Morgunblaðið - 15.05.2009, Blaðsíða 23

flokkast hún þar skv. 55. grein
stjórnarskrárinnar sem mál
þingmannsins Össurar Skarp-
héðinssonar og er að formi til
óviðkomandi embætti hans
sem ráðherra. Af þessu leiðir
jafnframt að þingmenn og ráð-
herrar VG eru stjórnskipulega
ekki ábyrgir fyrir framgangi
tillögunnar. Sjálf hefur rík-
isstjórnin hvorki eina stefnu í
þessu máli né þingstyrk til að
knýja fram þingsályktun sem
áskorun á sjálfa sig þess efnis
að sækja um aðild að ESB.
Svokölluð málamiðlun
stjórnarflokkanna um að sótt skuli um aðild
að Evrópusambandinu gengur augljóslega
ekki upp. Tillaga þessa efnis gengur gegn
stefnu Vinstrihreyfingarinnar græns fram-
boðs eins og formaður VG ítrekaði á fæðing-
ardegi stjórnarinnar. Engin frambærileg
skýring hefur fengist á því hvers vegna fall-
ist var á einhliða kröfu Samfylkingarinnar
um slíka aðildarumsókn. Með því eru bæði
flokksmenn og margir óbreyttir kjósendur
VG skildir eftir í sárum og tundurskeyti er
sett í farangur ríkisstjórnarinnar. Það er al-
varlegt þegar ekki er hægt að treysta því að
haldið sé fast við flokkssamþykktir í slíku
stórmáli og þegar forystumenn ganga bak
orða sinna. Með þessu hefur ásýnd VG verið
löskuð en flokkurinn hefur hingað til getað
hampað stefnufestu og trausti sem að-
alsmerkjum sínum. Mikill fjöldi flokksráðs-
manna andmælti þessu ákvæði samstarfs-
yfirlýsingarinnar sl. sunnudag og sérstök
MARGIR munu ánægðir með
að tekist hefur að mynda rík-
isstjórn tveggja flokka á vinstri
væng stjórnmálanna nú tveimur
vikum eftir kosningar. Ísland
þurfti vissulega á öðru að halda
en langvarandi stjórnarkreppu
eftir þau ósköp sem yfir þjóðina
hafa dunið.
Janusarhöfuð nýrrar
ríkisstjórnar
Í langri stefnuyfirlýsingu rík-
isstjórnarinnar hafa fjölmiðlar
að vonum fyrst af öllu staldrað við kafla þar
sem fjallað er um svonefnd Evrópumál, þ.e.
hugsanlega aðildarumsókn Íslands að Evr-
ópusambandinu. Í þeim texta er á ferðinni
ótrúlegur stjórnskipulegur óskapnaður jafnt
að formi og innihaldi, sem helgast eflaust af
því að stjórnarflokkana greinir á um grund-
vallaratriði málsins. Byrjað er á að boða að
ákvörðun um aðild Íslands að ESB verði í
höndum íslensku þjóðarinnar sem muni í
þjóðaratkvæðagreiðslu greiða atkvæði um
samning að loknum aðildarviðræðum. „Utan-
ríkisráðherra“ muni á vorþingi leggja fram
tillögu um aðildarumsókn. Með þessum orð-
um er gert ráð fyrir að aðildarsamningur
verði að veruleika. Í annan stað er látið líta
svo út að ríkisstjórnin, þ.e. framkvæmda-
valdið, komi að málinu fyrir atbeina utanrík-
isráðherra, en það er blekking eins og málið
nú liggur fyrir. Komi tillaga um þetta efni
fram á Alþingi flutt af „utanríkisráðherra“
Eftir Hjörleif Guttormsson »Ef hér væri ekki á ferðinni
afdrifaríkasta mál sem
borið hefur fyrir Íslendinga frá
árinu 1918 væri hægt að gera
gys að þessum fáheyrða mála-
tilbúnaði.
Hjörleifur
Guttormsson
Höfundur er fyrrverandi
alþingismaður og ráðherra
Tundurskeyti í farangrinum
bókun fimm alþingismanna flokksins um
staðfasta andstöðu þeirra við aðildarumsókn
er skýr ábending um, hversu holt er undir
því ferli sem ríkisstjórnin hyggst flytja inn á
Alþingi innan skamms.
