrátt fyrir stríða
fólksflutninga úr sveit í borg.
Neðanjarðarlest var tekin í
notkun árið 2000 og hringvegur
lagður umhverfis höfuðborgina,
hvort tveggja með aðstoð frá
ESB. Neðanjarðarlestir þekkjast
víðast hvar í evrópskum höfuð-
borgum, en hvergi í Afríku nema
í Kaíró, höfuðborg Egyptalands.
Grikkir standa nú eftir hrun svo
að segja jafnfætis Íslendingum í
efnahagslegu tilliti, mælt í kaup-
mætti þjóðartekna á mann 2010
samkvæmt nýjum upplýsingum
Alþjóðabankans. Þeir hafa því
næstum náð að jafna forskot
okkar á þennan kvarða frá 1981.
Við stöndum þó feti framar að því
leyti, að meðalævin hefur lengzt
meira hér heima. Nýfætt barn á
Íslandi getur nú vænzt þess að
ná 82 ára aldri á móti 80 árum
í Grikklandi. Það gefur okkur
tveggja ára forskot. Bæði löndin
hafa þá sjaldgæfu sérstöðu, að
þau laða til sín fleiri erlenda
ferðamenn á hverju ári en nemur
fólksfjölda.
Fjárhagsvandi Grikkja
Grískir bankar lentu ekki í nein-
um umtalsverðum vandræðum,
þegar bankar víða um lönd léku
á reiðiskjálfi 2007-2008 og sumir
hrundu. Efnahagsvandi Grikk-
lands nú stafar einkum af því, að
ríkisstjórnin brást. Hún fegraði
– nei, falsaði! – ríkisbókhaldið
til að komast inn í evrusamstarf
ESB, enda hafði innlenda myntin,
drakman, ekki gefizt vel. Aðrar
þjóðir ESB þóttust ekki taka
eftir bókhaldsbrellunum til að
tefja ekki framþróun sambands-
ins. Þetta var skyssa. Agaleysið í
ríkis fjármálum Grikklands vatt
upp á sig, þar til erlendir lánar-
drottnar misstu þolinmæðina.
Samt er ekkert að Grikkjum. Þeir
standa sig til dæmis býsna vel í
útlöndum, þar sem stjórnmála-
menningin heiman að þvælist
ekki fyrir þeim.
Sameiginlegri mynt eins og
evrunni þarf að réttu lagi að
fylgja sameiginleg stjórn ríkis-
fjármála að hluta líkt og í Banda-
ríkjunum, svo að einstök lönd
í vanda eigi aðgang að fyrir-
greiðslu frá öðrum aðildar-
löndum, þegar á móti blæs, en
þó þannig, að öll löndin hafi hag
af að halda fjármálum sínum
í sæmilegu horfi. Þetta hefur
ESB vanrækt. Grikkland gekk á
lagið. Alþjóðagjaldeyrissjóður-
inn (AGS) leggur til, að erlendir
lánardrottnar gríska ríkisins
taki á sig talsverðar afskriftir
líkt og erlendir lánardrottnar
íslenzku bankanna þurftu að
gera. ESB leggur heldur til, að
grískir skattgreiðendur standi
full skil á skuldum ríkissjóðs við
útlönd. Á að reisa skjaldborg? Um
hverja? Erlenda banka eða inn-
lenda skattgreiðendur? Vandinn
hljómar kunnuglega. Málið er
enn óútkljáð.
Hver sat um hvern?
Íslenzka bankakerfið hrundi
2008, aðallega vegna heima-
tilbúinna mistaka og misferlis
eins og Rannsóknarnefnd
Alþingis lýsir rækilega í skýrslu
sinni í níu bindum. Kenningin
um Ísland sem saklaust fórnar-
lamb erlends umsáturs á sér
enga stoð í raunveruleikanum.
Mér kemur í hug gömul saga
af þýzku hóteli, sem brást við
rýrnandi postulínsbirgðum eld-
hússins með því að láta brenna
neðan á alla diska, bolla og
undirskálar hússins: „Gestolen
von Hotel Königshof“. Kannski
færi ekki illa á að hengja upp
marmaraplötu á viðeigandi stað
til dæmis í Hörpu og víðar með
svipaðri áletrun: „Genommen
von Deutsche Bank“. Íslenzku
bankarnir áttu þó ekki annarra
kosta völ en að hlaupa frá skuld-
um sínum, enda var útilokað, að
ríkissjóður hlypi undir bagga,
svo risavaxnar voru skuldirnar.
