Morgunblaðið - 16.02.2009, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 16. FEBRÚAR 2009
Einar Sigurðsson.
Ólafur Þ. Stephensen.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Útlitsritstjóri:
Árni Jörgensen.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Tuttugu áreru nú liðinfrá því að
sovéski herinn fór
sneyptur frá Afg-
anistan eftir níu ára hersetu
og enn er sovésk skriðdre-
kahræ að finna á götum Ka-
búl. Nú er hins vegar annar
aðkomuher í Afganistan. Nú
sitja Bandaríkjamenn að-
þrengdir í Afganistan ásamt
bandamönnum undir merkj-
um Atlantshafsbandalagsins
og ráða ekkert við ástandið.
Sitt hvoru megin við landa-
mæri Afganistans og Pakist-
ans hafa talibanar og liðs-
menn hryðjuverkasamtak-
anna al-Qaeda komið sér
kirfilega fyrir. Þaðan hafa tal-
ibanar sótt og smám saman
lagt Afganistan undir sig.
Fyrir tveimur áratugum
höfðu mujahidden-skæruliðar
umkringt Kabúl. Nú eru tal-
ibanar við að gera það sama.
Þá rigndi sprengjum yfir höf-
uðborgina, nú er hættan fólg-
in í sjálfsmorðsárásum. Talið
er að talibanar stjórni nú um
70% Afganistans. Allir flutn-
ingar utan Kabúl fara fram í
herfylgd.
Stjórnvöld í Pakistan hafa
misst völdin í norðaustur-
hluta landsins og áhrif talib-
ana fara vaxandi víðar í land-
inu. Í gær var samið tíu daga
vopnahlé í Swat-dal í Pak-
istan þar sem staðið hafa yfir
blóðug átök. Þar virðast
stjórnvöld hafa
verið hrakin brott
og nú á að innleiða
þar íslömsk lög.
Barack Obama
Bandaríkjaforseti hyggst
fjölga í heraflanum í Afgan-
istan og gera tilraun til að
hrinda sókn talibana. Hann
situr hins vegar uppi með erf-
itt og jafnvel óleysanlegt
verkefni.
Þegar Bandaríkjamenn
réðust inn í Afganistan eftir
hryðjuverkin 11. september
2001 nutu þeir mikils stuðn-
ings víða um heim. Það reynd-
ist tiltölulega auðvelt verk að
steypa stjórn talibana, en
uppbyggingin fór úr bönd-
unum. Tryggja tókst öryggi í
kringum höfuðborgina, en
stríðsherrar og glæpafor-
ingjar náðu völdum til sveita.
Einn fylgifiskur hinna lög-
lausu herra var valmúarækt-
in. Afganistan varð á ný
helsta ópíum- og heróínfram-
leiðsluland heims.
Tilraunir stjórnar George
Bush til að koma á stöð-
ugleika á þessu svæði mistók-
ust hraparlega og má færa
rök að því að barátta hans
gegn hryðjuverkum hafi skil-
að verra ástandi en fyrir var.
Ógerningur er að segja fyrir
um það hvaða afleiðingar
sókn talibana í Afganistan og
Pakistan mun hafa, en
ástandið getur hæglega eitr-
að út frá sér.
Talibanar með 70%
landsins á sínu valdi}Aðþrengdir í Afganistan
Tillögur semheilbrigðis-
ráðherra kynnti í
gær til að ná niður
lyfjakostnaði eru í
stórum dráttum ágætar.
Framlög til heilbrigðisþjón-
ustunnar eru stærsti út-
gjaldaliðurinn á fjárlögum og
nauðsynlegt að halda áfram
þeim aðhaldsaðgerðum í heil-
brigðiskerfinu sem hafnar
voru í tíð fyrri ríkisstjórnar.
Fyrir stóran hluta sjúk-
linga mun greiðsluþátttaka í
lyfjaverði aukast. Lágmarks-
greiðsla fyrir lyf án þátttöku
almannatrygginga hækkar og
hámarksgreiðsla sjúklinga
hækkar sömuleiðis. Með
þeirri ákvörðun gerir Ög-
mundur Jónasson heilbrigð-
isráðherra ráð fyrir að spara
ríkinu 400 milljónir á ári.
Helstu nýmælin í tillögum
ráðherra er að kostnaður við
kaup á lyfjum fyrir börn er
lækkaður. Njóta aðstand-
endur barna nú sömu kjara
við lyfjakaup og elli- og ör-
orkulífeyrisþegar. Það sama á
við um fólk sem er atvinnu-
laust. Þetta er
veruleg kjarabót
fyrir barnmargar
fjölskyldur og þá
sem hafa orðið
fyrir tekjumissi vegna at-
vinnuleysis.
Þá er einnig gert ráð fyrir
að þegar keypt eru magalyf
og blóðfitulækkandi lyf sé
ávísað á ódýrustu lyfin nema í
undantekningartilvikum.
