Musica - 01.03.1949, Page 10

Fróðlleiksmolar af borði tónlistarinnar
Hver fann upp \larinettið?
Christof Denner frá Núrnberg fann klarínettið upp
árið 1690, og var það byggt á hinu gamla hljóðfæri
Chalumeau, er var rörhljóðfæri, með tvöföldu reyr-
blaði, eða einföldu reyrblaði, enn það var þó sjaldgæft.
Klarinett þýðir eiginlega „lítill trompet" (af Clarino).
Um árið 1700 var byrjað að nota það í hljómsveitum,
og Mozart og Haydn notuðu það í seinni verkum
sínum.
I nýrri hljómsveitarverkum er klarinetið orðið
ómissandi, og jazzinn hefir tekið það upp á arma sína.
Margar gerðir eru til af klarinetum m. a. A., B., C.
og Es. Bassklarinettið, altklarinettið og kontrabassa-
klarinett.
Tónsvið klarinettanna er í dýptinni Es. og bassa-
turinettanna jafnvel til ciss enn í hæðinni fara
þau til C4.
TÓNDÆMI
Hvenœr var harmoni\\an fundin upp?
Harmonikkan var fundin upp árið 1822 af Busch-
mann frá Berlín, og náði brátt miklum vinsældum.
Tón „sýstemið" er það sama og 'hjá orgeli (munn-
hörpu og harmónium). Harmonikkurnar eru bvggð-
ar allt frá einföldustu (einföldum og tvöföldum) gerð-
um til margbrottnustu takka og píanó harmonikkna.
Skyld hljóðfæri eru m. a. Konsertínan uppfundin
af Wheatstone árið 1829, mörg tónskáld hafa samið
verk fyrir hana og Bandonion frá Argentínu sem
er án bassakkroðna.
Harmonikkan er orðin alþýðuhljóðfæri og ér sér-
stæklega vinsæl á norðurlöndum.
Hér á landi kannast allir við harmonikkunna og
á hún mikil ítök meðal fólksins.
Opus.
Opus (latína; verk, vinna) stytt op. Sé tónverk
nefnt t. d. Op. 62, þýðir það, að verkið sé sextugasta —
og annað verk tónskáldsins.
Oft hafa mörg verk sama tónskálsins, sama Op. no.,
enn þá er no. bætt fyrir aftan t. d. Op. 62. no. 3.
Þessi háttur að nota Op. merkinguna var tekinn
upp á 18. öld.
10 MUSICA