Faxi - 01.01.1989, Síða 14

„GUÐ LATI BJARM-
ANN GOTT Á VITA“
Ávarp Ólafs Odds Jónssonar á stofnfundi Bjarma,
félags um sorg og sorgarferli á Suðurnesjum
Góðir fundarmenn.
Ég vil í upphafi bjóða ykkur öll
velkomin til þessa stofnfundar,
Bjarma, félags um sorg og sorgar-
ferli á Suðumesjum. Við væntum
þess að þetta félag verði Suðtrr-
nesjamönnum til blessunar og
bregði bjarma á þann sorgarferil
sem fylgir því að missa ástvini.
Ástæðan fyrir stofnun félagsins er
margþætt. A sfðastliðnu vormisseri
gengu þung áföll yftr byggðarlagið.
I kjölfar þess vildum við prestamir
á svæðinu kanna hver þörfin væri á
stofnun félags um sorg og sorgar-
ferli. Við höfðum frétt af Samtökum
um sorg og sorgarviðbrögð í Reykja-
vík, auk þess hafði Þröstur Stein-
þórsson prestur Aðventista, verið
með sorgarhópa hér syðra og haft
samvinnu um það við starfsfólk á
sjúkrahúsinu í Keflavík. Við boðuð-
um síðan kynningarfund s.l vor,
sem sýndi að þörfin var brýn. í
framhaldi af honum vom þrír sorg-
arhópar starfandi, tveir í Keflavík
og einn í Njarðvík. Ég leyfi mér að
fullyrða að starf þessara hópa gaf
góða raun. En til þess að kanna enn
betur þörf og áhuga fólks boðuðum
við á ný kynningarfund í haust, þar
sem ákvörðun var tekin um félags-
stofnun nú í janúar.
Það er ekki fyrr en á allra síðustu
áratugum að athyglin hefur beinst
að ástvinamissi sem rannsóknar-
efni. Ástæðuna má eflaust rekja til
gjörbreyttra þjóðfélagshátta. Að-
hlynning og þjónusta við manninn
hefur í aldanna rás farið fram innan
veggja heimilanna. Fæðing og dauði
átti sér stað á heimilinu svo fólk var
frá blautu bamsbeini í náinni snert-
ingu við upphaf og endi lífsins. Nú
hafa sjúkrahús og stofnanir veg og
vanda af þeirri þjónustu. Jafnframt
er ljóst að byltingar á starfsháttum
kvenna og karla, kallar á nýjar
lausnir. Maðurinn hefur einnig fjar-
lægst náttúm og lífríki. Bæjar- og
borgarlíf á tölvu- og tækniöld gera
hann í vaxandi mæli að óvirkum
þátttakanda, sem er ekki eins vel í
stakk búinn að takast á við áföll lífs-
ins.
1942 brann næturklúbburinn
Cocoanut Grove í Boston í Banda-
ríkjunum. Nær 500 manns fómst í
bmnanum og margir hlutu alvarleg
sár. Geðlæknirinn Erich Linde-
mann vann á þessum tíma við
sjúkrahús í Boston. Þangað var
komið með marga af þeim sem lifðu
af og aðstandendur þeirra sem
misstu ástvini sína.
Lindemann, sem er upphafsmað-
ur þess að rannsaka skipulega sorg
og sorgarviðbrögð, tók eftir því að
sjúklingamir fylgdu ákveðnu ferli
þegar þeir bmgðust við áfallinu og
ástvinamissinum. Hann tók m.a.
eftir því að þeir sem grétu, hrópuðu,
örvæntu eða vom reiðir eftir áfallið
náðu sér fyrr, auk þess sem þeir
fengu ekki síðar kvíða- eða þung-
lyndisköst. Þeir sem aftur á móti
vom rólegir og agaðir fyrst eftir
áfallið og virtust taka því af yfirveg-
un þeir fengu oft sálræna kvilla eftir
á, sem stóðu lengi yfir. Mörgum ár-
um eftir slysið fengu þeir „óskiljan-
leg“ þunglyndisköst. Það leið lang-
ur tími þar til menn skildu sam-
hengið. Bmninn vakti hræðslu, reiði
og örvæntingu, en sumir gátu ekki
MUNIÐ
ORKU-
REKNINGANA
Eindagi orkureikninga er
15. hvers mánaðar.
Látið orkureikninginn
hafa forgang
Hitaveita
Suðurnesja
látið þessar tilfinningar í ljós, held-
ur lokuðu þær inni. En síðar komu
þær fram eða reyndu að brjótast
fram.
Erich Lindemann vann merka
rannsókn á viðbrögðum fólks við
áföllum (kreppum) bæði í sam-
bandi við atburðinn í Boston og eins
í seinni heimsstyrjöldinni.
Sorgarsyndrómið, eða samansafn
einkenna sem koma fram í sorg, er
dæmi um sálræna kreppu. Flestir
bregðast við á svipaðan hátt og flest-
ir sjúklingar Lindemanns fengu eft-
irfarandi einkenni:
1) Líkamleg vanlíðan
2) Tilfinningalífið breyttist.
Tilfinningadofi. Syrgjandinn var
upptekinn af hinum látna.
3) Önnur kreppueinkenni voru:
a) Sektarkennd
b) Pirringur, reiði og eiróarleysi
Það er ljóst að félag eins og Bjarmi
verður að sækjast eftir haldgóðri
þekkingu á sorgarferlinu. Við höf-
um notið leiðsagnar samtakanna í'
Reykjavík og þeirra sem þar starfa,
t.d. Páls Eiríkssonar, geðlæknis og
sr. Sigfinns Þorleifssonar og kunn-
um þeim bestu þakkir fyrir.
í haust var hér á vegum samtak-
anna kunnur breskur geðlæknir og
fræðimaður um sorgina dr. Colin
Murray Parkes. Hann hélt fýrir-
lestra og námskeið. Dr. Parkes hef-
ur m.a. skrifað bækur um ástvina-
missi og bata eftir missi, bækur sem
nefnast á ensku: Bereavement
(Pelican, London 1975) og Recovery
from Bereavement (Basci Books,
New York 1983).
Allir eru á einu máli um að það sé
eðlileg og heilbrigð viðbrögð ef sorg-
in fær að vinna sitt verk. Mesta
hættan er fólgin í því að heft sorg
skapi sálræn og líkamleg sjúkdóms-
einkenni. Þetta kemur heim og
saman við speki Hávamála þar sem
segir:
,,Sorg etur hjarta
ef þú segja né náir
einhverjum allan hug.“
Það skiptir máli að gera sér grein
14 FAXI