Morgunblaðið - 31.08.2009, Blaðsíða 13

Fréttir 13VIÐSKIPTI | ATVINNULÍF
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 31. ÁGÚST 2009
Reuters
Opnað UBS gefur upplýsingar um
reikninga 4.450 Bandaríkjamanna.
Eftir Grétar Júníus Guðmundsson
gretar@mbl.is
FRAKKAR og Svisslendingar hafa komist að
samkomulagi um að svissneskir bankar veiti
frönskum skattyfirvöldum upplýsingar um leyni-
reikninga franskra ríkisborgara, ef grunur leikur
á að um skattundanskot af þeirra hálfu sé að
ræða. Christine Lagarde, fjármálaráðherra
Frakklands, og starfsbróðir hennar í svissnesku
ríkisstjórninni, Hans-Rudolf Merz, skrifuðu undir
samkomulag þessa efnis fyrir hönd ríkisstjórna
landanna tveggja fyrir helgi.
Samningurinn sem Frakkar og Svisslendingar
hafa gengið frá er svipaður þeim sem hinir síð-
arnefndu hafa gert við stjórnvöld í öðrum löndum,
þar á meðal bandarísk og bresk stjórnvöld. Það er
gert á grundvelli samþykktar leiðtoga tuttugu
helstu iðnríkja heims, svonefndra G20-ríkja, frá
því á fundi þeirra í London í aprílmánuði síðast-
liðnum. Þar var samþykkt að draga verulega úr
bankaleynd til að freista þess að skera upp herör
gegn skattaskjólum. Markmiðið er að fyrirbyggja
skattundanskot.
Nýlega var gengið frá því að bandarísk skatt-
yfirvöld fengju upplýsingar um bankareikninga
um 4.450 Bandaríkjamanna hjá svissneska bank-
anum UBS.
Vilja af gráum lista
Eins og í öðrum samningum sem svissnesk
stjórnvöld hafa gert varðandi afléttingu á banka-
leynd er gert ráð fyrir því í samkomulaginu við
frönsk stjórnvöld, að Frakkar gefi upp nöfn á ein-
staklingum sem grunaðir eru um skattundanskot.
Svissneskir bankar munu í framhaldinu veita upp-
lýsingar um bankareikninga þessara tilteknu ein-
staklinga. Frönsk skattyfirvöld munu hins vegar
ekki geta fengið lista yfir Frakka sem eiga banka-
reikninga í Sviss, í þeim tilgangi að finna nöfn á
hugsanlegum skattsvikurum. Nöfnin verða því að
liggja fyrir og grunur um skattundanskot að vera
til staðar.
Stjórnvöld í Bern í Sviss eru sögð vonast til þess
að aðgerðir þeirra verði til þess að nafn landsins
verði afmáð af svokölluðum gráum lista OECD yf-
ir skattaskjól, að því er fram kemur í frétt á
bresku vefsíðunni TimesOnline.
Frakkar fá upplýsingar um leynireikninga
 Svissneskir bankar aðstoða frönsk skattyfirvöld við að upplýsa um hugsanleg
skattundanskot  Grunur verður að liggja til grundvallar slíkri upplýsingagjöf
Fyrstu fjárlög Obamastjórn-
arinnar gera hins vegar ráð fyrir því
að skatttekjur alríkisins nái 28%
meðan á kreppunni standi og fari
aldrei niður fyrir 22% eftir það. Í
þeim reikningum er ekki gert ráð
fyrir auknum útgjöldum almanna-
trygginga og heilbrigðiskerfanna
tveggja.
Fjárlagaskrifstofa bandaríska
þingsins gerir ráð fyrir því að á
næstu 75 árum muni útgjöld ríkisins
fara í allt að 35% af VLF, en þar er
ekki gert ráð fyrir vaxtagreiðslum af
skuldum ríkisins. Þegar þær eru
teknar með gætu útgjöld alríkisins
náð 44% af VLF.
Treysta fyrirtækjum betur
Telur Hummel afar ólíklegt að
bandarískur almenningur sætti sig
við skattbyrði sem verði umtalsvert
meiri en hún var í stærsta stríði, sem
þjóðin hefur háð frá upphafi.
Hvað varðar skuldahliðina bendir
hann á að fjárlagaskrifstofan spáir
því að skuldir bandaríska ríkisins
muni ná 100% af VLF á næstu tíu
árum. Þegar skuldastaða japanska
ríkisins fór yfir það mark hafi láns-
hæfiseinkunn þess verið lækkuð.
Þá segir hann að í febrúar hafi
skuldatryggingaálag stærstu fyr-
irtækja í Bandaríkjunum, t.d. IBM,
Pepsico og McDonalds, verið lægra
en á ríkisskuldabréfum bandaríska
ríkisins. Með öðrum orðum hafi fjár-
festar talið meiri líkur í ár á því að
bandaríska ríkið stæði ekki við
skuldbindingar sína en að þessi
fyrirtæki hlypu undan ábyrgðum
sínum.
Hagkerfið eða ríkissjóðurinn
Skuldastaðan sé því mjög alvarleg
og miðað við áætlanir bandaríska
ríkisins sé ólíklegt að jöfnuður náist
milli útgjalda og tekna ríkissjóðs.
Því megi búast við því að bandaríska