Andvana borinn samningur
Framsetningin á Evrópusambandskafl-
anum er bæði óskipuleg, sundurlaus og
órökræn sem ekki er að undra þar sem tveir
halda á penna. Þar stendur m.a.: „Stuðn-
ingur stjórnvalda við samninginn þegar
hann liggur fyrir er háður ýmsum fyr-
irvörum um niðurstöðuna út frá hagsmunum
Íslendinga …“. Í því sambandi er vísað til
sjávarútvegs- og landbúnaðarmála, byggða-
og gjaldmiðilsmála, umhverfis- og auðlinda-
mála og almannaþjónustu. Halda mætti eftir
orðanna hljóðan að fyrst eigi að semja og
síðan að gera fyrirvara. Í framhaldi textans
er svo boðað að „víðtækt samráð verður á
vettvangi Alþingis og við hagsmunaaðila um
samningsmarkmið og umræðugrundvöll við-
ræðnanna.“ Hér er Alþingi sett í hlutverk
frumkvæðisaðila og geranda í utanrík-
ismálum sem samkvæmt stjórnarskrá og
hefðum eru á hendi framkvæmdavaldsins.
Það verður verk að vinna ef þetta allt á að
fá niðurstöðu áður en vorþing getur tekið af-
stöðu til þingmannatillögu Össurar.
Fáheyrður flumbrugangur
Ef hér væri ekki á ferðinni afdrifaríkasta
mál sem borið hefur fyrir Íslendinga frá því
þeir öðluðust fullveldi 1918 væri hægt að
gera gys að þessum fáheyrða málatilbúnaði.
En alvaran í stöðunni er meiri en svo að
hægt sé að leyfa sér gálaust tal. Með for-
sætis- og utanríkismál í ríkisstjórninni fara
tveir ráðherrar Samfylkingarinnar, en í
samsteypustjórn sem þessari væri eðlilegt
að þessi ráðuneyti skiptust milli flokkanna
tveggja. Ef umrædd tillaga um málsmeðferð
berst frá Alþingi til ríkisstjórnarinnar verð-
ur hún á forræði utanríkisráðherra, en Al-
þingi fengi eftir fregnum að dæma náð-
arsamlegast að hafa nefnd til að horfa yfir
öxlina á honum. Samfylkingin hefur sótt
þetta mál af ofurkappi en engri forsjá og er
trúandi til alls svo að ná megi aðildarsamn-
ingi við framkvæmdastjórn ESB. Þar opnar
Olle Rehn stækkunarstjóri portin og dregur
fram Rómarsáttmálann með viðaukum.
………..
Halda mætti að nýmynduð ríkisstjórn með
listann langa og eld í öðrum hvorum ranni
hefði annað og þarfara að gera en bæta á
bálið stærsta ágreiningsmáli í sögu lýðveld-
isins. Eftir orðanna hljóðan er þetta þó
ásetningur hennar og því þarf almenningur
að halda vöku sinni sem aldrei fyrr.
23
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 15. MAÍ 2009
Beinþéttni Þessi forláta beinagrind var lögð í nýjan beinþéttnimæli sem heilbrigðisráðherra,
Ögmundur Jónasson, tók formlega í notkun á Sjúkrahúsinu á Akureyri í gær. Beinþéttnin var
að sögn ágæt í „sjúklingnum“ en vöðvamassinn - sem hið nýja tæki mælir líka - var ansi rýr!
Skapti
Sigurlaug Anna Jóhannsdóttir | 14. maí
Kostir og gallar
Krafan árið 2009 er sú að allur al-
menningur fái að hafa meiri og raun-
verulegri áhrif á þá sem fara með
stjórn samfélagsins. Það er djúp-
stæð og skiljanleg óánægja í sam-
félaginu með það hvernig haldið hef-
ur verið á málum.
Persónukjör er tilraun til þess að koma til móts
við þessar óskir fólks. Þessi leið er ein af mörgum
sem hægt er að fara og vissulega áhugaverð. Fólk
verður að átta sig á því að hið fullkomna lýðræði er
ekki til. Allar leiðir sem menn hafa látið sér detta í
hug hafa kosti og galla. …Einn kosturinn við þessa
aðferð er að dýnamíkin í prófkjörunum færist inn …
Meira: sigurlauganna.blog.is
BLOG.IS
Gunnlaugur Ólafsson | 14. maí
Kyrrðin í ferðalaginu
Líklegt er að margir upplifi tilveruna í
öðru samhengi en fyrir ári. Þó að
kjörin séu þrengri og ýmislegt í
minna magni en áður var gæti hér
einmitt verið gott tækifæri að breyta
áherslum hversdagsleikans. …
Vakning hefur orðið víða um heim
undir kjörorðinu Slow Travel eða rólegur ferðamáti.
