Faxi - 01.02.1989, Blaðsíða 23

Húsakynnin voru þannig að niðri
voru tvær kennslustofur, en loft þar
fyrir ofan þar sem kennarinn bjó oft
ásamt fleirum, en efst var hana-
bjálki. Margir fengu síðan leigt hús-
næði í skólanum, meðal annara þeir
Lárus Knudsen verslunarmaður úr
Keflavík og Þórður Guðmundsson
læknir.
Þaðvar 1871 aðskólahúsiðvarris-
ið og var það byggt , ,af fríviljugum
samskotum. Kostaði það 1480 rd.,
en samskot urðu yfir 1100 rd., en í
hyggju var, að næsta ár yrði byrjuð
þar barnakennsla."
Smíðinni var síðan endanlega lok-
ið á öndverðu haustið 1872, en eins
og að ofan greinir kostaði húsið
mikið fé, og „lagði prestur sjálfur
drjúgum fé til fyrirtækisins, því
hann var (ónískur) ósínkur, ef hon-
um var kappsmál um eitthvað.
Kaupmenn í Keflavík gáfu eitthvað,
en mestu munaði um það sem
bændur lögðu til, það vildi þá svo
til, að vel lét í ári, svo flestir bændur
gátu eitthvað lagt af mörkum í pen-
ingum eða innskrift til kaupmanna
og svo unnu þeir kauplaust að
veggjarhleðslunni
Gerðaskóli var síðan settur í fyrsta
sinn 7. okt. 1872, að viðstöddu
ntiklu fjölmenni. Við það tækifæri
hélt séra Sigurður skörungslega
ræðu ,,og skýrði þá meðal annars
frá allri tilætlan sinni og fram-
kvæmdum."
Með þessu var prestur búinn að
ná settu marki, þ.e. að koma Gerða-
skóla á stofn á undan Flensborgar-
skóla og verða þannig hlutskarpari
en prófastur. Flensborgarskóli tók
til starfa ári síðar.
Gerðaskóli er því einn elsti skóli á
landinu, af þeim sem starfa enn, að-
* eins skólinn á Eyrarbakka og í
Reykjavík eru eldri.
II. Starfssaga
A. Fjármögnun.
Fyrir atbeina séra Sigurðar Brynj-
ólfssonar Sívertsen þá var ráðist í
það að byggja skólahús í Gerðum
1871. Ekki var þó almennur áhugi á
þessu framtaki, en samt safnaðist fé
til byggingarinnar.
Eins og segir í kaflanum um að-
draganda að stofnun skólans, kost-
aði byggingin 1480 rd., en samskot
urðu yfir 1100 rd. Stefnt var að því
að hægt væri að byrja kennsluna á
næsta ári.
Strax næsta vetur er skólinn sett-
ur í fyrsta sinn 1872. Voru allt að 20
Reglugjörð fyrir barnaskólann í Gerðum frá 26. sept. 1875.
1- gr.
í forstöðunefnd skólans skulu vera 7 útvaldir menn, og þar af skal sóknar-
presturinn vera sjálfkjörinn forseti. Þessir skulu allir eiga fund með sér
tvisvar-þrisvar sinnum á ári, til þess að ræða um málefni skólans.
2. gr.
Kennslutíminn skal fyrst um sinn, — meðan öðruvísi ekki verður viðkomið
— vara 6 mánuði: verða settur 1. október og sagt upp 1. apríl.
3. gr.
Kennslutíminn skal daglega vera 7 klukkustundir, þó þarf hann ekki að vera
lengri en aðeins 6 stundir, þegar dagur er skemmstur nema ef að börn,
einhverra atvika vegna, óskuðu að fá 1 stundar tilsögn á kvöldvöku.
4. gr.
Kennslubörnunum skal kennarinn skipta í efri og neðri deild eftir því,
hversu langt þau eru komin i lærdómi, eða hvort þau eru búin að ganga i
skólann 2 eða 3 ár. í efri deildinni verða þau, sem búin eru að læra
kristindóm sinn, biblíusögur og bóklestur, skrift, réttritun og dönsku, eiga
þau fyrst að hafa upplestur og jafnframt í áðurnefndum lærdómsgreinum,
svo skal þeim og kenndur kafli í landafræði og sögu og þau vanin á stýl-
færslu.
í neðri deildinni verða þau, sem eru að læra barnalærdóm sinn og bók-
lestur, og skal þeim á hverjum degi sett mátulega fyrir. Skilningur þeirra
verður að greiðast og lestrarlag þeirra að leiðréttast. Þeim skal tvisvar til
þrisvar sinnum i viku kennt að draga til stafs. Eftirtekt barnanna verður að
vekjast, með því að þau séu spurð út úr einhverjum sögulegum kafla, helst
í biblíunni, sem lesin er fyrir.
5. gr.
Á morgnana byrji kennslan með því, að eitthvert barnanna sé látið lesa
morgunbæn, eða með því að einn morgunsálmur sé sunginn, því að þetta
á að hafa áhrif á siðferði og tilfinningu barnanna.
6. gr.
