Faxi - 01.12.1963, Qupperneq 4

Marta Valgerður Jónsdóttir:
Minningar frá Kefiayík
Jörðin Stóra-Vatnsnes liggur innan við
Keflavíkurkauptún á nesi því, sem skagar
fram sunnan við gömlu Keflavíkurhöfn-
ina.
Klettabelti, nokkuð hátt, rís meðfram
sjónum kringum nesið, en víkur og skor-
ur teygjast inn í klettana hér og þar, var
víða mikil tilbreytni í landslaginu með-
fram sjónum. Klettarnir voru ósnortnir af
mannaverkum á unglingsárum mínum
og sumir ægifagrir fægðir af öldum hafs-
ins í hin ólíkustu form. Var Gatklettur-
inn með þeim fegurstu og sérkennileg-
ustu. Það var gaman að fara „inn í kletta"
í góðu veðri og njóta þar sumarsólar og
sjávarlofts, alltaf var eitthvað nýtt að
skoða, hafið iðandi af lífi að ógleymdum
sjófuglunum, sem margt þurftu að yfir-
líta en aldan síung og margbreytileg i
formi og hljóðfalli laðaði og seiddi. Það
var æfintýri líkast að sitja á einhverri
klöppinni með hamravegginn að baki sér
og hlusta á öldusogið langt inn í hellana,
sem víða leyndust, en framundan blikandi
hafið svo langt sem augað eygði. Básinn
var stærsta víkin sem skarst inn í kletta-
beltið að norðanverðu á nesinu. Þar var
hin bezta lending í öllum áttum nema
norðanátt, en þá var þar ólendandi. Vinstra
megin í Básnum, er inn var komið, lá
aflangur furðu mikill klettur meðfram
hamraveggnum, tilvalin bryggja. Hvort
þessi bryggja hefur nokkuð verið löguð
af mannahöndum skal ég ósagt látið, en
sjálfsagt hefur Ægir gamli átt drýgstan
þátt í að fægja klettinn svo vel sem raun
var á, en þarna var hin bezta bátabryggja.
Að sunnanverðu við nesið var önnur
vík sem teygðist inn á milli hamraveggja
Gatklettur við Vatnsnes.
Guðni Jónsson, Jóhann Guðnason og Helga
Vigfúsdóttir.
og meiri en Básinn. Við þessa vík var
byggð hafskipabryggja árið 1932. Svo sem
kunnugt er var Oskar Halldórsson út-
gerðarmaður í Reykjavík frumkvöðull
þessa verks og kostnaðarmaður. Var þarna
lagður grundvöllurinn að þeirri hafskipa-
höfn sem nú er. En Vatnsnesklettar hafa
látið á sjá vegna þeirra miklu fram-
kvæmda, sem að sjálfsögðu fylgir haf-
skipahöfn.
Túnið á Vatnsnesi lá í halla mót suðri,
en íbúðarhús, peningshús og önnur úti-
hús báru hátt ofarlega í brekkunni. Var
staðarlegt heim að líta. Þá var ekkert hús
og engin bygging nærlendis nema Litla-
Vatnsnes ofan við víkina sem hafskipa-
bryggjan var síðar byggð við. Næstu hús
voru svo Framnes og Hæðarendi. En nú
er nærri öll Vatnsnestorfan komin undir
götur og hús.
A Stóra-Vatnsnesi bjuggu um og fyrir
síðustu aldamót og lengi síðan þau Guðni
Jónsson og kona hans Helga Vigfúsdóttir,
bæði valinkunn sæmdarhjón. Þarna var
búið góðu búi, sem bæði var til sjávar
og sveita. Þó mun sjávaraflinn hafa verið
aðal tekjulind búsins. Heimili þeirra
Helgu og Guðna var eitt af þessum fornu,
traustu búum þar sem öll störf húsbænda
og hjúa féllu hvort að öðru og mynduðu
eina samfellda heild, en hreinlæti og
myndarbragur úti sem inni einkenndu
heimilið.
Þau hjón byrjuðu búskap í Bakkakoti í
Leiru strax eftir giftingu 7. júní 1878,
höfðu leiðir þeirra legið saman er þau
voru hjú í Hrúðurnesi í Leiru, en þangað
hafði Helga flutzt 1874 frá föðurhúsum,
Geirmundarstöðum í Skagafirði. Þau
Guðni og Helga bjuggu í Bakkakoti þar
til að þau fluttu að Stóra-Vatnsnesi 1891.
1 Leirunni var á þessum árum mikil ver-
stöð. Var Guðni fengsæll formaður og
efnaðist brátt, höfðu þau strax margt hjúa
og var heimili þeirra alltaf mannmargt,
var oftast á vist með þeim eitthvað af ná-
skyldu fólki þeirra hjóna, og mörg börn
ó!u þau upp ýmist að nokkru eða öllu
leyti. Var sótt eftir að koma þangað börn-
um og unglingum.
Helga var greind kona og skapföst, orð-
heldni, í smáu sem stóru, var henni heil-
agt mál og óregla öll og víndrykkja var
henni þvert um geð. Þóttu þetta góðir
eðliskostir til að ala upp börn.
Guðni var glaðlyndur í sinn hóp, sagði
þá gjarnan frá ýmsum viðburðum úr lífi
sínu, en ekkert af því hefur verið fest á
b!að, svo margur fróðleikur hefur farið
þar forgörðum.
Guðni bóndi á Vatnsnesi var fæddur
14. nóv. 1852 á Hvammi í Mýrdal, en þar
bjuggu foreldrar hans nokkur ár, þau
Jón Þorsteinsson og kona hans Maren
Guðnadóttir frá Merkinesi í Höfnum,
dóttir Guðna bónda þar og hreppstjóra
um skcið, Olafssonar og konu hans Krist-
ínar Sæmundsdóttur bónda á Kalmanns-
tjörn, f. 1765, d. 5. júlí 1834, Eyjólfssonar
bónda á Sandhól við Kirkjuvog, Egils-
sonar. Kona Sæmundar var Marín eða
Maren Jónsdóttir frá Vatnahjáleigu í
Landeyjum, hún andaðist á Kalmanns-
tjörn 16. apríl 1836.
Foreldrar Marenar bjuggu góðu búi í
Merkinesi, var Guðni talinn ríkur dugn-
aðarmaður. Hann skildi við Kristínu konu
sína „þar hún brjálaðist“ og giftist konu
er Elín Þórarinsdóttir hét en lrún hafði
áður verið gift bróður Kristínar, Hans
Sæmundssyni, bónda á Kalmannstjörn,
en hann hafði orðið bráðkvaddur 17. des.
160 — FAXI