Hingað til hafa sjúklingar
getað valið um það sjálfir
hvort þeir kaupa ódýrara lyf
en læknar skrifa upp á. Lyfja-
fræðingum ber skylda til að
upplýsa sjúklinga um ódýrara
samheitalyf sé verðmunurinn
meiri en fimm prósent.
Spyrja má hvort þetta sé
fyrsta skrefið í þá átt að
skylda lækna til að skrifa allt-
af upp á ódýrustu lyfin í
hverjum flokki. Af hverju ein-
skorðast nýjar reglur ein-
ungis við algeng magalyf og
blóðfitulækkandi lyf?
Aðhald í lyfjakostnaði rík-
isins undanfarin ár hefur skil-
að árangri. Það er ábyrgt að
halda þeirri vinnu áfram.
Greiðsluþátttaka
sjúklinga eykst}Lægri lyfjakostnaður
É
g vona að nýju minnihluta-
stjórninni muni ganga vel að
stýra landinu fram að kosn-
ingum. Ég mun styðja hana í
nauðsynlegum og brýnum efna-
hagsaðgerðum. Það hefur aldrei verið jafn-
mikilvægt að menn setji til hliðar óþarfa
karp og hjálpist að við það að hjálpa fjöl-
skyldum og fyrirtækjum. Okkur má ekki
mistakast.
Ég vil að ríkisstjórnin einbeiti sér að þessu
verki og fylgi í hvívetna því samkomulagi
sem við Íslendingar höfum náð við Alþjóða-
gjaldeyrissjóðinn. Ég get ekki til þess hugs-
að að það traust sem ríkir milli okkar og
sjóðsins, og byggt hefur verið upp á síðustu
mánuðum, rofni. Hitt er annað mál, að ríkisstjórn sem
styðst við minnihluta Alþingis þótt með stuðningi
Framsóknarflokksins sé, á ekki að eyða dýrmætum vik-
um í það að gera breytingar á stjórnarskrá lýðveldisins
og boða alls kyns grundvallarbreytingar á skipulagi
mála hér í landi. Hvers konar virðing felst í slíku við
stjórnarskrána og allt það fyrirkomulag sem hér er?
Hvað á það að þýða að ætla að hespa af lögum um
stjórnlagaþing og frekjast til þess að koma því í gegn
um þingið á slíkum tímum? Hverju sætir það að menn
vilja berjast við það að breyta kosningalöggjöfinni í
óðagoti á næstu vikum?Og hvernig stendur á því, að
minnihlutaríkisstjórnin setur á fót nefnd til að endur-
skoða stjórnarskrá og ætlar henni til þess örfáa daga?
Og að þessari vandaðri athugun lokinni á
að „kynna“ það fyrir öðrum flokkum á Al-
þingi? Er þetta til sóma? Viljum við ekki
einmitt, í þessu fárviðri sem hér hefur geis-
að, vanda okkur við þessa hluti? Ég skal fús-
lega viðurkenna að endurskoðun ákveðinna
ákvæða stjórnarskrár hefur gengið of hægt.
Ég hygg að í því efni sé við marga að sakast.
En að ætla sér að þvæla málum af þessari
stærðargráðu í gegnum Alþingi undir for-
ystu minnihlutastjórnar finnst mér algerlega
ótækt. Að ég tali nú ekki um þessar hug-
myndir um stjórnlagaþing, sem mér sýnist
óljósar og óþroskaðar. Ég vonast til þess að
flokkar sem kenna sig við samræðustjórn-
mál og telja sig hafa einkarétt á hugtakinu
um lýðræði og jafnrétti, gangi fram fyrir skjöldu og
leiði viti borna umræðu um þessi mál. Ég hefði jafnvel
haldið að þeir sem mest tala á þá lund vilji einmitt fá
sem víðtækust sjónarmið inn í myndina svo hægt sé að
ná samstöðu um góða niðurstöðu sem þjónar landi og
þjóð í bráð og lengd. Annað væri fullkomlega á skjön
við alla þá umræðu sem verið hefur í landinu á und-
anförnum árum.
Þess vegna held ég því fram, þar til annað reynist
sannara, að minnihlutastjórnin einbeiti sér að brýnum
efnahagslegum aðgerðum en bíði með að kollvarpa
stjórnarskránni þar til nýtt þing hefur verið kosið og
þingmenn hafa endurnýjað umboð sitt.
olofnordal@althingi.is
Ólöf Nordal
Pistill
Það á allt að gerast
Nokkur félög taka
ekki í mál að fresta
FRÉTTASKÝRING
Eftir Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Ó
VISSA er uppi um end-
urskoðun kjarasamn-
inga og hvort launa-
hækkanir koma til
greiðslu 1. mars eins og
samningar kveða á um. Þó greini-
legur meirihluti sé fyrir því innan
ASÍ að fresta endurskoðun samninga
og launahækkunum fram á sumar
eru a.m.k. fjögur öflug verkalýðsfélög
innan Starfsgreinasambandsins á allt
annarri skoðun. Félögin hafa fundað
stíft að undanförnu en línur ættu að
skýrast á formannafundi ASÍ í dag.