Hann felur það í sér að dvelja lengur á áhugaverðu
svæði frekar en að krossa við alla áhugaverðu stað-
ina í bílsætinu á hraðferð um landið … Stafafell í
Lóni hefur verið skipulagt sem náttúrugarður (nat-
ural park) sem spannar um 400 ferkílómetra
svæði...
Meira: gbo.blog.is
Illa ígrunduð vinnubrögð
ÞAÐ FER vart framhjá þeim
sem fylgjast með umræðu um
sjávarútvegsmál að forsvarsmenn
sjómanna og útvegsmanna svo og
sjávarbyggðirnar hafa miklar
áhyggjur af þeim áformum stjórn-
arflokkanna að fyrna veiðiheim-
ildir, þ.e. að taka þær af útgerð-
unum á næstu árum.
Markmiði um ábyrgar og arð-
bærar fiskveiðar með hámarks-
afrakstri fyrir þjóðarbúið yrði þar
með varpað fyrir róða. Höfum við
efni á slíku? Aflamarkskerfi er
skynsamlegasta leiðin til að ná þessu markmiði
og skilar þjóðinni mestum arði og fyrirtækj-
unum bestri afkomu. Þessi árangur hefur ítrek-
að vakið mikla athygli erlendis og skipað Íslend-
ingum á bekk meðal virtustu fiskveiðiþjóða
heims.
En viti menn! Í Morgunblaðinu í gær birtist
grein eftir Þórólf Matthíasson hagfræðiprófess-
or með yfirskriftinni: „Fyrningarleiðin eykur
ávinning Íslendinga af sjávarútveginum.“ Í
fyrstu setur mann hljóðan við lestur grein-
arinnar. Prófessornum virðist standa nákvæm-
lega á sama hvort fyrirtæki í sjávarútvegi lifa,
hvort markaðsstarfi sé viðhaldið, hvort atvinna
fólks sé tryggð eða hvort sjávarbyggðir á Ís-
landi þrífist.
Í greininni eru fullyrðingar og rangfærslur
sem eiga sér enga stoð í raunveruleikanum. Í of-
análag er þar að finna illmælgi og aðdróttanir
um þjóðhollustu þeirra sem starfa í greininni.
Sem dæmi um rangfærslu má benda á að hann
segir olíuverð lágt í dollurum talið. Það er þvert
á móti hátt í sögulegu samhengi. Hann fullyrðir
að erlendir bankar sem kunni að fá eignarhald í
sjávarútveginum geti farið á skjön við gildandi
lög um eignarhald á íslenskum sjávarútvegsfyr-
irtækjum með því að flytja höfuðstöðvar sínar
til Íslands. Telur prófessorinn lík-
ur á því að Bank of America eða
Barclays Bank í Bretlandi muni
flytja höfuðstöðvar sínar til Ís-
lands vegna þess að þeir kunni að
eiga kröfur á íslensk sjáv-
arútvegsfyrirtæki?
Hvað gengur manninum til?
Hvernig má það vera að prófess-
or við Háskóla Íslands skuli koma
fram með þvílíkan málflutning án
þess að þurfa að byggja hann á
einni einustu tilvísun í rannsóknir
máli sínu til stuðnings? Verða
menn ekki í slíkri stöðu að greina
á milli málefnalegrar umræðu og óvildar?
Framtíðaruppbygging fyrirtækjanna, mark-
aðsstarf, fjárfestingar undanfarin ár, skuldbind-
ingar þeirra og öll sú fyrirhyggja sem lögð hef-
ur verið í það að treysta framtíðarrekstur
verður mikilli óvissu háð. Með öðrum orðum
þetta dregur baráttuþrek úr greininni, sem þarf
á öllu sínu að halda til að komast í gegnum þá
erfiðleika sem við er að glíma.
Langtímahugsun víkur fyrir skammtíma-
sjónarmiðum. Hlutverk stjórnenda í sjáv-
arútvegsfyrirtækjum verður það helst að ganga
fyrir stjórnvöld og biðja um veiðiheimildir sínar
til baka og greiða fyrir enn einn skattinn án til-
lits til rekstarafkomu. Þetta er framtíðarsýn
sem enginn vill þurfa að búa við sem starfar í
greininni og hefur verið komið rækilega til skila
undanfarið.
Eftir Svein Hjört Hjartarson
» Verða menn ekki í slíkri
stöðu að greina á milli
málefnalegrar umræðu
og óvildar?
Sveinn Hjörtur
Hjartarson
Höfundur er hagfræðingur LÍÚ.