Morgunblaðið - 15.06.2009, Blaðsíða 18

Morgunblaðið - 15.06.2009, Blaðsíða 18
18 Umræðan MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 15. JÚNÍ 2009 FJÖLDI greina um kvótakerfið og ágæti þess hefur birst í Morgunblaðinu und- anfarnar vikur. Gagnrýnt er, oft með sterkum orðum, hættulegt viðhorf þeirra, sem vilja end- urskoða og koma með annað fyrirkomulag en verið hefur á síðast- liðnum 25 árum. Megintilgangur laganna um kvóta – aflamark, sem komu í árs- byrjun 1984, var að tryggja örugga nýtingu á fiskistofnunum. Þorskafl- inn var þá um 330.000 tonn en er í dag um 150.000 tonn. Ekki góður árangur þrátt fyrir hástemmdar yf- irlýsingar um „vistvænar“ veiðar. Ekki amast menn almennt á móti að takmörkun sé sett á aflamagn. Auðlindin er ekki ótakmörkuð. Lögin segja ótvírætt að fiskurinn í sjónum sé eign þjóðarinnar. (Margir sjálfskipaðir spekingar reyna að umturna þessu orðalagi með blaðurskrifum.) Sí og æ segja talsmenn útgerðar á undanförnum mánuðum og jafnvel árum að „útgerðin sé öflug og vel rekin“. Að gefa annað í skyn sé rangt og illmælgi. Enn heyrist að hvergi sé meiri þekking en hér hvað varðar þekk- ingu og meðferð á afla. Allt er þetta meira og minna bull og segir aðeins það að skammt nær fróðleikur um vinnubrögð víða í heiminum á þessari atvinnugrein. Aflamagn á mann er ekki einhlítur mæli- kvarði, jafnvel þótt Halldór Kiljan hafi lof- sungið slíkt fyrir löngu. Nú ætlar ný rík- isstjórn tveggja flokka, sem komu vel undan kosningum, að „inn- kalla“ kvótann á 20 ár- um. (Menn kalla þetta fyrningarleið – endem- is bull-orð.) Útvegsmenn og fleiri andæfa með lát- um og fá blöðin og einkum Rík- isútvarpið til að væla um þetta kvölds og morgna. Aðrir komast ekki að í ríkisreknu RÚV-fyrirbæri. Ég tel þessa hugmynd um 20 árin hreint bull. Heppilegra sé að „taka orð talsmanna“ útgerðarinnar á orðinu og segja sem svo: Góðir drengir, úr því allt er svona gott og vel rekið haldið þið óbreyttum kvóta á öllum bolfiski til 1. sept. 2011. Öll hugsanleg aukning fellur á nýja aðila, sjómenn og útgerðir minni báta og veitt á öngulinn. Afl- inn er allur unninn hér á landi. Engin veðsetning, framsal og ým- islegt fleira, sem ég sleppi hér, er óheimilt að framkvæma. Millifærsla innan sömu útgerðar sem áður. Falli einhver út úr núverandi kerfi fá þeir þann kvóta, sem þar voru fyrir. Frá og með 1. sept. 2011 er kom- ið nýtt kerfi. Aðaleinkenni þess er að hver, sem fær úthlutun á afla, verður að greiða einhverja lág- marksupphæð til ríkisins. Ekki er kvótinn tekinn af þeim, sem þá (1.9. 2011) eru í útgerð. Þeir segja, eins og ég sagði áður hér að framan, að allt gangi vel. Fari svo að einhverjir heltist úr lestinni fá þeir, sem eftir verða, uppskipti á þeim kvóta. Þessi hugmynd liggur þá vel fyrir hvað varðar að opna kerfið og gera menn jafna með sókn. Ekki ráða vildarkjör einstakra manna hjá bankanum lengur ferðinni. Úthlutun fer aðeins til þeirra, sem geta og þekkja til útgerðar og einstakra sjómanna. (Ekki þýðir fyrir hagfræðipró- fessora að sækja um.) Mér segir svo hugur að almenn sætt átti að nást fremur um svona hugmynd en að ætla 20 árin til að umskapa nýtt kerfi. Fari svo sem vonir standa til um þessar mundir, að aflaaukning sé væntanleg innan fárra ára, ættu menn æsingalaust að ná fram breytingum. Allt leigu- og veðsetningarbrask er þá horfið og jafnrétti komið á. Þrælatímabil í sögu