Morgunblaðið - 18.01.2009, Blaðsíða 31

Erlendir fjölmiðlar
d varð enn og aftur í
du sína fulltrúa til að
eiminum sem félli í
klóruðu sér hins vegar í
n vanagang að mestu
nægja og hún hefur farið
ótmælum og borg-
nna hafa tekið þátt.
eða hundadaganna eins
gu neyðarlaganna fór í
kilanefndir voru stofn-
ankastjórunum skipt út
amanna misstu vinnuna
þjóðfélaginu, óvissa sem
að er.
ðasamfélagsins með að-
reiðslu og inngripum Al-
kkurt japl, jaml og fuður
lán til handa Íslend-
auk viðbótarlána frá
víþjóð, Rússlandi og Pól-
kkar Færeyinga upp á 50
tökur upp á um 640 millj-
ssi lán þó ekki verið nýtt
nema að litlum hluta frá IMF, eru nokkurs konar yf-
irdráttur fyrir ríkissjóð. Deilan milli Íslendinga og Breta
um Icesave-innlánsreikninga Landsbankans tafði af-
greiðslu IMF en ofan á allt saman höfðu bresk stjórnvöld
beitt hryðjuverkalögum til að frysta eignir íslenskra
banka í Bretlandi. Um tíma stefndi í nýtt „þorskastríð“
milli þjóðanna þar sem ráðamenn þjóðanna skiptust á
föstum skotum. Einkum þóttu ummæli Gordons Brown
forsætisráðherra um Íslendinga afar hörð og sættu líka
gagnrýni í hans eigin landi.
Enn er óljóst hvað olli þessum aðgerðum hjá Bretum.
Voru það fjármagnsflutningar íslensku bankanna frá
Bretlandi? Var það samtal fjármálaráðherranna Árna M.
Mathiesen og Alistair Darling? Ummæli Davíðs Odds-
sonar í Kastljósi? Þessum spurningum hefur ekki fyllilega
verið svarað en það verkefni bíður væntanlega þeirra
rannsakenda sem hafa verið skipaðir til að skoða banka-
hrunið, aðdraganda þess og eftirmál.
Von á sendinefnd IMF á ný
Ennþá er eftir að semja endanlega um þessar Icesave-
kröfur og óvíst hvort þær verða 100, 500 eða jafnvel hátt í
700 milljarðar króna. Málaferli eru framundan, þar sem
skilanefnd gamla Kaupþings hefur ákveðið að höfða mál á
hendur breskum stjórnvöldum. Stríðið heldur áfram.
Í tengslum við lánið frá Alþjóðagjaldeyrissjóðnum
kynntu stjórnvöld margháttaðar aðgerðir sem ætlað var
að koma skikki á ríkisfjármálin og efnahag fyrirtækja og
heimila í landinu. Einhver þessara atriða eru komin í
framkvæmd en mörg verkefni eru óleyst.
Gjaldeyrissjóðurinn er með okkur undir ströngu eft-
irliti. Sendinefnd kom hingað til lands um miðjan desem-
ber sl. í óformlega könnun. Stjórnvöld fengu stimpil um að
allt væri samkvæmt áætlun en von er á nefndinni aftur
núna í febrúar í sína fyrstu formlegu endurskoðun, sem
mun svo fara fram á þriggja mánaða fresti næstu tvö árin
eða svo. Viðmælendur blaðsins telja að fáar stórar ákvarð-
anir um framhaldið verði teknar fram að næstu heimsókn.
Gremja yfir gjaldeyrishöftum
Hafi mönnum ekki þótt stýrivextir Seðlabankans nógu
háir þá voru þeir hækkaðir enn frekar, úr 12% upp í 18% í
lok október og eru enn í þeim hæðum. Gjaldeyrishöftum
var komið á og eldri kynslóðin fékk að nokkru leyti að upp-
lifa skömmtunarseðlana á ný, þar sem framvísa þurfti far-
seðlum til að fá gjaldeyri fyrir utanlandsferðinni og langan
tíma tók fyrir innflytjendur að fá gjaldeyri. Þannig er það
enn og höftin valda aukinni gremju meðal innflutningsfyr-
irtækja. Kominn er á tvöfaldur gjaldeyrismarkaður þar
sem útflytjendur hafa stofnað erlenda bankareikninga
með myntina á mun hærra gengi en skráð er hér heima.
