Morgunblaðið - 15.06.2009, Blaðsíða 13

Fréttir 13ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 15. JÚNÍ 2009
ÍS
L
E
N
S
K
A
/S
IA
.I
S
/O
R
K
46
31
1
05
/0
9
• Vatnsveita Reykjavíkur var fyrsta vatnsveita á Norðurlöndunum með ISO 9001 vottað gæðakerfi. www.or.is
Ganga
á Nesja-
vallasvæðinu
Þriðjudaginn 16. júní verður Fræðslu-
stígurinn við Nesjavelli genginn að hluta.
Um er að ræða þægilega gönguleið þar
sem fræðst er um náttúruna, söguna,
jarðfræðina og hvernig orkan í Henglinum
hefur verið beisluð. Gangan hefst kl. 19:30
við Nesjavallavirkjun. Þátttaka er
ókeypis og allir velkomnir. Leiðsögu-
maður er Almar Sigurðsson.
Eftir Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
SLÍKT andóf hafði ekki sést á götum Teheran
í áraraðir. Ungt fólk streymdi út á götur í
þúsundatali og lét í ljós megna óánægju með
meint svik í forsetakosningunum á föstudag.
„Allir voru vissir um að Mousavi væri sigur-
vegari. Fólk vildi breytingu,“ sagði stuðnings-
kona umbótasinnans Mirs Hosseins Mousavis.
„Stjórnvöld vilja ekki leyfa okkur að segja
hug okkar,“ sagði ungur maður skammt frá í
mótmælunum í höfuðborginni á laugardag.
Áberandi var hve margir mótmælendur
voru af yngri kynslóðinni. Það á sér sína skýr-
ingu. Um sex af hverjum tíu Írönum eru undir
þrítugu og stór hluti þessa fólks, einkum vel
menntað fólk í borgunum, vill að landið taki
aðra stefnu en undir stjórn Ahmadinejads.
Telur forsetann hafa haft brögð í tafli
Mousavi þótti hafa vindinn í seglin á síðustu
metrum kosningabaráttunnar og þegar innan-
ríkisráðuneytið tilkynnti að hann hefði þvert á
væntingar fylgismanna sinna hlotið helmingi
færri atkvæði en Ahmadinejad var hann fljót-
ur til að lýsa yfir efasemdum um talninguna.
Mousavi gekk svo lengra í gær þegar hann
fór þess á leit við Verndararáðið, tólf manna
stofnun sem hefur yfirumsjón með kosningum,
að það ógilti endurkjör sitjandi forseta.
Hvatti hann jafnframt fylgismenn sína til að
halda áfram friðsömu andófi á götum úti.
Úrslitin komu stuðningsmönnum Mousav-
is sem fyrr segir í opna skjöldu en það vekur
hjá þeim grunsemdir að greint skuli hafi ver-
ið frá útkomunni aðeins tveimur klukku-
stundum eftir að kjörstöðum var lokað, eða
mun fyrr en venja er til, og að forsetinn skuli
hafi unnið stórsigra í heimabæjum andstæð-
inga sinna.
Varfærni og efasemdir
Hillary Clinton, utanríkisráðherra Banda-
ríkjanna, var varfærin þegar hún tjáði sig um
útkomuna og lét nægja að segja að vonir sínar
stæðu til að þær endurspegluðu vilja Írana.
Joseph Biden, varaforseti Bandaríkjanna,
gekk hins vegar mun lengra.
„Það vakna ótal spurningar um framkvæmd
kosninganna. Við ætlum að bíða og sjá. Við
höfum ekki nægar upplýsingar til að geta fellt
um þær traustan dóm,“ sagði varaforsetinn í
viðtali við NBC-sjónvarpsstöðina í gær.
Hann bætti því svo við að úrslitin hefðu eng-
in áhrif á stefnu stjórnar sinnar gagnvart Íran.
Forysta Evrópusambandsins tjáði sig einn-
ig um útkomuna og lýsti yfir áhyggjum af
meintu misræmi í kosningaferlinu og þeirri
miklu ólgu sem nú ríkti í írönsku þjóðfélagi.
Á sama tíma fögnuðu tugþúsundir stuðnings-
manna Ahmadinejads sigri hans í hjarta Teher-
an. Forsetinn kom fram af auðmýkt og sáu rík-
issjónvarpsstöðvar til þess að fánaborgirnar
færu ekki fram hjá þeim tugmilljónum Írana
sem fylgdust með fögnuðinum heima hjá sér.
