Faxi - 01.01.1989, Blaðsíða 15

fyrir missinum, finna fyrir sársauk-
anum og byrgja ekki tilfinningamar
'nni, jafnvel þótt mönnum sé „tregt
tungu að hræra“, eins og Egill
Skallagrímsson orðaði það eftir son-
armissinn.
Mörgum reynist erfitt að aðlagast
umhverfi án ástvinar. Fólk hefur á
orði að það geti aldrei sætt sig viö
umhverfi sem er án hins látna og
það vilji ekki taka þá áhættu að láta
sér þykja vænt um aðra manneskju.
Hjá mörgum má finna óttann við
einsemdina.
Dr. Parkes sagöi að það væri bæði
hægt að hjálpa fyrst og eftir missi
þd. þeim sem eiga dauðvona ætt-
lngja. Mikilvægt er að gagnkvæmur
stuðningur myndist innan tjöl-
skyldna þegar dauðinn knýr dyra.
kn á því vill verða misbrestur.
Lífaldur fólks lengist óðum og er
mjög hár á íslandi, karlar verða nú
að meðaltali tæplega 74 ára og kon-
ur tæplega 80 ára. Langur lífaldur
klur það í sér að fólk kemst yfirleitt
seint í kynni við dauðann. Dauði
barns þykir nú uggvænlegur, en áð-
ur fyrr gerðu stórar fjölskyldur ráð
fyrir því að missa einhver bam-
anna, þar sem dauðsföll vom al-
tnennari þá. Menn hugsuðu sem
svo: ,,Þeirverðaaðmissasemeiga“.
Þegar tekist er á við sorg og sorg-
arferlið er nauðsy nlegt að nýta bæði
fræðilega þekkingu og reynslu
þeirra sem hafa misst. Það er án efa
fétt hjá Páli Eiríkssyni, geðlækni,
að félög sem Bjarmi þurfa að starfa
undir vissri verkstjóm. Ég tel því
brýnt að við séum í góðum tengsl-
um við lækna og heilsugæslufólk og
gætum þess að dreifa þeim verkefn-
um sem af starfinu skapast. Það er
nauðsynlegt að algjör trúnaður ríki
tnilli þeirra sem em í félaginu.
Félagið má heldur ekki leggja
áherslu á að missir eins verði öðmm
bjálp. Sú hætta er fyrir hendi í félagi
syrgjenda. Við ætlum okkur ekki
að fara sömu leið og farin hefur ver-
tð í s’ambandi við meðferð á
drykkjusýki. Einmitt í þessum efn-
úm er þörf á verkstjóm og eins þeg-
ar stuðningsaðilar em valdir. Þeir
verða að hafa lokið sínu sjúkdóms-
ferli.
Af fenginni reynslu er ljóst að
sumir valda því ekki að vinna í hóp.
beim verður að sinna sem einstakl-
'ngum og vísa til sérfræðinga, ef svo
ber undir. Fagmennska skiptir afar
ntiklu máli og sé hún ekki nýtt er
hætt við að margt fari úrskeiðis.
Eftir að hafa lesið mér til um
CRUSE samtökin í Bretlandi geri ég
ntér betur ljóst að rétt viðbrögð við
ntissi eru einnig fólgin í ýmsum
hagnýtum atriðum sem geta verið af
ntargvíslegum toga. Það er nauð-
synlegt að veita hagnýta aðstoð sem
auðveldar sorgarvinnuna og leita til
réttra aðila í því sambandi.
Félagið Bjarmi mun virða trúar- og
lífsskoðanir fólks og reynt verður að
mæta fólki eins og það er. Mikilvæg-
ast af öllu er að vera til staðar, deila
sorginni með syrgjandanum og
reyna að hlusta og skilja. Með því að
styðja viðkomandi, hjálpa honum
að losa um þau bönd sem bundu
hann við hinn látna, gera honum
kleift að takast á við sorgina og
mynda ný sambönd, verður maður
að mestu liði. Það er nauðsynlegt að
vera vel vakandi gagnvart þeim sem
sýna lítil sorgarviðbrögð. Undir
niðri geta þeir verið spenntir og
hræddir og gripið til afdrifaríkra
aðgerða.
Það sem syrgjandinn hefur fyrst og
fremst þörf fyrir er ekki að vera róað
niður. Hann þarf hjálp til að sætta
sig við sársauka sorgarinnar. Hann
er knúin til að vega og meta sam-
band sitt við hinn látna, vitsmuna-
lega og tilfinningalega, og átta sig á
eigin viðbrögðum t.d. reiði. Óttann
við að missa vitið, árásargimi og
reiði út í aðra, verða menn að takast
á við. Menn verða að tjá sorg sína og
tilfinningar yfir missinum. Menn
þurfa að viðurkenna bæði jákvæðar
og neikvæðar hliðar á sambandinu
við hinn látna, láta í ljós sektar-
kennd og læra að umgangast nýtt
fólk.
Flestir klára þetta erfiða verkefhi
sjálfir eða með hjálp vina og vanda-
manna. Aðrir þurfa á hjálp að
halda. 5-10 samtöl á 4-6 vikum
geta hjálpað viðkomandi mikið.
Sorgarhópamir sem störfuðu hér
s.l. vor komu saman einu sinni í
viku, fimm vikur í röð.
Vonandi leiðir Bjarminn fólk inn í
birtuna, þar sem tekist er á við lífið
og tilveruna í von og trúartrausti. í
rauninni er eitt af markmiðum fé-
lagsins að gera það óþarft, þótt það
sé reyndar fjarlægt markmið í heimi
þar sem menn fæðast, lifa, missa og
deyja.
Það er ekkert athugavert við það
að fólk gangi í félagið og fari síðan úr
því, ef því er að skipta. Starfsemi
þess verður án efa mest þegar þörfm
er brýnust.
Dr. Colin Murray Parkes hefur
sagt að það sé hægt að lýsa sorginni
og fræðast um hana og þegar það sé
gert þá sé hún heillandi eins og
hvert annað mannlegt fyrirbrigði.
Félagið sem slíkt, þarf því ekki að
vera dapurlegt, enda er það Bjarm-
anum merkt, sem til birtunnar leið-
ir.
En þeir sem eiga þar áningarstað
geta án efa tekið undir með skáld-
inu er það segir: , ,Ef þú leitar inn í
sorg þína muntu finna hroka þinn
gagnvart mótlætinu, verða lítill í
miklum sársauka og síðan auðugur
af ró og auðmýkt." (Vésteinn Lúð-
víksson: Maður og haf). Guð láti
Bjarmann gott á vita.
FAXI 15