Þannig er talið að gjaldeyririnn hafi ekki skilað sér heim.
Frumvarp til fjárlaga fyrir árið 2009 hafði legið frammi
í fáa daga þegar bankakerfið hrundi fyrir 100 dögum. All-
ar forsendur gjörbreyttust á skömmum tíma og frumvarp
með um 57 milljarða króna halla breyttist í meðförum fjár-
málaráðuneytisins og Alþingis í ríflega 150 milljarða halla.
Frumvarpið var samþykkt skömmu fyrir jól og fram-
undan er stórfelldur niðurskurður í ríkisútgjöldum.
Fyrstu merki hans eru komin fram í boðuðum breytingum
heilbrigðisráðherra á rekstri heilbrigðisstofnana, við litla
hrifningu heilbrigðisstarfsfólks og sveitarfélaga, en sú
megna óánægja er sennilega aðeins forsmekkurinn að því
sem koma skal.
Hafi árið 2008 verið erfitt þá verður þetta ár sennilega
enn erfiðara og jafnvel einnig 2010. Enda hefur sjálfur
fjármálaráðherra sagt óbeinum orðum að við förum ekki
að sjá til sólar fyrr en árið 2013, þegar von er á einhverjum
afgangi á fjárlögum. Framundan er aukið atvinnuleysi og
fjöldagjaldþrot fyrirtækja. Yfir 11 þúsund Íslendingar eru
nú án atvinnu og þær tölur eiga því miður eftir að hækka.
Fram hafa komið spár um gjaldþrot um 3.500 fyrirtækja á
þessu ári. Skuldirnar hrannast upp, talið er að þjóðin sé
með á bakinu yfir 2.000 milljarða króna skuldabagga, sem
gerir um sjö milljónir króna á haus. Guð blessi Ísland.
Fjármála- og
viðskiptaráðherra
koma þeim
skilaboðum til
bankastjórna og -ráða
að auglýsa beri stöður
bankastjóra í nýju
bönkunum.
14.
janúar
Innan
bankanna er einblínt
á að hrinda í fram-
kvæmd þeim úr-
ræðum sem snúa að
því að hjálpa fyrirtækjum
í vandræðum.
1. des. til
17. jan.
Nýjar stjórnir
bankanna taka við
störfum af bráðabirgðastjórn-
um nýju bankanna. Áfram er
stefnt að því að bankarnir
verði tímabundið að öllu leyti í
eigu ríkisins. Vilji er til þess hjá
ríkisstjórninni að erlendir aðilar,
jafnvel kröfuhafar gömlu bank-
anna, eignist hluta í nýju
bönkunum.
8.
nóvember
Peninga-
markaðssjóðir gömlu
bankanna urðu fyrir miklu höggi
vegna hruns bankanna. Eftir
að vinnu við mat á eignum
sjóðanna er lokið er tilkynnt
um rýrnun þeirra. 68 prósent
eigna sjóða Landsbankans stóðu
eftir. 85 prósent sjóða Glitnis og
Kaupþings, að meðaltali,
hélst eftir.
1.-15.
nóvember
Nýir bankastjórar
taka tímabundið við störfum,
og nýir framkvæmdastjórar einstakra
sviða einnig. Margir þeirra eru fyrrverandi
starfsmenn gömlu bankanna. Elín Sigfús-
dóttir, fyrrverandi starfsmaður Lands-
bankans, tekur við starfi bankastjóra
Nýja Landsbankans. Birna Einarsdóttir,
fyrrverandi starfsmaður Glitnis, tekur
við starfi bankastjóra Nýja Glitnis. Finnur
Sveinbjörnsson, fyrrverandi ráðgjafi Geirs
H. Haarde og forstjóri Icebank, tekur
við sem bankastjóri Nýja
Kaupþings.
