Faxi - 01.02.1993, Blaðsíða 11

Við gerð hafnar í Reykjavík, 1912 - 18, voru fyrst notuð steinker við hafnargerð hér á landi. Eru |>að garðhausarnir við innsiglingunaí höfnina. Myndin sýnir
garðhausinn með vita á Norðurgarði. Trúlega er garðhausinn eins í meginatriðum og hann var i upphafi. Myndin var tekin í október 1991.
Ljósmynd Kristján Arngrímsson.
ar en þekktist hér áður. Meðal annars
var reist í Reykjavík stærri srniðja en
áður þekktist.
Þar unnu ýmsir Islendingar sem
hófu stöd' hjá vélsmiðjunni Hamri
h.f., sent stofnuð var 1918. Krabbe
var einn af stofnendum og stjómar-
mönnum þess fyrirtækis. Hamar hóf
m.a. snemma smíð á gufukötlum
sem áður höfðu verið smíðaðir er-
lendis.
Þegar líða tók að lokum fyrri
heimsstyrjaldar varð Ijóst að ný
tækni myndi ryðja sér til rúms í lýs-
ingu íslenskra vita. Gasið kom í þá
1909-1918 og fyrirsjáanlegt að gas
nryndi leysa olíu af hólmi. Nauðsyn
á gasframleiðslu innanlands var því
mikil.
Krabbe beitti sér því fyrir stofnun
og starfsrækslu ísaga h.f. 1919-20.
Þar var bæði framleilt gas lil ljósa og
logsuðu. Meðal þess sem Krabbe
innleiddi hér um leið voru bauju-
gasljós. Krabbe var forstjóri Isaga
allt til þess að hann fór úr landi 1937.
Allan þann tíma og lengur sá Isaga
vitunum fyrir gasi.
Vitaskip - starfsmönnum fjölgar
Árið 1916 keypti Landssjóður vél-
bátinn Óskar frá Eyjum til flutninga
á vistum og efni til vitanna. Árið
1920 var báturinn seldur en hann
þótti of lítill. Leiguskip voru notuð til
flutninga til 1924 að keypt var gufu-
skip frá Noregi. Varþað 113 lestirog
hlaut nafnið Hermóður. Var skipið
einkum notað á suntrin undir stjóm
Guðmundar Kristjánssonar.
Um leið skapaðist aðstaða til köf-
unar frá skipinu. Var þá hægt að
vinna á meira dýpi og notkun stein-
kerja hófst. Frá 1919 sá Benedikt
Jónasson (1879-1945) verkfræðing-
ur um vitana, byggingu þeirra og
ljósabúnað. En Benedikt vann ntjög
víða um land að bryggjugerð á árun-
um 1914-19.
Hann fann síðar upp sérstakan frá-
gang á vitum sem var sniðinn að ís-
lenskum veðrum eins og þau gerast
verst. Sumarið 1926 var Finnbogi R.
Þorvaldsson (1891-1973) kominn til
starfa hjá vitamálaskrifstolunni.
Varð hann brátt hægri hönd Krabbe
við hafnargerðir og undirbúning
þeirra. En á árunum 1920-30 var
verkfræðileg þekking á nrannvirkja-
gerð í sjó hér við land orðin töluverð
á sama tíma og ráðist var í stærri
verkefni.
Helstu verkefni 1920-30
Alls voru reistir 16 nýir vitar 1920-
22. Meðal annars var reistur viti á
Vatnsnesi við Keflavík 1921. Eftir
það var hlé á vitabyggingum 1923-
24. En frá 1925-30 voru reistir 12 vit-
ar. Stærstu og fullkomnustu vitamir
voru á Dyrhólaey (1927) og við
Hornbjarg (1930).
Árið 1924 var steyptur þykkur flái
framan við vitann á Garðskaga til
varnar landbroti. Allan fjórða áratug-
inn var unnið meira og minna við
Vestmannaeyjahöfn vegna mistak-
anna sem urðu í upphafi við hönnun
garðanna. Voru þær framkvæmdir
hinar helstu á landinu á vegum vita-
málaskrifstofunnar frá því um 1925-
26. Ný bryggja var gerð við Torfunes
á Akureyri 1927-28. En kantar með
jámþiljum í Siglufirði (1928) og í
Borgamesi (1929).
1 sambandi við þessar fram-
kvænrdir var fengið hingað dýpkun-
arskipið Uffe frá Danmörku, er vann
hér sumrin 1927-28. Hafði þá ekki
verið dýpkað í höfnum hér á landi
síðan við gerð Reykjavíkurhafnar.
Var dýpkun þó víð brýn nauðsyn og
raunar ein lórsenda hafnargerðar úti
um land.
Enn var Uffe hér 1930-31. En
danska skipið Ida dældi upp sandi
vegna bryggjugerðar í Hnífsdal
1935. Árið 1923 keypti ísafjarðarbær
skipabryggju er tilheyrði eignum
Hæstakaupstaðarverslunarinnar.
Sumarið 1924 var bryggjan stækkuð
og endurbætt eftir teikningum
Krabbe.
Radiovitar
Á fundum Fiskifélagsins 1924-25
komu radiovitar fyrst til urnræðu.
Haustið 1926 fór Krabbe til fimm
Evrópulanda til að kynna sér slíka
vita. Jafnframt gerði hann áætlun um
uppbyggingu þeirra umhverfis ísland
í samvinnu við danskan sjóliðsfor-
ingja. Fyrstu tilraunir með sendingar
FAXI 43