ríkið hleypi af stað óðaverðbólgu eða
hætti að greiða af skuldum sínum.
Af þessum tveimur kostum sé sá
seinni öllu skárri. Með óðaverðbólgu
eyðileggi ríkið bandaríkjadalinn,
sem hafa muni gríðarlega slæm
áhrif á bandaríska hagkerfið. Árið
1998 hafi rússneska ríkið ákveðið að
fara þessa leið, að hafna hluta skulda
sinna, í stað þess að eyðileggja rúss-
nesku rúbluna alfarið.
Vissulega verði mjög slæmt ef
bandaríska ríkið hætti að greiða af
skuldum sínum, en betra sé að vera
með gjaldþrota ríkissjóð en ónýtt
hagkerfi.
Bandaríska ríkið hætti að
greiða af lánum sínum
Hagfræðingur segir að miðað við þróun muni Bandaríkin ekki geta staðið í skilum
Reuters
Forseti Barack Obama Bandaríkjaforseti endurnýjaði á dögunum skipun
Bens Bernanke í embætti seðlabankastjóra Bandaríkjanna.
FRÉTTASKÝRING
Eftir Bjarna Ólafsson
bjarni@mbl.is
ÚTGJÖLD bandaríska ríkisins
munu aukast mjög á næstu árum og
áratugum. Eru það einkum
greiðslur úr almannatryggingakerf-
inu og heilbrigðiskerfunum tveimur,
Medicare og Medicaid, sem drífa
munu útgjaldaaukninguna. Þær að-
ferðir sem ríkisstjórn Baracks
Obama hefur valið til að takast á við
efnahagskreppuna, gríðarlegir
styrkir og lán til einkafyrirtækja og
til opinberra framkvæmda, hafa enn
aukið á vandann.
Ekki er hægt að reka ríkissjóði
með halla til eilífðarnóns. Þrjár leið-
ir eru fyrir bandaríska ríkið út úr
þeim vanda sem við því blasir, að
mati hagfræðingsins Jeffreys Rog-
ers Hummels, sem skrifaði grein um
fjármál ríkisins á vefsíðunni Library
of Economics and Liberty.
Fyrsta leiðin er sú að jafna rekst-
ur ríkisins með skattahækkunum og
samdrætti í útgjöldum. Segir hann
hins vegar mjög mikla bjartsýni að
halda að þessi leið verði farin.
Önnur leið er að prenta peninga
fyrir skuldum ríkissjóðsins, en hún
felur í sér óðaverðbólgu og geng-
ishrun bandaríkjadals. Þriðja og síð-
asta leiðin er einfaldlega sú að hætta
að greiða af skuldum ríkissjóðsins.
Telur hann líklegast að þessi leið
verði farin, að bandaríska ríkið muni
á endanum hætta að greiða vexti af
lánum sínum og jafnvel neita að
greiða hluta af höfuðstólnum.
Skattbyrðin hæst í stríðinu
Segir Hummel að frá lokum
seinna stríðs hafi skatttekjur alrík-
isins aðeins einu sinni farið yfir 20%
af vergri landsframleiðslu, en það
var um miðjan tíunda áratug síðustu
aldar. Skatttekjur á heimsstyrjald-
arárunum fóru hæst í tæp 24% af
VLF og hefur hlutfallið aldrei farið
yfir það mark.
Mikill hallarekstur á ríkissjóði
bandaríska alríkisins mun annað
hvort leiða til mikillar verðbólgu
eða vanskila á skuldum. Jeffrey
Hummel telur líklegra að seinni
leiðin verði farin.
„VIÐ verðum aldrei sátt við að fá
ekki meira en þetta til baka. Það
voru bara ekki margir aðrir kostir í
stöðunni,“ segir Árni Guðmunds-
son, framkvæmdastjóri Gildis líf-
eyrissjóðs, um afskriftir sjóðsins
vegna falls Eimskipafélagsins.
Hann bendir á að nú séu lífeyr-
issjóðirnir í þeirri vinnu að reyna
að endurheimta sem mest af kröf-
um sínum með það að markmiði að
ná sem mestum verðmætum til
baka.
Gildi þarf að afskrifa um 1,4
milljarða króna sem sjóðurinn átti í
skuldabréfum Eimskips. Þetta er
svipuð upphæð og Lífeyrissjóður
verslunarmanna þarf að afskrifa. Í
staðinn fá þessir sjóðir afhent
hlutabréf í Nýja Eimskipi að verð-
mæti rúmlega 170 milljónir króna.
Stjórnendur Nýja Eimskips
fundu sjálfir út verðmæti hlutabréf-
anna, sem lífeyrissjóðunum og öðr-
um kröfuhöfum félagsins eru af-
hent.
Garðar Garðarsson, hæstaréttar-
lögmaður og umsjónarmaður Eim-
skipafélagsins í nauðasamningum,
bendir á í skýrslu sinni að þetta
verðmæti sé miðað við áætlaðan
rekstrarhagnað (EBITDU) á árinu
2010 margfaldaðan með tölunni sex.
bjorgvin@mbl.is
Ekki margir kostir í stöðunni
Stjórnendur lífeyrissjóða róa nú öllum
árum að því að endurheimta verðmæti
"  #$
% &'
(
)$
% &*(+ ++
 ++ $
% &'
( ++
#$
% &'
(
)## )#,# )$
% &
-
+ .+ $
% &'
( ++
)$
% &/ ++%&
0&#$
% &'
(
1
 (+& ++(
( ++
)$
%&2&3 (+
-
+ )$
% &'
(4-+ 
 






