10.-15.
október
Bresk stjórnvöld
beita hryðjuverkalögum til
að frysta eignir Landsbankans
í Bretlandi. Óljóst er í fyrstu
hvers vegna lögunum er
beitt. Deilur um ábyrgð á
Icesave-innlánsreikningum
Landsbankans virðast í fyrstu
vera kveikjan að því að
eignirnar eru frystar.
9.
október
Fjármálaeftir-
litið grípur inn í rekstur
Kaupþings. Nýr banki,
Nýja Kaupþing, er
stofnaður utan um
innlenda starfsemi.
Skilanefnd tekur yfir
gamla bankann.
8.
október
Fjármálaeftir-
litið grípur inn í rekstur
Landsbanka Íslands hf. á grundvelli
nýsettra neyðarlaga. Eftirlitið grípur einn-
ig inn í rekstur Glitnis seinna sama dag.
Innlendri starfsemi Landsbankans og
Glitnis er haldið gangandi. En skilanefndir
taka yfir starfsemi gömlu bankanna.
Almennri fjármálaþjónustu fyrir viðskipta-
vini er haldið gangandi. Nýir bankar, Nýi
Landsbankinn hf. og Nýi Glitnir hf.,
eru stofnaðir utan um innlenda
starfsemi bankanna.
7.
október
Geir H. Haarde
forsætisráðherra ávarpar
jóðina í sjónvarpi og útvarpi.
Neyðarlög sem færa Fjármála-
eftirlitinu víðtækar heimildir
til þess að taka yfir starfsemi
ankanna á innlendum vettvangi
u samþykkt. Allar innstæður
og séreignarsparnaður er
tryggður í bönkum hér
á landi.
éð á að fara
endurfjármagna
kakerfi, ná stöðug-
aldeyrismarkaði og
kilyrði á fjármála-
ði fyrir endurreisn
nahagslífsins.
Fyrstu stig áætlunarinnar,
sem unnið er að nú, miðast við
að ná stöðugleika á gjaldeyrismarkaði
svo krónan geti orðið virkur gjaldmiðill að nýju.
Gripið var til þess að setja gjaldeyrishöft til þess að
koma frekari stoðum undir krónuna til styrktar. Öðru
fremur eiga gjaldeyrishöftin að koma í veg fyrir hraðan
fjármagnsflótta úr landinu. Gjaldeyrishöftin fela í sér að
frjálst flæði fjármagns milli landa er ekki fyrir hendi. Þetta
gerir það að verkum að gengi krónunnar er tvöfalt. Eitt gengi,
með gjaldeyrishöftunum, er á markaði á Íslandi, en annað
hjá evrópska seðlabankanum. Hjá honum kostar evran
290 krónur, en 168 krónur hér á landi. Þetta markmið
hefur því ekki náðst enn. Lengri tíma hefur tekið að
styrkja krónuna en reiknað var með í fyrstu,
þar sem erfiðlega hefur gengið að fá
útflutningstekjur inn í landið.
Vonast er til
þess að krónan geti
styrkst verulega, gengis-
vísitala hennar verði
jafnvel komin niður í
150 til 160, fyrir lok
apríl.
Erlend endur-
skoðunarfyrirtæki, sem
fengin hafa verið til þess að meta
eignir bæði nýju og gömlu bankanna,
munu skila af sér niðurstöðu sinni
eigi síðar en 15. febrúar samkvæmt
áætlunum. Hluti af þeirri endurskoðun er
einnig mat á því hvort stjórnendur og
helstu hluthafar hafi gerst sekir um
afglöp í rekstri eða misnotkun
á bönkunum.
Eftir að þessu
mati er lokið verða nýju
bankarnir endurfjármagnaðir
með samtals 385 milljörðum
króna. Hlutafjárframlagið verður í
formi ríkisskuldabréfa sem gefin
verða út á markaðskjörum og
verður það lagt fram fyrir
lok febrúar.
Að hálfu áru liðnu
standa vonir til þess að
verðbólga hafi lækkað mikið frá
því sem nú er. Samkvæmt
áætlunum Alþjóðagjaldeyrissjóðsins
er gert ráð fyrir því að verðbólga
verði komin í 4,5 prósent í lok ársins.