Grískir skattgreiðendur eiga
nú þriggja kosta völ. Þeir geta
hert ólarnar og staðið í skilum,
samið um afskriftir við erlenda
lánardrottna eða neitað að borga.
Síðasti kosturinn gefst yfirleitt
ekki vel, þar eð orðstír vanskila-
þjóðar þarf langan tíma – ára-
tugi – til að jafna sig.
Grikkland, Grikkland
Í DAG
Þorvaldur Gylfason
Prófessor
Grískir skattgreiðendur eiga nú þriggja
kosta völ. Þeir geta hert ólarnar og staðið
í skilum, samið um afskriftir við erlenda
lánardrottna eða neitað að borga.
AF NETINU
Hljómar eins og geggjun
Efnahagsstefnan sem hér hefur
verið rekin frá því eftir hrun er að
lenda í ógöngum. Vaxtahækkun
Seðlabankans er til marks um það.
Að hækka vexti í hagkerfi þar sem
umsvif eru í lágmarki hljómar eins
og geggjun – alls staðar á Vestur-
löndum eru vextir mjög lágir. En
menn hafa ekki stjórn á verðbólg-
unni, þrátt fyrir hægaganginn í
hagkerfinu og gjaldeyrishöftin.
Það tekst ekki að koma á
hallalausum fjárlögum eins og
gert hafði verið ráð fyrir í áætlun
Alþjóða gjaldeyrissjóðsins. Við
blasir meiri niðurskurður og meiri
skattahækkanir.
Seðlabankinn vill kaupa krónur
á yfirgengi, 210 krónum og býður
ríkisskuldabréf, en viðtökurnar
eru nánast engar. Bankinn vildi
kaupa 72 milljónir evra á þessu
gengi, en fékk 3 milljónir. Þetta
sýnir að traustið er ekki mikið – er
raunverulegt gengi krónunnar enn
lægra en þetta?
silfuregils.eyjan.is
Egill Helgason
Uppgefið leiguverð of lágt
Uppgefið leiguverð á íslenskum
íbúðamarkaði er afar oft miklu
lægra en raunverulegt leiguverð.
Ástæðan er annars vegar glórulaus
skattastefna ríkisins og hins vegar
glórulaus viðmiðun leigubóta sam-
hliða afnámi vaxtabóta ef eigendur
húsnæðis búa ekki í eigin íbúð.
Það er afar algengt að þinglýstir
leigusamningar hljóði upp á fjár-
hæð sem dugi til þess að leigjandi
fái greiddar fullar húsaleigubætur.
Leigufjárhæðin sem er umfram
þá fjárhæð er síðan greidd svört –
eins og í gamla daga.
blog.eyjan.is/hallurm
Hallur Magnússon
si
m
in
n.
is
Stærsta
3G net
landsins
Meira Ísland
Svartifoss
25 kr. dagurinn*
Fyrir þá sem fara á netið einstaka
sinnum til að skoða póst eða fréttir.
Engin skuldbinding.
25 kr. dagurinn
hvort sem þú ert í Frelsi eða áskrift.
Þú velur dagpakka eða áskrift eftir því sem þér hentar.
Netið í símanum er ódýrara en þú heldur
Greidd eru mánaðargjöld og upphafsgjöld skv. verðskrá. Nánar á siminn.is
3G Netið 1
Fyrir þá sem nota netið, nýta sér
smáforrit og sækja póst.
490 kr. mánaðargjald
300
MB
25
KR
3G Netið 2
Fyrir þá sem nota netið mikið,
horfa á vídeó, nota smáforrit
og hlusta á tónlist.
1.090 kr. mánaðargjald
1
GB
3G Netið 3
Fyrir þá sem nota netið mjög
mikið, horfa mikið á vídeó, hlusta
stanslaust á tónlist og tengjast
smáforritum allan daginn.
1.690 kr. mánaðargjald
3
GB
E
N
N
E
M
M
/
S
ÍA
/
N
M
4
7
7
2
6
*M.v. 5 MB