Sækir í líkingamál knattspyrnunnar
Líkti forsetinn reiði andstæðinga sinna við
tapsára stuðningsmenn knattspyrnuliðs sem
una ekki ósigri. Þeir hefðu ekkert til síns máls.
„Fjörutíu milljónir manna hafa tekið þátt í
þessu ferli. Hvernig geta þeir dregið það í
efa?“ spurði forsetinn með vísan til þess að
mikill meirihluti atkvæðabærra manna hefði
greitt atkvæði sitt í kosningunum.
Mikill styr hefur staðið um kjarnorkuáætlun
Írana og sagði forsetinn deilur um þær „heyra
sögunni til“. Hann fagnaði tilraunum til að
hefta frekari útbreiðslu kjarnavopna. Telst
ólíklegt að áætlunin sé þar með úr sögunni.
Daginn áður gripu stjórnvöld til þess ráðs
að loka fyrir smáskilaboð með farsímum til
að hemja mótmælin á laugardag, ásamt því
að loka fyrir símtöl með farsímum um hríð.
Þá voru útsendingar sjónvarpsstöðva trufl-
aðar, vefsíðum lokað og myndatökur hindr-
aðar.
Óeirðalögregla lét einnig til sín taka og full-
yrða sjónarvottar að hátt í tvö hundruð um-
bótasinnar hafi verið handteknir vegna gruns
um að hafa kynt undir mótmælunum.
Ljóst er að Ahmadinejad nýtur stuðnings
klerkaveldisins og hvatti Ali Khamenei, erki-
klerkur og æðsti embættismaður Írans, þjóð
sína til að sameinast að baki forsetanum.
Úrslitin væru „himnesk blessun“.
Krefjast breytinga Þúsundir stuðningsmanna Mirs Hosseins Mousavis streymdu út á götur Teheran til að mótmæla meintu kosningasvindli. Slík mótmæli hafa ekki sést þar í borg í áraraðir.
Íranska þjóðin á krossgötum
 Mousavi krefst ógildingar kosninganna
 Bandaríkjastjórn efast um lögmæti þeirra
» Útkoman er mjög umdeild
» 62,6% kusu Ahmadinejad
» En aðeins 33,8% Mousavi
» Kosningaþátttaka var 85%
» Mousavi telur þetta svindl
TÍÐINDI urðu í
ísraelskum
stjórnmálum í
gær þegar Ben-
jamin Netan-
yahu, forsætis-
ráðherra Ísraels,
lýsti í fyrsta
skipti yfir stuðn-
ingi við stofnun
sjálfstæðs ríkis
Palestínumanna,
með tveimur skilyrðum þó.
Annars vegar að Palestínumenn
yrðu afvopnaðir að fullu og hins
vegar að þeir viðurkenndu Ísrael
sem ríki gyðinga, krafa sem Mah-
mud Abbas, forseti Palestínu-
manna, hefur hingað til hafnað.
Þá útilokaði Netanyahu að fram-
kvæmdir við landtökubyggðir gyð-
inga á Vesturbakkanum yrðu stöð-
vaðar, þvert á kröfu Baracks
Obama Bandaríkjaforseta, sem
jafnframt hefur lagt hart að for-
sætisráðherranum að fallast á
tveggja ríkja lausnina svokölluðu.
Skilyrði Netanyahu komu ekki á
óvart í ljósi þröngrar stöðu hans
heima fyrir en fyrir liggur að
hægrimenn í stjórninni eru afar
tregir til að fallast á kröfur Banda-
ríkjaforseta og er raunar talið að
þeir myndu fyrr slíta stjórnar-
samstarfinu en fallast á þær.
Ræðan mæltist almennt illa fyrir
hjá Palestínumönnum.
„Þessi ræða skýtur í kaf allar
friðarumleitanir á svæðinu,“ lét
Nabil Abu Rudeina, talsmaður Ab-
bas forseta, hafa eftir sér í gær.
Talsmenn Hamas, herskárrar
hreyfingar sem fer með yfirráðin á
Gaza, gagnrýndu einnig ræðuna
harðlega og sögðu hana einkenn-
ast af kynþáttafordómum og öfga-
hyggju, þar sem öll réttindi Palest-
ínumanna væru virt að vettugi.
