Morgunblaðið - 14.12.2008, Blaðsíða 14

14 Viðtal
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 14. DESEMBER 2008
eða gerðu hermönnunum annan
miska. „Pabbi verður ábyggilega
hissa að lesa þetta, ég hef aldrei sagt
honum frá þessu,“ segir hún skyndi-
lega. En heldur samt áfram, ein-
staka atburðir rifjast upp fyrir
henni, raunar alltof margir til að
rúmast hér.
Átti oft fótum sínum
fjör að launa
„Frændur mínir og vinir hafa set-
ið í fangelsi, sumir sitja þar enn.
Stundum var eins og fólk bara hyrfi
um leið og hermenn tóku það í sína
vörslu eftir andspyrnu,“ segir María
og tekur dæmi af nágranna sínum,
svakalega sætum strák, sem hún sá
aldrei aftur eftir að hafa horft á
hann af svölunum heima hjá sér
henda steinum í herbíl og vera í kjöl-
farið eltur uppi af hermönnum. „Ég
heyrði bara barsmíðarnar og öskrin
og frétti síðar að mamma hans hafði
engar spurnir af honum.“
Sögusagnir um sýrugáma þar sem
hermennirnir eyddu líkum dugðu
ekki til að María hefði hægt um sig.
Hún vildi ekki trúa að slíkt gæti
gerst, þótt hún vissi að það var dag-
satt að tólf ára strákur í næsta
hverfi, sem var með leikfangabyssu,
hefði verið skotinn til bana og vinir
hennar; litlu skæruliðarnir, voru
barðir til óbóta ef í þá náðist. Sjálf
segist hún hafa skákað svolítið í
skjóli þess að hún leit ekki út eins og
dæmigerður palestínuarabi.
„Þegar ég mætti hermönnum
sýndi ég fyrirlitningu mína með því
að hrækja og hnussa. Ég þóttist vita
að þeir væru smeykir við illt umtal
og þyrðu þar af leiðandi ekki að abb-
ast upp á útlendinga.“
Hernaðarbragð krakkanna var að
tvístra sér. María segir að oft hafi
hún átt fótum sínum fjör að launa á
flótta undan vopnuðum hermönnum.
„Ég fékk alvöru tilfinningu fyrir
kúgun og því hvað heimurinn getur
verið vondur, en kynntist líka ein-
enn, að því er ég best veit, með
margvíslegum hætti, bæði í stóru og
smáu. Til dæmis loga rauð götuljós
miklu lengur þar sem hverfi araba
liggja að borgarkjörnum en við gyð-
ingahverfin.“
María bæði sá og skynjaði vaxandi
ólgu, en vissi á þessum tíma lítið um
þær hremmingar sem fólkið hennar
hafði gengið í gegnum allt frá sex
daga stríðinu þegar upp úr sauð, eða
jafnvel löngu áður. „Pabbi, sem var
bara krakki þegar þetta var, hefur
sagt mér að það hafi verið blóð út um
allt. Hann missti fimm úr sinni nán-
ustu fjölskyldu í stríðinu og það
hafði líka djúpstæð áhrif á hann þeg-
ar hann horfði upp á nágranna sinn
skotinn í höfuðið og síðan jarðaðan í
næsta garði. Eftir að ég varð full-
orðin sagði hann mér hvernig hann
og leikfélagar hans gerðu í því að
stríða gyðingunum og fundu upp á
ýmsu í því skyni,“ segir María.
„Hins vegar lagði hann alltaf ríka
áherslu á að ég tæki ekki þátt í slíku.
Og þurfti svosem ekki að hafa
áhyggjur af því þegar við systurnar
dvöldum með honum í góðu yfirlæti
hjá ættingjunum þarna um sumarið
1986.“
Litli skæruliðinn
Fljótlega eftir heimkomuna til Ís-
lands breyttust enn fjölskylduhagir
Maríu. Hún fluttist aftur til móður
sinnar og systur. Faðir hennar hafði
kvænst konu, sem átti dóttur af
fyrra hjónabandi, og saman höfðu
þau eignast son; hálfbróður Maríu.
Enn á ný fóru systurnar til Palestínu
í ársbyrjun 1990 með föður sínum
auk hinnar nýju fölskyldu hans og
var meiningin að dvelja í eitt ár í Ra-
mallah, þar sem faðir hennar hafði
fengið vinnu.
„Ég hafði komið áður til Ramallah
og minntist hennar sem fallegrar,
friðsællar og blómlegrar borgar, þar
sem hermenn voru fáséðir. Land-
nemabyggðir liggja að borginni og
gegnum hana var nú orðið stöðugt
gegnumstreymi herbíla. Við bjugg-
um í ágætis hverfi, en allt var samt
gerbreytt, niðurnítt og mengað af
stríði. Þegar krakkahópar grýttu
herbíla, eins og þeir gerðu oft, settu
hermennirnir upp gaddavírs-
vegatálma og útgöngubann og
reyndu að góma grjótkastarana.
