Borgin - 01.01.1933, Page 16

sjer, eða þá stjórn á sjer, að
kyrsetjast eða þá fara til Ame-
ríku“ (þ. e. Bandar. og Kanada).
f sambandi við jiessi ummæli
vil jeg taka lijer upp önnur
eftir hinn mæta mann Jakob
Hálfdánarson á Grímstöðum,
er hann ritaði löngu síðar, en
hann hafði frá því fyrsta verið
í útflutningsfjelaginu, sem Ein-
ar i Nesi stofnaði, og fylgst
manna best með högum ís-
lendinga í Brasiliu frá upphafi.
„Ljóst er mjer nú“, segir liann,
„að mannúðlegra var að benda
löndum sínum til að nema land
í Suður-Brasilíu, lieldur en í
Kanada, eftir því sem jeg hefi
kynst sögnum um fyrstu tíma
landa vorra, sem til þessara
beggja landa fluttu á 8. tug
næstliðinnar aldar“.
En þessa urðu menn ekki
vísari fyr en löngu seinna, þeg-
ar mestu fólksflutningarnir voru
um garð gengnir. f raun og veru
olli það úrslitunum, að Banda-
rikin og Kanada höfðu launaða
formælendur víðsvegar um land
ið, sem tókst að draga upp enn-
þá bjartari og meira aðlaðandi
mynd af Norður-Ameríku, en
Einar í Nesi og lians fjelagar
gátu fundið af Brasilíu í þeim
lieimildum, sem þeir höfðu yfir
að ráða. Þeim gat ekki gengið
annað til en sannfæring þeirra
með að lofa það land, því ekki
voru þeir launaðir, og Brasilíu-
stjórn mun ekkert hafa gert til
þess lijer á landi að laða menn
þangað, nema það að bjóða ó-
keypis far ákveðnum fjölda
manna og svo ýms hlunnindi
fyrir þá, sem kynnu að vilja
setjast að við búskap þar syðra.
Ekki var að tala um að fá ó-
keypis far til Bandaríkjanna,
og átti það að stala af því, að
menn úr Norðurálfunni sæktust
fremur eftir að fara til Banda-
rikjanna heldur en til Brasiliu,
„og ættu menn að liugsa sig vel
um allar ástæður svo sem frá-
breyttan lifnaðarliátl, loftslag,
trúarbrögð o. fl. áður þeir
leggja út í Brasilíuferð, sem jeg
ekki tel eftirsóknarverða“ bætir
einn „agentinn“ við.
Það mun láta nærri, að um
tiundi hluti þjóðarinnar hafi
fiutt búferlum til Norður-Ame-
ríku á fáum árum eftir að
skriður kom á flutningana. Sáu
þá föðurlandsvinir, að svo búið
mátti ekki standa, landið mundi
eyðast að fólki á skömmum
tíma. Yildu sumir leggja fje-
gjöld á þá, sem færu, eins og
Haraldur konungur hárfagri
gerði, er margir hinna göfugustu
þegna lians flýðu til Islands.
Ekki varð þó af því, en það
tókst að opna augu fjöldans
fyrir þvi, að þótt Amerika væri
gott land, þá mætti margt að
henni finna, og undir öllum
kringumstæðum væri það oflof
og skrum, sem „agentarnir41
sögðu um hana. Víðar er guð
en í Görðum og víðar en í
Ameriku getur manni vegnað
14