Morgunblaðið - 28.05.2009, Page 13

Fréttir 13INNLENT
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. MAÍ 2009
Hér stoltir við stöndum...
Við segjum frá því með stolti og bros á vör að Fiskidagur-
inn mikli verður haldinn laugardaginn 8. ágúst með sama
krafti og áður. Undirbúningur er í fullum gangi og ýmislegt
spennandi að gerast. Við eigum von á fjölda góðra gesta
að venju, enda er búist við aukningu á ferðalögum innan-
lands.
Því höfum við ákveðið að bæta við einum styrktaraðila í
okkar góða hóp.
Ert þú eða þitt fyrirtæki þessi áhugasami aðili sem við
leitum að?
Hafðu samband strax í dag við Júlíus í síma 897 9748 eða
julli@julli.is og fáðu að vita hvað styrktarsamningur felur í
sér fyrir þig eða þitt fyrirtæki.
Hlökkum til að heyra frá þér.
Fiskidagurinn mikli
Stærsta matar- og fjölskylduhátíð landsins
Hátíð allra landsmanna
Hér stoltir við stöndum,
með sjávarfanginu spriklandi.
Fiskvinnslan fer öll úr böndum,- því
Fiskiþjóðin er stiklandi.
Því nú verður boðið til borðhalds,
öllum sem að búa á Íslandinu.
Úr texta Gunars Þórissonar við lag Fiskidagsins mikla.
Ert þú þessi áhugasami aðili
sem við erum að leita að?
FRÉTTASKÝRING
Eftir Björn Jóhann Björnsson
bjb@mbl.is
MEÐAL þeirra hugmynda sem
stjórnvöld og aðilar vinnumarkaðar-
ins hafa rætt í viðræðum um nýja
þjóðarsátt, eða svonefndan stöð-
ugleikasáttmála, er að festa gengi
krónunnar. Hefur verið miðað við að
gengisvísitalan, sem nú er í um 227
stigum, fari niður í 160-170 stig, og
evran gæti farið úr 177 krónum í um
125. Yrði það á svipuðu róli og geng-
isvísitalan var mánuðina fyrir
bankahrunið í haust.
Hugmyndinni um fast gengi er
ætlað að koma til móts við fyrirtæki
og heimili sem skulda stórar fjár-
hæðir í erlendri mynt. Sömuleiðis að
auðvelda bönkunum að bregðast við
gengisáhættu sem er á milli eigna
þeirra og skulda, líkt og fram kom í
fréttaskýringu á fréttavef Morg-
unblaðsins í fyrradag.
Kostir og gallar
Kostirnir við fastgengisstefnu eru
taldir þeir helstir að auka megi verð-
stöðugleikann, draga úr geng-
isáhættu og greiða fyrir viðskiptum
á milli landa. Gallarnir geta verið
þeir að ef peningastefna viðkomandi
ríkis er ótrúverðug, er hætta á spá-
kaupmennsku fjárfesta og árásum
þeirra á gjaldmiðilinn.
Gerð var tilraun til að festa gengið
eftir bankahrunið. Gengi krónunnar
hafði þá verið fljótandi frá árinu
2001, þegar ný lög voru sett um
Seðlabankann. Í kjölfar neyðarlag-
anna tilkynnti bankinn þann 7. októ-
ber sl. að bankinn myndi hefja við-
skipti með krónur á millibanka-
markaði á gengi sem miðaði við
vísitölu upp á 175 stig. Fljótlega kom
í ljós að þetta hélt ekki, tvöfalt gengi
myndaðist þar sem mikill munur var
á gengi krónunnar í viðskiptum á
heimamarkaði og erlendis. Sama
dag hætti bankinn við þessa tilraun.
Fastgengi með fellingum
Haft var eftir Sigurði Snævarr
hagfræðingi í Morgunblaðinu í októ-
ber sl., sem ritaði bókina Hagsaga
Íslands, að lengst af í hagsögu Ís-
lendinga hefði það ekki verið vand-
kvæðum bundið fyrir stjórnvöld að
fastsetja gengið. Á árunum 1960 til
1990 voru fjármagnsviðskipti við út-
lönd alfarið á vegum ríkisins,
skammtímalán bönnuð, langtímalán
takmörkuð og gengið fellt marg-
sinnis til að rétta af stöðu útflutn-
ingsgreina, einkum sjávarútvegsins.
