Morgunblaðið - 23.04.2009, Side 14

14 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. APRÍL 2009
HELGI Hjörvar, þingmaður Sam-
fylkingarinnar, segir mörg fyr-
irtæki hafa stutt sig vegna prófkjörs
fyrir kosningarnar 2007. Helgi seg-
ir kostnað við prófkjörið hafa verið
um fimm milljónir króna. „Ég hef
almennt sagt að mest áberandi í
stuðningi við mitt framboð hafi ver-
ið bankar, fjármálafyrirtæki, eign-
arhaldsfélög og fjárfestar í slíkum
félögum. Á þeim tíma var trúnaður
um einstakar styrkveitingar,“ sagði
Helgi.
Helgi Hjörvar neitaði að upplýsa
hvort Baugur eða FL Group hefði
styrkt framboð hans. „Ég kýs að
gera grein fyrir þessu með þessum
hætti,“ sagði Helgi og vitnaði til
þess sem hann hefði sagt um það
hvers konar fyrirtæki hefðu verið
stærstu styrkveitendur hans.
Helgi segir Samfylkinguna í
Reykjavík hafa samþykkt að kostn-
aður við prófkjör vegna kosning-
anna sem fara fram nk. laugardag
skyldi ekki fara yfir eina milljón.
Hann hafi ekki þurft að afla styrkja
vegna þeirrar baráttu.
Neitar að
gefa upp
GUÐLAUGUR Þór Þórðarson, þing-
maður Sjálfstæðisflokksins og fyrr-
verandi heilbrigðisráðherra, og
Steinunn Valdís Óskarsdóttir, þing-
kona Samfylkingarinnar og fyrrver-
andi borgarstjóri, fengu fjórar millj-
ónir hvort í styrki frá Baugi Group
og FL Group. Þau staðfestu þetta í
gær. Upplýsingar um styrki Baugs
Group til frambjóðenda vegna próf-
kjöra voru birtar á vefsíðu DV í gær.
Björn Ingi Hrafnsson, sem var
borgarfulltrúi Framsóknarflokksins
um tíma, var styrktur af Baugi og FL
Group vegna prófkjörs fyrir kosning-
arnar 2006.
Hann kvaðst ekki geta staðfest
móttöku styrkjanna.Þegar DV birti
listann um styrki Baugs var tekið
fram að hann væri ekki tæmandi.
Björn Ingi, Guðlaugur Þór og
Steinunn Valdis fengu 2 miljónir
hvort um sig. Guðfinna Bjarnadóttir
(D) fékk eina milljón og Helgi Hjörv-
ar (S) 900 þúsund. Ármann Kr. Ólafs-
son (D), Katrín Júlíusdóttir (S) og
Ragnheiður Ríkharðsdóttir (D) fengu
500 þúsund. Björgvin G. Sigurðsson
(S) og Guðni Ágústsson (B) fengu 300
þúsund. Arnbjörg Sveinsdóttir (D),
Ragnheiður Elín Árnadóttir (D), Ró-
bert Marshall (S) og Sigríður And-
ersen (D) fengu 250 þúsund. Ásta R.
Jóhannesdóttir (S), Dögg Pálsdóttir
(D) og Jóhanna Sigurðardóttir (S)
fengu 200 þúsund í styrki frá Baugi.
Þá kemur fram að Árni Páll Árnason
(S) hafi einnig notið styrks en ekki
staðfest hversu hár hann var.
Fjórar frá
Baugi og FL
FRÉTTASKÝRING
Eftir Magnús Halldórsson
magnush@mbl.is
„Í MÍNUM huga er það ógn við lýð-
ræðið, og lýðræðislega skipan, þegar
sá möguleiki er nýttur að þeir sem
eru fjársterkir, og eiga hagsmuna að
gæta, geti haft óeðlileg áhrif með því
beinlínis að kaupa sér stuðning
stjórnmálaflokka með styrkjum,“
segir Sigurður Kristinsson, dósent í
heimspeki við Háskólann á Akureyri,
um styrki íslenskra fyrirtækja til
stjórnmálaflokka.
Frá því Stöð 2 greindi frá því að
FL Group hefði styrkt Sjálfstæð-
isflokkinn um 30 milljónir króna
skömmu áður en ný lög um fjármál
flokkanna tóku gildi 1. janúar 2007,
hefur mikið vatn runnið til sjávar.
Sjálfstæðisflokkurinn brást við frétt-
unum með því að upplýsa um styrki
sína yfir einni milljón á árinu 2006.
Þar á meðal var styrkur Landsbank-
ans upp á 25 milljónir. Geir H.
Haarde, fyrrverandi formaður
flokksins, tók ábyrgð á viðtöku
styrkjanna auk þess að Andri Ótt-
arsson hætti í kjölfarið sem fram-
kvæmdastjóri flokksins. Bjarni
Benediktsson, formaður flokksins,
sagði það hafa verið mistök að taka
við svo háum styrkjum.
