Faxi - 01.12.1961, Page 4

160
F A X I
Marta Valgerður Jónsdóttir:
Minningar
frá Keflavík
Smiðjan var næsti bær fyrir neðan
Hjörtsbæ og stóð hér um bil innan og
neðan við hornið á þeim hinum mikla
steingarði, sem byggður var eftir aldamót,
frá Duusverzlunarhúsi upp með Vestur-
götu. Þetta var fallegur vallgróinn bær með
tveimur timburþiljum, sem sneru mót
suðri. Bærin var vel byggður og prýðilega
um hann gengið, bæði úti og inni. Aðal-
húsið var portbyggt, stofa niðri mót suðri
og uppi yfir henni baðstofan. Bæjardyr
þiljaðar og inn af þeim eldhúsið, sem sneri
í norður. Þar var einnig búr og gengt stofu
norðanmegin var kamers. Loft var yfir
bæjardyrum. Stór lóð, mót austri og suðri,
fylgdi þessum bæ. Þar uxu matjurtir,
kartöflur og rófur og fleiri káltegundir,
allt mjög vel hirt. Hlaðið var lagt sléttum
hellusteinum en fíflar, sóleyjar og gleym-
mér-ei hjúfruðu sig alstaðar upp að bæn-
um og mynduðu eins og krans upp með
veggjum og þekju. Þarna bjuggu hjónin
Anna Gísladóttir og Magnús Engilberts-
son bæði myndar hjón, enda valinkunn.
Magnús var lærður smiður, mikill hag-
leiksmaður og prúðmenni. Hann var fyr-
irmannlegur og sviphreinn, vel vaxinn og
karlmannlegur. Var það allra manna mál,
að ekki fyndist vandaðri maður til orðs
og æðis en Magnús.
Anna Gísladóttir var lítil vexti, fínleg
Engilbert Magnússon, Guðmunda Gísladóttir.
og kvik í hreyfingum. Hún var myndar-
leg kona og þrifin, svo að af bar. Hún
saumaði karlmannaföt og allan annan
íverufatnað, einkum fínan kvenfatnað.
Hún var hannyrðakona og margt annað
lagði hún á gjörva hönd. Eitt verk henn-
ar, sem 'hún gerði af mikilli list var að
klippa út líkklæði. Mun hún hafa verið
eina konan í Keflavík, áður en móður
mín fluttist þangað, sem tók það verk að
sér. Sá siður var 'þá á og reyndar löngu
fyrr, að fólk lét búa til klæði utan um
hina dánu úr hvítu næfurþunnu lérefti, er
kallað var lí'kléreft. Léreftið var eins og
stífað væri og líktist pappír, var því auð-
velt að klippa það. Búin var til serkur,
koddaver, lak og klútur, allt klippt að utan
með laufskurði. A serknum var stór slaufa
á brjósti, rósum prýdd og rósabekkur á
laki og klút og rós í hornum á koddaveri.
Var þetta allt klippt. Mynstrin voru að
sjálfsögðu af fleiri gerðum, sum einföld
önnur viðhafnarmeiri, var oft lista fallegt
handbragð á þessu þegar vel tókst, eink-
um var frábær vinna á líkklæðum þeim er
Anna í Smiðjunni gerði, hygg ég að það
handbragð hafi mátt teljast til listaverka.
Þær Anna og móðir mín kynntust vegna
þessarar yðju, móðir mín klippti einnig
og hafði gert svo frá því að ég man fyrst
til. Þegar verki var ldkið höfðu þær báðar
sama hátt á, þær fóru og kistulögðu líkið,
gengu frá öllu eins og bezt fór, lásu bænir
og sungu sálm. Báðar þessar konur fram-
kvæmdu þessa athöfn eðlilega en með
virðuleik og öryggi. Þessar stundir urðu
helgistundir. Barnshugurinn fylltist lotn-
ingu og ótti dauðans hvarf eins og dögg
fyrir sólu. Ég mun hafa verið ellfeu ára
að aldri, er móðir mín sendi mig einn góð-
virðisdag, að sumarlagi, niður í „pláss“
til Onnu í Smiðjunni. Anna tók mér eink-
ar vingjarnlega og bauð mér inn til sín
upp í baðstofu, hafði ég þó skilað erind-
inu strax við bæjardyrnar. I baðstofu voru
fjórar lokrekkjur, tvær við hvora hlið, og
héngu sparlök fyrir hverri rekkju. I innra
rúmi, hægra megin, lá húsbóndinn, en
hann hafði þá verið sjúklingur í nokkur
ár. Hvít sparlag héngu fyrir rekkju hans,
sængurfötin slétt og fín með drifhvítum
verum, og sjálfur var hann í hvítri skyrtu.
Hann lá þarna fyrirmannlegur og æðru-
laus og göfugmennskan skein af andliti
hans. Ég sat á rúmi Onnu gegnt rúmi
Magnúsar og þáði góðgerðir við dúkað
borð sem stóð undir glugganum.
Þegar ég gekk niður baðstofustigann,
spurði Anna mig, hvort ég hefði komið í
svona bæ fyrr. Eg kvað nei við því. Eg
ætla þá að sýna þér bæinn minn, sagði
hún og svo sýndi hún mér allan bæinn,
hvern krók og kyma, en það var sama,
hvert litið var, allsstaðar var hreinlætið í
öndvegi.
Þegar frú Asa Olavson, dvaldi í Kefla-
vík sumarið 1900, hafði hún einhvern-
tíma orð á því við Axel Möller, hve sig
langaði til að koma inn í einhvern torf-
bæinn.
íslenzkt alþýðuheimili. Var þetta auð-
í Smiðjunni, hvort frú Olavson mætti
heimsækja hana. Vissi hann sem var, hver
fyrirtaks umgengni var þar, en að auki