sjávarútvegs er liðið. Kvótakerfið og hugsanleg breyting til sátta Eftir Jón Ármann Héðinsson » Þessi hugmynd ligg- ur þá vel fyrir hvað varðar að opna kerfið og gera menn jafna með sókn. Ekki ráða vild- arkjör manna hjá bank- anum lengur ferðinni. Jón Ármann Héðinsson Höfundur er fv. alþm. og fiskverkandi. Við lifum öll í spilltum heimi sem gefur engum grið, þar sem samvizka er engin til og lítil von um frið. SVO ORTU Óðmenn í kringum 1970 og nú fjörutíu árum síðar virðast tök spilling- arinnar vera fastari í íslensku þjóðlífi en nokkru sinni. Tími þjóðaruppgjörs er enda fram- undan, efnahagsleg og réttarfarsleg ögurstund vofir yfir okkur, þar sem Icesave málið fyllir okkur hvað mestum áhyggjum. Ýmsir fárast yfir óbilgirni Breta og Hollendinga en þótt það sé ömurlegt afspurnar þá ættu hinir sömu kannski að hafa í huga að það eru ekki Bretar sem eru glæpamennirnir í málinu, það er ekki glæpur að kunna að gera góðan samning við taugaveiklaða smáþjóð – nei , það eru við Íslendingarnir sem erum glæpamennirnir og við höfum lengi tíðkað glæpamennsku. Við skulum ekki þykjast skinheilög í þeim efnum. Sú er ein ástæða þess að höf- uðglæpamennirnir, útrásarvíking- arnir íslensku, hafa fengið silki- meðferð hjá íslenskum yfirvöldum frá fyrstu stundu í stað þess að kom- ið væri fram við þá af fullri hörku eins og eðlilegt hefði verið. Hvers vegna var ekki hjólað í þá? Kannski vegna þess að allir til þess bærir Ís- lendingar, ráðamenn ekki síður en aðrir, eru sjálfir bófar og bófar koma fram við aðra bófa eins og þeir vilja sjálfir láta koma fram við sig ef upp um þá kemst í einu svindli eða öðru. Gleymum því ekki að hér hefur verið þjóðaríþrótt að svíkja kerfið, spæla ríkið, skara eld að eigin köku og fjöl- skyldunnar – skítt með alla hina. Hér hefur ríkið alltaf verið í hlut- verki óvinarins, ein- hverra hluta vegna, og sú er kannski ein helsta ástæða þess að svo fór sem fór. Að allt hrundi um síðir. Á Íslandi kenna feð- ur sonum sínum og dætrum að svíkja und- an skatti. Í Skand- ínavíu neyðast embætt- ismenn til að segja af sér ef þeir borga barnapíunni svart. Á Íslandi segja þeir sem til þekkja að lögin um fæðing- arorlofssjóð séu þverbrotin. Að þar vinni margir orlofsþegar án þess að gefa tekjur sínar upp, á sama tíma og þeir þiggja ríkisorlofið eins og þeim sé „borgað fyrir það“. Þá eru gildar vísbendingar um að nýleg löggjöf um atvinnuleysisbætur sé gróflega misnotuð og mætti svo lengi telja. Andartaks skammtíma ávinn- ingur íslenska einherjans hefur allt- af verið metinn mikilvægari en lang- tíma þjóðarheill. Þess vegna hrundu bankarnir. Þess vegna sitjum við uppi með Icesave. Þess vegna er ís- lenska þjóðarskútan að sökkva í fen spillingar og glæpa – ekki ósvipað og hjá Rómverjum til forna. Munurinn er helstur sá að hér stunda menn glæpi sína í leiðindaveðri en á Ítalíu ekki. Hvorki nú né þá. Og þess vegna gleðjast sum okkar vegna Ice- safe þrátt fyrir allar skuggahlið- arnar. Sum okkar gleðjast vegna þess að illu hefur verið á frest skotið. Í heil sjö ár. Sem er eilífð fyrir þann sem hugsar bara um verk dagsins í dag en hirðir ekki um afleiðing- arnar. Allt frá þeim tíma sem norskir af- brotamenn námu land hér á níundu öldinni er ljóst að sakamannablóð hefur runnið í æðum Íslendinga. Það skýrir að hluta til sérstaka aðdáun þjóðarinnar á vígum og víkingum. Þá hafa útlagar – útilegumenn – allt- af