Stýrivextir, sem nú eru 18 prósent,
munu lækka hratt samhliða
lækkandi verðbólgu.
eð
anka
þar á
verður
ris-
um
Ríkisstjórnin
hvetur til þess að
fjárfestingarsjóðurinn taki tillit
til sjónarmiða er lúta að góðum
stjórnunarháttum og samfélags-
legri ábyrgð fyrirtækja, þar á
meðal áherslu fyrirtækja á
að viðhalda eða fjölga
störfum.
6
Ríkisstjórnin lýsir
yfir vilja til að greiða fyrir
uppgjöri við erlenda kröfuhafa
með því að bjóða þeim hlutafé í
nýju bönkunum, m.a. í því skyni að
tryggja endurfjármögnun bankanna,
fjölbreyttara bankaumhverfi og
greiða fyrir eðlilegum lánavið-
skiptum innlendra aðila og
erlendra
banka.
7
Fyrirtækjum
sem uppfylla
skilyrði laga gert
kleift að gera upp
ársreikninga í er-
lendri mynt.
8
Stjórn greiði fyrir
því með lagasetningu að
lífeyrissjóðirnir geti eignast
fasteignir til lengri tíma sem þeir
hafa lánað fyrir. Þannig er hægt að
bjóða einstaklingum og fyrirtækjum
sem missa fasteignir sínar að búa
eða starfa áfram í fasteigninni
með því að leigja hana af
lífeyris-
sjóðnum.
9
Lögð verði
sérstök áhersla á mann-
aflsfrekar atvinnuskap-
andi aðgerðir á vegum ríkisins.
Leitað verði eftir samstarfi við
sveitarfélög um tímasetningu
framkvæmda með það fyrir
augum að standa vörð um
atvinnu.
10
Stjórnvöld beiti
sér fyrir endurskoðun á
ákvæðum hlutafélagalaga,
skattalaga og annarra laga í
því skyni að auðvelda stjórn-
endum fyrirtækja að komast
í gegnum tímabundna
erfiðleika.
11
Ríkisstjórnin
mun í samvinnu við
aðila vinnumarkaðarins
fara yfir reglur um
gjaldeyrishöft, sem
ætlað er að styrkja
krónuna.
12
a
i
l-
da
Fella úr gildi
tímabundið heimild
til að skuldajafna
barnabótum á móti
opinberum
gjöldum.
5
Fella úr
gildi heimild til
að skuldajafna
vaxtabótum á móti
afborgunum lána hjá
Íbúðalána-
sjóði.
6
Barnabætur
verði greiddar
út mánaðarlega
en ekki á þriggja
mánaða fresti eins
og nú er.
7
Opinberum
innheimtuaðilum verði
tímabundið veittar frekari
heimildir til sveigjanleika í
samningum um gjaldfallnar
kröfur er taki mið af
mismunandi aðstæðum
einstaklinga.
8
Tímabundnar
heimildir til innheimtu-
manna ríkissjóðs um
mögulega niðurfellingu
dráttarvaxta, kostnaðar
og gjalda í sérstökum
skýrt afmörkuðum
tilfellum.
9
Bera fram tilmæli
til allra ráðuneyta og
stofnana ríkisins um að milda
sem kostur er innheimtuaðgerðir
gagnvart einstaklingum, þar
með talið að takmarkað verði
sem kostur er það hlutfall launa
sem ríkið getur nýtt til
skuldajöfnunar.
10
Dráttar-
vextir
lækkaðir.
11
Reglugerð
sett um
hámarksfjárhæð
innheimtu-
kostnaðar.
12
Lagt til að endur-
greiða skuli vörugjöld og
VSK af notuðum ökutækjum sem
varanlega eru flutt úr landi. Endur-
greiðslan byggist á þeim gjöldum sem
greidd voru við innflutning viðkomandi
ökutækis. Þau gjöld eru síðan fyrnd
eftir ákveðnum fyrningarreglum, með
tilliti til aldurs ökutækisins og sú
upphæð endurgreidd eiganda
viðkomandi öku-
tækis.
13
Lokið/komið til framkvæmda Ólokið
R FRÁ HRUNI
31
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 18. JANÚAR 2009
Gr
af
ík
: M
or
gu
nb
la
ði
ð/
El
ín
E
st
he
r