Með samkomulaginu um EES, sem
tók gildi árin 1991-1995, voru tekin
upp frjáls viðskipti með fjármagn.
Seðlabankinn ákvað gengið eftir
sem áður en tók einnig að sér að
verja það. Þetta gilti til 2001, þegar
fljótandi gengi var komið á.
Síðasta tilraun gekk ekki
 Fastgengisstefna ekki raunhæf við núverandi aðstæður, segir viðskiptaráðherra  Seðlabankinn
gafst síðast upp á öðrum degi með fast gengi eftir bankahrunið  Aukin hætta á spákaupmennsku
Morgunblaðið/Golli
Krónan Gjaldmiðillinn er kominn á endastöð, segja atvinnurekendur, og
vilja bregðast við. Hugmyndin um fastgengi fær víða dræmar undirtektir.
Í HNOTSKURN
»Til að festa gengið þarfSeðlabankinn að fara inn á
gjaldeyrismarkaðinn og
kaupa krónur í miklum mæli á
föstu gengi.
»Gjaldeyrisforði Seðlabank-ans er nú rúmir 400 millj-
arðar króna.
TRYGGVI Þór Herbertsson, hagfræðingur og þingmað-
ur Sjálfstæðisflokksins, segir að ef gengið verði fest þá
þurfi einhver að greiða lækkunina. Engir gjaldeyr-
isvarasjóðir séu til staðar og því sé fastgengi ekki góð
hugmynd við núverandi aðstæður. Um helmingur af 600
milljarða króna innistæðum erlendra eigenda geti farið
úr landi. Bendir Tryggvi Þór á að gjaldeyrisvaraforðinn
sé nú rúmir 400 milljarðar króna. „Það er ekki nokkur
möguleiki á að verja þetta gengi,“ segir hann og bendir
ennfremur á að Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn láni ekki
löndum til að fjármagna fjármagnsflótta.
Tryggvi Þór segir fastgengisstefnuna margsinnis
hafa verið prófaða í hagsögunni, bæði hér á landi og annars staðar, og
aldrei tekist sem skyldi, sérstaklega við þær aðstæður sem Íslendingar búa
við í dag. Eina lausnin sé að koma með áætlanir í ríkisfjármálum til næstu
þriggja ára og ljúka endurreisn bankanna. Að því loknu sé hægt að afnema
gjaldeyrishöftin og byggja upp trúverðugleika á íslensku efnahagslífi fyrir
fjárfesta.
Ómögulegt að verja gengið
Tryggvi Þór
Herbertsson
GYLFI Magnússon viðskiptaráðherra segist ekki geta
mælt með fastgengisstefnu sem skammtímalausn við
þessar aðstæður. Með núverandi gjaldeyrisforða Seðla-
bankans og lítið innstreymi gjaldeyris sé engin von til að
halda genginu föstu. Hins vegar finnst honum koma til
greina að skoða þetta sem framtíðarlausn.
„Ef við förum í aðildarviðræður við ESB, og stefnum
að því að ganga inn og taka upp evru, þá förum við í fast-
gengi gagnvart evru. Mér finnst fyllilega koma til
greina, ef við værum byrjuð í þessu ferli, að fá ESB og
Seðlabanka Evrópu til að styðja okkur við að ná tökum á
gjaldeyrismálum og aflétta gjaldeyrishöftum. Það er eitt
af því sem þarf til að geta uppfyllt skuldbindingar EES,“ segir Gylfi en
gjaldeyrishöftin byggjast á undanþágu frá reglum EES um frjálst flæði
fjármagns. „En það er vonlaust að taka núna upp fastgengisstefnu, sér-
staklega ef það á að vera á hærra gengi en verið hefur á markaði. Enginn
gjaldeyrisforði er til þess. Það myndi enda með ósköpum, eins og í síðustu
tilraun sem entist ekki daginn,“ segir Gylfi.
Ekki lausn til skamms tíma
Gylfi
Magnússon