notið sérstakrar virðingar hér á landi. Íslendingar hafa aldrei verið prin- sippmenn. Þeir eru tækifærissinnar sem láta fyrri skuldbindingar sínar lönd og leið ef þeim birtist nýtt tæki- færi. Glöggt dæmi um það er sá skuggi sem hvílir á stofnun lýðveld- isins árið 1944, þegar við unnum „frelsissigur“ með því að sparka í Dani liggjandi. Nú blasir við að næstu áratugi verða Íslendingar að finna sér aðra tómstundaiðju en þá að safna pen- ingum eða eyða þeim. Kannski væri vit í að nota þann tíma sem annars hefði farið í það til að grípa ekki bara í spil með börnunum okkar og kynn- ast þeim lítillega heldur stofna í leið- inni til siðbótar þar sem heiðarleik- inn verður endurreistur. Óvarlegt er að krefjast þess að stjórnmálamenn- irnir okkar eða viðskiptamennirnir fari fremstir í flokki hinna heið- arlegu. Siðbótin verður að byrja inn- an veggja heimilanna. Við þurfum að hætta að svíkja undan skatti, við þurfum að hætta að ljúga, pretta og stela. Það mun taka tíma að lyfta nýjum gildum á loft en því fyrr sem við byrjum þá vinnu því betra. Það er eftir nokkru að slægj- ast fyrir okkur öll, því það hefur komið á daginn að óheiðarleiki leiðir til hruns og hörmunga. Það ætti okkur að vera ljóst nú í eitt skipti fyrir öll. Í spilltum heimi Eftir Björn Þorláksson » Andartaks skamm- tíma ávinningur ís- lenska einherjans hefur alltaf verið metinn mik- ilvægari en langtíma þjóðarheill. Þess vegna hrundu bankarnir. Björn Þorláksson Höfundur er blaðamaður og rithöfundur. TILRAUN Þor- gerðar Katrínar Gunnarsdóttur, vara- formanns Sjálfstæðis- flokksins og fv. menntamálaráðherra, til að varpa sök af Icesave-reikningnum af forystu Sjálfstæð- isflokksins yfir á aðra (sjá: „Á að semja um Icesave?, Mbl., 13.06.) kallar að lág- marki á eftirfarandi leiðréttingar: Það var ekkert „regluverk Evr- ópusambandsins“, sem tók ákvörð- un um að stofna útibú Landsbank- ans fyrir sparifjárinnistæður í Bretlandi og Hollandi á árunum 2006-08. Regluverk taka ekki ákvarðanir. Þeir sem tóku þá ör- lagaríku ákvörðun voru banka- stjórar Landsbankans, þeir Sig- urjón Þ. Árnason og Halldór J. Kristjánsson, á ábyrgð formanns bankaráðsins og varaformanns, þeirra Björgólfs Guðmundssonar og Kjartans Gunnarssonar. Allt eru þetta dyggir sjálfstæðismenn, Kjartan m.a.s. framkvæmdastjóri Sjálfstæðisflokksins, svo lengi sem elstu menn muna. Þessir menn áttu þess kost, skv. regluverki Evrópusambandsins, að hafa þessa starfsemi í formi dótturfyrirtækja, á ábyrgð og undir eftirliti þarlendra stofnana og með sparifjártryggingu þar- lendra ríkisstjórna. Þessir menn kusu, af ásettu ráði, að stofna heldur íslenskt útibú á ábyrgð ís- lenskra skattgreiðenda. Það auð- veldaði þeim að nýta sparifé breskra og hollenskra sparifjár- eigenda í eigin þágu og skjólstæðinga sinna. Ófyrirgefanlegt? Í samtali við Ólaf Arnarson, höfund bókarinnar Sofandi að feigðarósi, segir fv.forsæt- isráðaherra og formaður Sjálf- stæðisflokksins eftirfarandi um þetta mál: „Geir H. Haarde sagði í samtali við undirbúning bókarinnar, að fyrirkomulag Icesave-reikning- anna og sú töf sem varð á að koma þeim yfir í dótturfélag, sé eitt- hvert mesta böl, sem íslensk stjórnvöld hafa nokkurn tíma þurft að glíma við. Þar hafi verið ófyrirgefanlegt af hálfu Lands- bankans að opna Icesave- reikninga sína í útibúi í Bretlandi. Það hafi ekki verið tilviljun, held- ur hafi að baki legið fyrirætlanir um að geta notað þá peninga, sem kæmu inn í Icesave, rétt eins og þeir kæmu úr íslensku útibúi.