Kennarinn skal láta sér vera mjög annt um að innræta börnunum guðsótta
og góða siði, láta þau halda þeirri reglu, sem hann setur fyrir, halda þeim
til iðni, vera gegnin, hlýðin og auðsveipin, leyfa þeim enga óðsiðu,
óstillingu eða kerksni. Láti ekki börnin að orðum hans og umvöndunum,
skal það tilkynnt forstöðunefndinni.
7. gr.
Skrifbækur og kennslubækur skulu börnin hafa með sér sem tilsjónarmenn
þeirra hafa að sjá um, en kennarinn sjái um að börnin ekki skemmi eða
útati bækurnar.
8. gr.
Börnin virðast ekki mega vera færri en 20. Fyrir hvert barn sem gengur í
skólann í 6 mánuði, verður að greiða í kennslukaup 20 krónur og þaðan af
minna, sem tíminn er skemmri, kennsludagar og kennslustundir færri og
verður kennarinn að gefa forstöðunefndinni skýrslu þar um.
9- gr.
í lok hvers mánaðar sé haldið próf og skulu þar viðstaddir ekki færri en 2
úr skólanefndinni. Skulu þá nöfn barnanna sem standa prófið rituð í bók
og jafnframt vitnisburður kennarans um framför, gáfur og siðferði.
10. gr.
Fyrir kost og kaup hafi kennarinn fyrir hvern mánuð 70 krónur, sem honum
greiðist hvern mánuð, eða eftir því sem um semur og gefi hann skýrslu
fyrir hverju hann tekur á móti af hverjum.
11. gr.
Hann hefur svefnherbergi í skólahúsinu, þessutan hefur hann frítt
skipsuppsátur og vergögn.
12. gr.
Umsjón skólahússins verður honum falin á hendur.
13. gr.
Grasnyt handa skólanum hefur verið leigð af sóknarprestinum um 3 ára
tíma.
í barnaskólanefndinni að Útskálum 26. sept. 1875. S.B. Sívertsen, Sh.
Magnússon, Th. Guðmundsen, Helgi Sigurðsson, Árni Þorvaldsson."
SKÓLAR
Á
SUÐUR-
NESJUM
böm í skólanum, en til kennslu var
fenginn Þorgrímur Þórðarson Guð-
mundsen. Ekki vom þó öll kurl
komin til grafar í sambandi við
skólabygginguna sjálfa.
„Hafði nú verið byggt útieldhús
og margt tillagt og gert við skólann,
svo að kostnaðurinn við bygginguna
varð alls 1750 ríkisdalir. Vom enn
hafin samskot til skólans og gener-
alkonsúll Clausen í Kaupmanna-
höfn sendi sem gjöf til hans 50 rd. f
peningum og lofaði meiru seinna, ef
hann héldist við, og sama göfug-
lyndi hafði Agúst Thomsen, kaup-
maður látið í ljós. Með öllu þessu
lýsir sér samt tregða almennings til
að sinna þessu nauðsynlega máli,
sem bamaskólinn var, og gengu
nokkrir hinna efnuðu frá við að
styrkja hann eða skipta sér af.“
Á þjóðhátíðarárinu 1874 var fjöl-
mennt á samkomu í sveitinni og
ganga þá sumir á undan með góðu
fordæmi. Ætla má að fleiri hafi séð
nauðsyn þess, að skólinn héldist
við, en við stofnun hans.
„Eftir messu að Útskálum kl. 4,
safnaðist flest sóknarfólkið úti á
Skag, allt að þriðja hundraði
manns, var þar borðhald, dmkknar
skálar, einnig sungin ljóðmæli sem
við áttu. Sumir gjörðu þau áheit að
skjóta saman bamaskólanum til
viðhalds og framfara, og til frekari
menntunar efnilegum unglingi,
sem þar álitist hæfur. Mátti þó betur
takast til, ef eindrægnin og félags-
andinn hefði lifað jafn glatt hjá öll-
um.
Þó til væm menn sem bám heill
skólans fyrir bijósti sér, þá ber þar
hæst Sigurð B. Sívertsen. í ávarpi til
sóknarmanna á þjóðhátíðinni 1874,
segir hann:
„Nú til þess að ég sjálfur þó frá-
verandi sé, taki þátt eða eigi hlut í
einhveiju þvílíku, hef ég ásett mér
að leggja lítinn skerf:
1. 5 rd. til menntunar og frekari
framfara einhveijum efhilegum
unglingi, sem með tímanum álitist
hæfur að taka á móti. Áskil ég mér
á sínum tíma, ef ég lifi, að útvelja
hann, en á meðan hugsa ég að þessir
peningar verði á vöxtum.
2. Ætla ég mér að gef einhveiju
fátæku bami 10 rd. árlegan styrk til
forsorgunar eða framfara, en það
bam útvel ég sjálfur, og kemur ekk-
ert við sveitameðlagi eða að hafa til-
lit til þess.
3. Árlegt tillag mitt til bamaskól-
ans verði líka 5 rd.“
Sigurður var með þessu að ganga
á undan með góðu fordæmi og að
FAXI 59