Í kjölfarið opnuðu Samfylkingin og
Framsóknarflokkurinn bókhald sitt
fyrir árið 2006. Í ljós kom að bank-
arnir þrír, Landsbankinn, Glitnir og
Kaupþing, voru allir meðal stærstu
styrkveitenda, auk fjárfestingafélaga
og verktaka. Þannig var verktakafyr-
irtækið Eykt stærsti styrkveitandi
Framsóknarflokksins með fimm
milljóna styrk en Kaupþing var með
hæsta styrkinn til Samfylking-
arinnar, sem einnig var fimm millj-
ónir.
Svörin vekja spurningar
Eftir að þetta var komið upp á yf-
irborðið vöknuðu fleiri spurningar,
sem stjórnmálaflokkarnir hafa ekki
svarað enn. Aðildarfélög hvers
stjórnmálaflokks höfðu sjálfstæðan
fjárhag í mörgum tilvikum og hafa
styrkir til þeirra ekki verið opinber-
aðir. Forsvarsmenn Atlantsolíu voru
til að mynda hissa að sjá nafn fyr-
irtækisins ekki á lista Samfylking-
arinnar yfir stóra styrkveitendur.
Fyrirtækið hafði styrkt flokkinn um
tvær milljónir króna.
Forsvarsmenn Samfylkingarinnar
hafa sagst ætla að safna saman fjár-
hagsupplýsingum um öll aðildarfélög
flokksins, sem eru 65 talsins, og birta
lista yfir stærstu styrkveitendur.
Formenn allra flokkanna hafa lýst
því yfir að eðlilegt sé að Ríkisend-
urskoðun fari ofan í fjármál flokk-
anna á árunum 2000 til 2007 og birti
úttekt sína opinberlega. Formenn-
irnir hafa þó sagt að þverpólitísk sátt
verði að vera um þá skoðun og hvern-
ig að henni er staðið.
Fleiri mál er varða fjármál flokk-
anna eru einnig óútskýrð. Þar á með-
al er skuldastaða flokkanna en í lok
árs 2007 námu skuldirnar 475 millj-
ónum króna. Eins og greint var frá í
Morgunblaðinu á þriðjudag eru veð
að baki lánum vegna skulda lítil sem
engin í mörgum tilvikum. Margir við-
mælenda Morgunblaðsins innan
stjórnmálaflokkanna sögðu lánin því í
raun og veru styrki, úr því sem komið
væri. Flokkarnir mundu allir verða í
erfiðleikum með að greiða skuldir
sínar og á endanum yrðu skuldir af-
skrifaðar í stórum stíl. Fjármál flokk-
anna hafa þó færst í betra horf frá því
lögin um fjármál tóku gildi. Öll fram-
lög yfir 300 þúsund krónum eru gefin
upp í lok hvers árs en það á þó aðeins
við um flokkinn sjálfan en ekki undir-
félög.
Morgunblaðið/Ómar
Í þingsal Fjárveitingar fyrirtækja til stjórnmálaflokka hafa verið til umræðu síðan greint var frá 60 milljóna króna styrkjum til Sjálfstæðisflokksins.
Ógn við lýðræðið?
 Óeðlilegt ef fjársterkir aðilar geta beinlínis keypt sér stuðning stjórnmálaflokka,
segir dósent í heimspeki  Líklegt að lán til flokkanna þurfi að afskrifa
„Heildarkostn-
aðurinn við
prófkjör hjá öll-
um flokkum hef-
ur líklega verið
250 til 300 millj-
ónir. Það hafa
því einhverjir
aðrir verið að
setja meiri pen-
ing í þetta en
við,“ segir Jón
Ásgeir Jóhannesson, fyrrverandi
forstjóri og stjórnarformaður
Baugs.
Samkvæmt heimildum Morg-
unblaðsins styrkti fyrirtækið
frambjóðendur í prófkjörum fyrir
kosningarnar 2007 um fimmtán
milljónir króna. Stjórnin sam-
þykkti styrkina á þeim forsendum
að greitt yrði til frambjóðenda úr
öllum flokkum sem myndu sækja
um styrk. Hæsti styrkurinn til ein-
staka frambjóðenda var tvær
milljónir króna. Lægsti styrkurinn
var 200 þúsund krónur. Frambjóð-
endur úr flestum flokkum sóttu
um styrk til fyrirtækisins.
Lítill hluti af
heildinni
Jón Ásgeir
Jóhannesson
Eftir Önnu Sigríði Einarsdóttur
annaei@mbl.is
FORMENN þeirra stjórnmálaflokka sem voru
með kjörna fulltrúa á þingi fyrir árið 2007 hafa
lýst því yfir að þeir vilji að Ríkisendurskoðun
fari yfir fjármál flokkanna, sérstaklega tímabil-
ið frá árinu 2000 til 2007. En hvað með fjármál
þeirra einstaklinga sem taka þátt í prófkjörum?