Aukinn stuðingur í Ísrael
Obama gerði stöðuna í múslíma-
heiminum að umtalsefni í ræðu í
Kaíró fyrir skömmu og bendir ný
skoðanakönnun á vegum Hebreska
háskólans í Jerúsalem til að stuðn-
ingur ísraelsks almennings við
tveggja ríkja lausnina hafi aukist í
kjölfarið og farið úr 59 prósentum
í 63 prósent.
Netanyahu vék í ræðu sinni
einnig að forsetakosningunum í Ír-
an, með þeim orðum að mesta ógn-
in sem heimurinn stæði frammi
fyrir væri ef herskáir múslímar
kæmust yfir kjarnavopn, líkt og Ír-
ansstjórn er talin vinna að.
Tekur nú undir
tveggja ríkja lausn
Hamas fordæmir ræðu Netanyahu
Benjamin
Netanyahu
BANDARÍKJASTJÓRN íhugar nú
afar óvenjulega leið til að stemma
stigu við hnignun borga, nefnilega að
rífa niður heilu úthverfin líkt og þeg-
ar visin grein er skorin af tré.
Hugmyndin kemur frá Flint, fá-
tækri borg á stærð við Reykjavík sem
eitt sinn bjó við blómlegan bílaiðnað,
en yfirvöld þar telja að rífa þurfi nið-
ur 40% af borginni til að vega upp á
móti lamandi hnignun draugahverfa.
Aðalhvatamaður hugmyndarinnar
er Dan Kildee, fjármálastjóri Gene-
see-sýslu, en hann hyggst skoða um
50 borgir sem Brookings-stofnunin
álítur að þurfi að minnka.
Flestar borgirnar eru í „ryðbelt-
inu“ svokallaða, þar með talin bíla-
borgin Detroit sem rætt er um að
skipta þurfi upp í smærri borgar-
kjarna innan um endurheimtan skóg.
Kveðst Kildee hafa þurft að berjast
gegn þeirri bandarísku sannfæringu
að borgir eigi að vera víðfeðmar, á
sama tíma og hnignandi borgir standi
ekki undir þjónustustiginu.
Úthverfin
rifin niður
Í Michigan Yfirgefið hús í Flint.
Uppbygging íransks
stjórnkerfis bregður birtu
á valdsvið forsetans.
Núverandi stjórnkerfi
er afsprengi íslömsku
byltingarinnar árið 1979
og er ævikjörinn erki-
klerkur, nú Ali Khamenei,
æðsti leiðtogi landsins.
Sérstakt sérfræðinga-
ráð 88 klerka getur fræði-
lega vikið erkiklerknum
úr embætti en sá möguleiki er að óbreyttu
álitinn óhugsandi í Íran.
Forsetatíð Mohammads Khatamis, forvera
Ahmadinejads, þótti undirstrika að valdi for-
setans eru takmörk sett andspænis vilja
klerkaveldisins og leyniþjónustunni og her-
sveitunum sem hún hefur á sínum snærum.
Forsetinn hefur engu að síður töluverð
völd eins og síðasta kjörtímabil er dæmi um.
Ahmadinejad naut þá mjög góðs af hækk-
un olíuverðs og þykir síðan hafa gengið fram
með óábyrgum hætti með því að sólunda
olíugróða í atkvæðakaup, einkum á lands-
byggðinni þar sem hann nýtur vinsælda.
Unga fólkið í borgunum horfir hins vegar
fram á fá tækifæri um leið og nútíma sam-
skiptatækni hefur það í för með sér að um-
bótasinnar geta náð til fjölmenns hóps
stjórnarandstæðinga á skömmum tíma, eins
og nýafstaðnar kosningar sanna. Það dugði
þó ekki til og hefur klerkaveldið hert tökin á
valdataumunum, að minnsta kosti að sinni.
Valdi forsetans eru takmörk sett
Mahmoud
Ahmadinejad
Andstæðingar Mahmouds Ahmadinejads
Íransforseta ætla ekki að leggja árar í bát
heldur boða frekari mótmæli gegn meint-
um kosningasvikum stjórnar hans. Forset-
inn segir þá verða að sætta sig við úrslitin.