“ Ófyrirgefanlegt, sagði forsætis- ráðherrann fyrrverandi, réttilega. Sök stjórnvalda, þ.e. ríkisstjórnar Sjálfstæðis- og Framsóknarflokks, var að hafa heimilað þessa fjár- öflun eigenda og stjórnenda Landsbankans í formi útibús og þar með á ábyrgð íslenskra skatt- greiðenda árið 2006. Sök Samfylk- ingarinnar er sú að hafa ekki knú- ið forráðamenn Landsbankans til þess að breyta þessari fjáröfl- unarstarfsemi yfir í breskt dótt- urfélag, á ábyrgð og með spari- fjártryggingu breskra yfirvalda, í tæka tíð, eftir að stjórnvöldum jafnt sem forráðamönnum Lands- bankans mátti ljóst vera, að ís- lenska bankakerfið stefndi í hrun. Það var á valdi íslenskra stjórn- valda að forða slysinu. Þau brugð- ust. Ófyrirgefanlegt, sagði Geir H. Haarde, eftir á að hyggja. Þorgerður Katrín lætur eins og memor- andum of understand- ing milli ríkisstjórna Íslands og Hollands um ábyrgð íslenska ríkisins (les: íslenskra skattgreiðenda) á inni- stæðutryggingu gagn- vart hollenskum spari- fjáreigendum hjá Landsbankanum skipti ekki máli. Þetta er rangt. Þar með viðurkenndi ríkisstjórn Geirs H. Haarde og Ingibjargar Sólrúnar Gísladóttur (og Þorgerðar Katr- ínar Gunnarsdóttur) í fyrsta sinn ábyrgð íslenskra skattgreiðenda á lágmarksinnistæðutryggingu vegna útibús Landsbankans í Hol- landi. Að þræta fyrir Báðir stjórnarflokkarnir deila með sér ábyrgð á þessari skuld- bindandi stefnuyfirlýsingu. Reynd- ar var gengið lengra. Í skjalinu er kveðið á um, að íslenska ríkið taki lán hjá hollenskum stjórnvöldum til tíu ára með 6,7% vöxtum og af- borgunarfrítt í þrjú ár. Þetta eru marfalt verri kjör en þau sem náð- ust með þeirri samningsnið- urstöðu, sem nú liggur fyrir Al- þingi. Með þessu samkomulagi við hollensku ríkisstjórnina haustið 2008 skapaði þáverandi ríkisstjórn fordæmi gagnvart samningum við Breta og stórspillti samningsstöðu Íslands. Hvernig dirfist varaformaður Sjálfstæðisflokksins og ráðherra í ríkisstjórn, sem ber óumflýjanlega ábyrgð á áðurnefndu samkomu- lagi, að varpa af sér og flokki sín- um allri ábyrgð af eigin verkum yfir á aðra? Samstarfsflokkinn, Evrópusambandið, erlendar rík- isstjórnir – alla aðra en þá, sem ábyrgðina bera með aðgerðum sín- um og/eða aðgerðaleysi? Íslenska þjóðin á um sárt að binda af þessum sökum. Hún var svikin í tryggðum af eftirlæt- issonum sínum, auðmönnum Ís- lands, sem sökktu þjóðinni í skuld- ir og létu greipar sópa um sparifé hennar, um leið og þeir fengu óá- reittir að koma illa fengnu fé sínu undan í skattaskjól á aflandseyj- um. Stjórnmálaforysta þriggja flokka, Sjálfstæðis- og Framsókn- arflokks og Samfylkingar, sem átti að gæta hagsmuna almennings, brást skyldum sínum. Stjórn- málamenn, sem brugðist hafa þjóð sinni á úrslitastundu, eiga að fara varlega í að ýfa upp sárin með því að þræta fyrir eigin ábyrgð. Sjá nánari umfjöllun um ábyrgð á Icesave-reikningnum á jbh.is Ófyrirgefanlegt? Eftir Jón Baldvin Hannibalsson Jón Baldvin Hannibalsson » Sök stjórnvalda, þ.e. ríkisstjórnar Sjálf- stæðis- og Framsókn- arflokks, var að hafa heimilað þessa fjáröflun eigenda og stjórnenda Landsbankans í formi útibús og þar með á ábyrgð íslenskra skatt- greiðenda árið 2006. Höfundur var fjármála- og utanríkisráðherra 1987-95., ,

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.