Mér er minnisstætt þegar þeir náðu
einum, líklega höfuðpaurnum, sem
var svona 17-18 ára, bundu hann á
fótum og svo við herbíl, óku um
borgina og hrópuðu í gjallarhorn:
„Látið ykkur þetta að kenningu
verða.““
Myndir af herskáum og æstum
palestínskum ungmennum sjást
stundum í blöðum og sjónvarpi.
María hefur ekkert sérstaklega
hampað því að þetta ár var hún ein
þeirra, fyrst í Ramallah, síðan í
Jerúsalem. Aðeins sextán ára. Og
hún sér ekki eftir neinu.
Smám saman varð hún vitni að
mörgum atvikum þar sem hermenn
fóru illa með og sættu lagi að nið-
urlægja arabana. Réttlætiskennd
hennar var misboðið, hatrið náði
tökum á henni og fyrir það fékk hún
útrás í hópi þessara palestínsku ung-
linga, sem vöfðu slæður um höfuð
sitt og andlit áður en þeir fóru út
með mótmælaspjöld, krotuðu slag-
orð á húsveggi, kveiktu í ruslatunn-
um og grýttu herbíla úr launsátri
stöku fólki, sumu mjög fátæku en
ótrúlega gestrisnu,“ segir María.
Ástandið í landinu var óvenjulega
eldfimt um þessar mundir, enda svo-
kallað Intifada (arabískt orð yfir að
hrista eitthvað af sér) í algleymingi,
en 1987 gerðu Palestínuarabar upp-
reisn gegn Ísraelum, sem stóð til
1993. „Sem þýddi,“ segir María, „að
á þessum tíma var engin alþjóðleg
löggæsla, fáir eða engir útlendingar
í hjálparstarfi og mannréttindi fót-
um troðin.“
En þótt óeirðirnar og mótmælin
séu henni minnisstæðust segir hún
að því hafi farið fjarri að þannig hafi
það verið alla daga. „Við systurnar,
stjúpsystir okkar og vinkonur áttum
oft rólegar og góðar stundir saman,
þar sem við vorum bara einhvers
staðar að kjafta saman,“ segir hún.
Í borginni helgu
Tíð útgöngubönn í Ramallah, sem
gátu staðið í marga daga, með til-
heyrandi vegatálmum og frels-
isskerðingu, urðu til þess að fjöl-
skyldan tók sig upp og fluttist til
Jerúsalem. Þar bjó hún nálægt ætt-
ingjum, þær systur fengu einka-
kennara heim og tóku þátt í hefð-
bundnu arabísku fjölskyldulífi, þar
sem fasta, eða Ramadan, varð hluti
af tilverunni. „Mig minnir að ég hafi
svindlað svolítið og fengið mér að
drekka, þótt það mætti ekki frá sól-
arupprás til sólarlags. Fyrir mér var
þetta eins og að snúa sólarhringnum
við, mikil stemning skapaðist þegar
fólk sat kannski að snæðingi klukk-
an fimm eða sex á morgnana,“ rifjar
María upp. Hún kveðst ekki vera ísl-
amstrúar, þótt hún hafi upplifað
trúna mjög sterkt einu sinni þegar
hún fór í mosku í borginni helgu.
Hátíðleikinn spilaði þar inn í, segir
hún, „ég reyni að tileinka mér það
besta úr öllum trúarbrögðum og
finnst mikilvægt að fólk beri virð-
ingu fyrir því, sem því er gefið“,
bætir hún við.
Þótt ekki væri allt með kyrrum
kjörum í Jerúsalem var þar ívið ró-
legra en í Ramallah. María eignaðist
marga vini á sínu reki og – eins og í
Ramallah – voru þeir ekki sáttir við
hlutskipti þjóðar sinnar og sýndu
andúð sína með svipuðum hætti.
María var með í því. Og sá margt
ljótt. „Einu sinni þegar við krakk-
arnir efndum til mótmæla með
spjöld og þvíumlíkt var skotið á okk-
ur táragasi út um herbíl og einn tólf
ára skotinn með gúmmíkúlu í fótinn,
slíkar kúlur eru yfirleitt ekki ban-
vænar, en geta valdið gríðarlegum
skemmdum á vöðvum,“ segir María
sem eitt dæmi af mörgum.
Og aftur heim til Íslands
Eins og lög gera ráð fyrir settist
María á skólabekk þegar hún kom til
Íslands frá Palestínu árið 1991.
Takturinn var ekki alveg sá sami í
Réttarholtsskólanum þannig að
henni fannst hún svolítið utangátta
og litla samleið eiga með skóla-
félögum sínum, utan einnar mjög
góðrar vinkonu. Eftir Réttó fór hún
á tungumálabraut í FB því hana
langaði að vinna í ferðabransanum,
síðan skipti hún yfir á sálfræðibraut,
en lenti að eigin sögn á réttri hillu
þegar hún ákvað að læra nudd, förð-
un og snyrtingu.