Þó hvert félag fari með samninga-
réttinn er litið svo á að öll félögin séu
bundin af afstöðu sameiginlegu
samninganefndarinnar sem kemur
fram fyrir hönd ASÍ gagnvart at-
vinnurekendum. Meirihlutinn ráði og
líkur séu því á að niðurstaðan verði sú
að fresta endurskoðun samninga.
SA standi við samninga eða segi
þeim lausum
„Samninganefnd Framsýnar hafn-
ar því alfarið að fresta endurskoðun
kjarasamninga fram á sumar. Félag-
ið vill að atvinnurekendur standi við
kjarasamninga og hækki laun 1. mars
nk. Félagið gerir sér fulla grein fyrir
því að ekki verði meira sótt í vasa at-
vinnurekenda miðað við ástandið í
efnahagsmálum þjóðarinnar,“ segir
Aðalsteinn Á. Baldursson, formaður
félagsins. Fleiri félög innan SGS hafa
tekið í sama streng, s.s. AFL starfs-
greinafélag á Austurlandi sem segir
forsendur samninganna frá í fyrra
brostnar. „Samninganefnd AFLs
krefst þess að staðið verði við þau
ákvæði aðalkjarasamninga er varða
launahækkanir 1. mars nk. Telji Sam-
tök atvinnulífsins fyrirtækin ekki
geta staðið við þann hluta kjarasamn-
inganna er eðlilegt að þau segi samn-
ingunum lausum,“ segir í samþykkt
samninganefndar AFLs. Flóa-
bandalagsfélögin á suðvesturhorninu,
Samiðn, VM o.fl. hafa á hinn bóginn
lýst yfir að fresta eigi endurskoðun á
launalið fram á sumar.
Öllum er ljóst að forsendur samn-
inga eru brostnar fyrir margt löngu
og atvinnulífið er í mjög þröngri
stöðu. Fyrir nokkru settu forsvars-
menn SA fram hugmyndir um frest-
un allra launahækkana til hausts þeg-
ar betur verður séð hvernig
efnahagslægðin þróast eða jafnvel að
fresta launahækkunum fram í byrjun
næsta árs.
Leita að skynsemi og friði
„Við óskuðum eftir því við Alþýðu-
sambandið að fá sveigjanleika um
hvernig við getum efnt samninginn
og settum fram ýmsar hugmyndir,“
segir Vilhjálmur Egilsson, fram-
kvæmdastjóri SA, og vísar til mikilla
erfiðleika og óvissu í atvinnulífinu. SA
líst þó ágætlega á þær hugmyndir
forystu ASÍ að fresta endurskoðun
samninganna til 1. júlí.
Mörg fyrirtækin geta illa eða alls
ekki staðið undir launahækkunum
um næstu mánaðamót. ,,Sumir hafa
verið að lækka laun og aðrir hafa
haldið launum óbreyttum. Ég hygg
að margir myndu þá annaðhvort
lækka laun á móti hækkununum eða
gera einhverjar aðrar ráðstafanir.
Einhverjir myndu þurfa að segja
fleiri upp en þeir ætluðu. Þarna er um
miklar taxtahækkanir að ræða.
Samningarnir voru gerðir við önnur
skilyrði en eru uppi í dag,“ segir Vil-
hjálmur og bætir við: „Við höfum
bara verið að leita að skynsemi og
friði.“
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Óvissa Mörg félög vilja fresta endurskoðun launa. Önnur eru því mótfallin.
ALMENNAR hækkanir launa sem
eiga að öllu óbreyttu að greiðast út
um næstu mánaðamót eru upp á
3,5% hjá þeim launþegum sem ekki
hafa notið launaskriðs eða annarra
launahækkana frá febrúar í fyrra.
Einnig er um samið að lágmarks-
taxtar hækki sérstaklega. Þannig
hækki mánaðarlaunataxtar verka-
fólks um 13.500 kr. og iðnaðar-
manna um 17.500 kr.
Verkalýðsfélag Akraness heldur
því fram að fjölmörg félög vilji ekki
fresta endurskoðun samninga.
„Það er ljóst að á fundinum á mánu-
daginn verður tekist á um þetta at-
riði, en afstaða áðurnefndra félaga
er skýr, það er að atvinnurekendur
standi við þá samninga sem við þá
hafa verið gerðir enda er ekki hægt
að þeir sem eru með hvað lægstu
launin verði af þeim hækkunum
sem um hefur verið samið,“ segir í
frétt frá félaginu.
13.500 KR
HÆKKUN››