05
()$
% &'
(
1+ (#
2 (
(46
 ++3
78
 5
(
9:;
9:;
9:;
9:;
9:;
9:;
9:;
9:;
9:;
9:;
9:;
9:;
9:;
9:;


















$ &'+(  
 
 























 

SVEITARFÉLÖG og fyrirtæki
þurfa í auknum mæli að stóla á fjár-
mögnun innanlands. Saga Capital
hefur undanfarið haft umsjón með
sjö útboðum, þar á meðal fyrir
nokkur sveitarfélög. Þegar hafa
skuldabréf að andvirði tólf millj-
arðar króna verið seld í þessum út-
boðum.
„Miklar breytingar hafa átt sér
stað á skuldabréfamarkaðnum síð-
ustu mánuði. Fyrir 2002 var þessi
markaður mjög lítill en stækkaði
svo hratt, sérstaklega árin 2003 til
2006. Skuldabréfaútgáfa fyrirtækja
óx þá mjög mikið og var kannski
fullmikið af því góða. Um var að
ræða háar upphæðir og litlar kröf-
ur gerðar til útgefenda. Nú hefur
skuldabréfamarkaðurinn hins veg-
ar tekið stakkaskiptum.
Eigendur fyrirtækjaskuldabréfa,
þar á meðal lífeyrissjóðir, hafa
þurft að afskrifa mikið af þessum
bréfum. Við höfum tekið mið af
þessu og einbeitt okkur að því að
breyta vinnubrögðum og stöðlum
við útgáfu skuldabréfa. Nú eru
meiri kröfur gerðar til útgefenda
um upplýsingagjöf í söluferlinu og
skilmála sem þeir verða að fylgja út
líftíma skuldabréfsins,“ segir Ómar
Sigtryggsson, framkvæmdastjóri
Markaðsviðskipta hjá Saga Capital.
Hafa lært af reynslunni
Hann bendir á að stjórnendur líf-
eyrissjóðanna hafi lært af reynsl-
unni sem og aðrir fjárfestar og séu
eðlilega mun varkárari í fjárfest-
ingum sínum. Skilmálarnir geti því
náð yfir kröfur um eiginfjárhlut-
fall, skipulag rekstrarins eða veð í
greiðsluflæði. „Lífeyrissjóðirnir
gegna veigamiklu hlutverki sem
lánveitendur til að koma hjólum
efnahagslífsins af stað aftur. Við
höfum unnið mjög náið með sjóð-
unum að því markmiði að bæta
þetta ferli. Sú útgáfa sem við höfum
komið að undanfarið hefur líka
gengið mjög vel en Saga Capital
hefur séð um flest skuldabréfaút-
boð á meðal fyrirtækja og sveitar-
félaga undanfarið,“ segir Ómar.
Eftir það sem á undan er gengið
á skuldabréfamarkaðnum segir
Ómar lántakendur þurfa að greiða
hærra álag á bréfin. bjorgvin@mbl.is
<
+
&2-

  /  2
0'8=(
4=
,%
=
+(+
 >
=
4-






/

/

/

/


 

!" Fjárfestar
eru mun
varkárari