Ljósið kom inn í líf hennar 1994 í
líki Halls Ingólfssonar tónlistar-
manns. Þau hófu búskap í kjall-
aranum heima hjá foreldrum hans,
giftust nokkrum árum síðar og flutt-
ust í eigið húsnæði – eins og gengur.
„Og ég var alltaf ólétt,“ segir María,
sem var búin að eignast börnin sín
þrjú þegar hún útskrifaðist sem
snyrtifræðingur 2002.
Á litla, friðsæla Íslandi var með
ólíkindum að María skyldi kynnast
meira ofbeldi en hún hafði upplifað í
öllum sínum ferðum til Palestínu.
Ofbeldi, sem henni og þjóðinni allri
var með öllu óskiljanlegt. Árið 1999
var móðuramma hennar, hátt á átt-
ræðisaldri, myrt á hrottafenginn
hátt í sinni eigin íbúð um hábjartan
virkan dag þegar hún átti sér einskis
ills von. Morðinginn var henni með
öllu ókunnugur.
„Við amma vorum mjög nánar og
hún var mér afar kær. Á þessum
tíma bjuggum við í nágrenni við
hana, ég hringdi annað slagið í hana
og bað hana að sækja elstu dóttur
okkar í leikskólann og leyfa henni að
vera hjá sér þangað til ég eða pabbi
hennar kæmum að sækja hana.
Þennan dag var ég byrjuð að hringja
þegar ég mundi allt í einu eftir að
hún horfði alltaf á ákveðinn sjón-
varpsþátt á þessum tíma og skellti á
því ég vildi ekki trufla hana. Hún
reyndist ekki hafa verið að horfa
klukkan hálffimm 3. desember
1999,“ segir María.
Henni líða örlög ömmu sinnar
aldrei úr minni og sömuleiðis verður
henni oft hugsað til vina og vanda-
manna í Palestínu, þar sem hver
dagur getur verið barátta fyrir eigin
tilveru.
Þegar ég kveð Maríu á Amiru,
snyrtistofunni hennar, velti ég fyrir
mér hvað skyldi stundum vera að
brjótast um í kollinum á henni þegar
hún lagar neglur, andlitsbaðar og
þvíumlíkt. Kannski fortíðin? Von-
andi þó framtíðin.
Jerúsalem Ísraelski herinn var nýbúinn að
skjóta úr táragasbyssu eftir róstur á svæðinu.
Föðurfólkið á sjötta áratugnum Amma Maríu með pabba hennar í fanginu. Fyrir
framan þau eru eldri systkinin, drengur og þrjár systur í hvítum kjólum. Ein
systranna var ekki fædd þegar myndin var tekin. María ber ekki kennsl á aðra á
myndinni.
Ráðabrugg „Skæruliðar“ leggja á ráðin um mót-
mæli upp á einum blokkarsvölunum í Ramallah.
‘‘FORRÉTTINDI GYÐING-ANNA BIRTUST MEÐMARGVÍSLEGUM HÆTTI,BÆÐI Í STÓRU OG
SMÁU.
Hlutverk Félags löggiltra
endurskoðenda er að stuðla
að faglegri framþróun í
endurskoðun og skyldum
greinum. Félagið vinnur m.a.
að því að viðhalda og auka
faglega þekkingu, samræmingu
á vinnubrögðum og kynningu á
starfssviði félagsmanna.
Félag löggiltra endurskoðenda auglýsir stöðu framkvæmdastjóra í fullt starf.
Hlutverk framkvæmdastjóra er að stýra félaginu í umboði stjórnar, annast
faglegt starf þess, stýra samvinnu við erlend systurfélög, alþjóðasamtök
endurskoðenda og íslensk stjórnvöld ásamt því að hafa umsjón með
endurmenntunarstarfi félagsins.
Umsækjandi þarf að hafa hlotið löggildingu sem endurskoðandi.
Skriflegar umsóknir ásamt ferilskrá þurfa að berast til Félags löggiltra
endurskoðenda, Suðurlandsbraut 6, 108 Reykjavík, fyrir 23. desember.
Fyllsta trúnaðar verður gætt varðandi allar umsóknir, fyrirspurnir og
persónulegar upplýsingar.
Nánari upplýsingar veitir formaður félagsins, Margret G. Flóvenz (fle@fle.is).
FRAMKVÆMDASTJÓRI
F É L A G S L Ö G G I L T R A E N D U R S K O Ð E N D A
Félag löggiltra endurskoðenda | Suðurlandsbraut 6 | 108 Reykjavík | 568 8118 | fle@fle.is | www.fle.is