Steingrímur J. Sigfússon, formaður Vinstri
grænna, segir flokkinn reiðubúinn í slíka endur-
skoðun þó hann telji þess varla þörf í tilfelli
Vinstri grænna. „Okkar þingmenn hafa nánast
aldrei eytt neinu í prófkjörum,“ sagði Stein-
grímur. „Við erum hins vegar ekki feimin við
endurskoðun, enda höfum verið með okkar bók-
hald opið og endurskoðað af löggiltum endur-
skoðendum nánast frá stofnun flokksins.“
Bjarni Benediktsson, formaður Sjálfstæðis-
flokksins, er hlynntur því að ríkisendurskoðun
fari yfir það með hvaða hætti flokkarnir hafa
þegið styrki og útilokar ekki slíka skoðun
tengda prófkjörum. „Ég sé ekkert því til fyrir-
stöðu að eiga samstarf við aðra stjórnmála-
flokka, sjái menn eitthvert sérstakt tilefni til að
fá fram upplýsingar um það hvernig framlögum
í tengslum við framboð einstaklinga hefur verið
háttað.
Það hlýtur hins vegar að þurfa að gera ákveð-
inn greinarmun á því þegar rætt er um fjármál
stjórnmálaflokkanna sjálfra og fjármál ein-
stakra frambjóðenda sem gefa kost á sér í eigin
nafni,“ segir Bjarni.
Ekki hafa verið haldin prófkjör í Frjálslynda
flokknum.
Ekki heimilt að skoða fjármál?
Endurskoðun á fjármálum í prófkjörum, sem
og fjármálum stjórnmálaflokkanna er hins veg-
ar ekki endilega hlutverk Ríkisendurskoðunar.
Að sögn Lárusar Ögmundssonar, skrifstofu-
stjóra Ríkisendurskoðunar, hefur stofnunin
undanfarið kynnt sér möguleikana á því að fara
yfir fjármál flokkanna. „Við erum búin að vera
að velta þessu fyrir okkur og málið virðist ekki
alveg svona einfalt,“ segir Lárus. Ljóst sé að
stofnunin geti fari yfir fjármál flokka og próf-
kjöra fyrir kosningarnar nú. Sama heimild sé
hins vegar ekki fyrir hendi í lögum til að fara yf-
ir fjármál flokkanna fyrir 2007. Lagabreytingu
þurfti því e.t.v. eigi að fara í slíka endurskoðun.
Slíkt þarf þó ekki að koma í veg fyrir endur-
skoðun fjármála flokkanna. „Það er ekki hindr-
un í mínum huga, ef það er samkomulag milli
flokkanna um að draga eitthvað af þessum toga
fram,“ segir Bjarni og Steingrímur tekur í sama
streng. Reynist lagalegar hindranir þá verði
farnar aðrar leiðir. „Til dæmis með því að skipa
rannsóknarnefnd eða fá virt endurskoðunarfyr-
irtæki til að taka að sér verkið,“ segir Stein-
grímur.
Ekki náðist í Jóhönnu Sigurðardóttur.
 Endurskoðun á fjármálum í prófkjörum er ekkert endilega hlutverk Ríkisendurskoðunar
 Skoðað hefur verið hverjir möguleikar stofnunarinnar eru á því að fara yfir fjármál flokkanna
Fjármál í prófkjörum skoðuð líka?
Steingrímur J. SigfússonBjarni Benediktsson
Til þessa hefur ekki verið opin-
bert hverjir það eru sem styðja
frambjóðendur í prófkjörum. Lög
sem gilda um stjórnmálastarf, og
reglur flokkanna sjálfra, hafa ekki
skyldað einstaka frambjóðendur
til þess að gera opinbert hverjir
styðja framboð. Frá 1. janúar
2007 hefur þó verið lögð sú
skylda á stjórnmálaflokka að
upplýsa um alla styrki yfir 300
þúsund krónum frá lögaðilum,
þ.e. einstaklingum og fyr-
irtækjum.
Fyrir gildistíma laganna voru
fjármál flokkanna með öllu
ógagnsæ.
Víða erlendis, þar á meðal í
Bandaríkjunum og úti á Norð-
urlöndunum, eru frambjóðendur
skyldugir til þess að halda opið
bókhald. Í Bandaríkjunum hefur
verið gengið einna lengst í þessu
efni en þar er hægt að fletta upp
á vefnum öllum styrkjum til kjör-
inna fulltrúa sem eru yfir hundr-
að dollurum, eða sem nemur 13
þúsund krónum miðað við núver-
andi gengi. Þegar þessi lög voru
innleidd var sérstaklega horft til
þess að gagnsæið myndi auka
trúverðugleika og styrkja lýðræð-
islegt starf. Almenningur gæti
betur treyst kjörnum fulltrúum.
Litlar upplýsingar um styrki