Morgunblaðið - 23.09.2009, Blaðsíða 19

„Æi, hvað höfum við nú gert?“
spurði Jónsi.
„Þetta verður allt í lagi, Jónsi
litli,“ lofaði Kata. „Okkur dettur eitt-
hvað í hug.“
„Ég er með frábæra hugmynd!“
sagði Maggi, en um leið og hann lyfti
fingri til að leggja áherslu á orð sín
rak hann fingurinn óvart í hitt aug-
að. „Ég held við byrjum bara á
næsta tölublaði. En héðan í frá er
nauðsynlegt að við förum yfir frétt-
irnar okkar tvisvar eða þrisvar áður
en við birtum þær.“
„Við þurfum líka að birta leiðrétt-
ingu á fyrstu fréttinni okkar,“ bætti
Kata við.
„Kannski getur þú verið einn af
ritstjórunum okkar,“ sagði Jónsi við
maríubjölluna. „Það kæmi sér vel að
hafa einhvern með gott auga fyrir
smáatriðum. Hvað heitirðu?“
„Ég heiti Konni,“ sagði maríu-
bjallan djarfmannlega, tilbúin að
taka á móti stríðni þeirra.
„En þú ert maríubjalla,“ sagði
Matta.
„Ég veit að ég er maríubjalla! En
maríubjöllur eru ekki allar kven-
kyns.“ Konni reyndi að hljóma ekki
eins og kennari. „Vá, ykkur vantar
líklega ritstjóra, eða hvað?“
„Æ fyrirgefðu,“ greip Jónsi fram
í. „Þetta var bara misskilningur. Það
myndi gleðja okkur mikið ef þú
hjálpaðir okkur!“
„Frábært, mér þætti gaman að
vera hluti af hópnum ykkar. Reynd-
ar hef ég frábæra hugmynd að
næstu frétt!“ sagði Konni um leið og
allir söfnuðust saman til að hlusta á
hvað hann hafði að segja.
Höfundur texta: Cathy Sewell
Myndir: Blaise Sewell
Styrktaraðili: The Curriculum Clo-
set (www.curriculum close.com)
Endurprentað í samvinnu við World
Association of Newspapers and News
Publishing og með leyfi The Curricul-
um Closet Productions Inc. Öll rétt-
indi áskilin.
Daglegt líf 19
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 23. SEPTEMBER 2009
Rúnar Kristjánsson brá sér íborgina og heilsaði meðal
annars upp á tengdamömmu, „eins
og allir menn eiga að gera af og
til“.
Fyrir sunnan vistir við
var ég fyrir skömmu.
Heimsótti að heiðurs sið
hana tengdamömmu.
Dúnna mín frá Múla er
mig ei vön að skamma.
Sannar artir í sér ber,
ágæt tengdamamma.
Meira yrði um mannlífs frið,
minna um élin römmu,
væri sérhver sáttur við
sína tengdamömmu.
Á landsmóti hagyrðinga að
kvöldi höfuðdags var eitt yrkisefnið
höfuðdagur, en þá var Jóhannes
skírari hálshöggvinn. Jón Ingvar
Jónsson orti:
Útrás hefur öllu splundrað,
Ísland fært á bólakaf.
Núna mættu hiklaust hundrað
höfuð fjúka bolum af.
Hólmfríður Bjartmarsdóttir á
Sandi lagði orð í belg:
Það er gamanlaust með það að glettast
og grínlaust ef það mundi fréttast.
Hún var kannske ekki klók
þessi kona sem tók
af sér hausinn, því hún vildi léttast.
Ingólfur Ómar Ármannsson orti í
tilefni af landsmótinu:
Látum gjalla ljúfan óð
létt á strengi Braga;
eykur kæti, örvar glóð
ærið slungin baga.
VÍSNAHORN pebl@mbl.is
Af tengdó
og lands-
móti
steinsson sem miðla þessari þekk-
ingu til annarra á málþingum, sem
reglulega eru haldin í bæjarfélögum
á landsbyggðinni. Bæði eru þau
þekkt fyrir starf sitt að geðræktar-
málum, en Ebba er framkvæmda-
stýra Hlutverkaseturs og dósent við
Háskólann á Akureyri og Héðinn
starfar nú sem sérfræðingur í heil-
brigðisráðuneytinu.
Mikilvægt að hafa hlutverk
„Þetta snýst fyrst og fremst um
virkni,“ segir Héðinn þegar atvinnu-
leysið berst í tal. „Þeir sem eru ekki
virkir ná ekki að gera það sem þeir
gerðu sem börn – að gleyma sér. Og
þegar fólk nær aldrei að gleyma sér
heldur er bara upptekið af áhyggjum
og því sem þarf að gera er það ávísun
á þunglyndi og depurð.“
Ebba tekur undir þetta: „Fólk er
líka reitt en það má ekki festast í
reiðinni. Ef við eyðum tímanum í
reiði og niðurbrot verðum við lengur
að ná okkur út úr þessum hremm-
ingum. Við megum heldur ekki verða
svo óvirk að við bíðum eftir því að
ráðamenn geri hlutina fyrir okkur.
Við höfum líka verkefni, hvert og eitt
og gegnum hlutverk í nærsamfélag-
inu, og það viljum við draga fram.“
Héðinn segir rannsóknir hafa sýnt
að hætta sé á að sjálfsmynd, sjálfs-
virðing og sjálfstraust fólks molni
smám saman niður þegar það glímir
við langvarandi atvinnuleysi. „Þetta
gerist líka í geðsjúkdómum þegar
fólk verður veikt – það fer allt í kaos.
Til að fyrirbyggja þetta er mjög gott
að taka sjálfur ábyrgð á lífi sínu enda
hefur sýnt sig með atvinnulausa að
þeir sem sækja námskeið og nýta sér
úrræðin sem eru í boði standa sterk-
astir.“
Ebba segir aukna hættu á að fólk
missi tökin á geðheilsunni í að-
stæðum eins og núna. „Við viljum
„afsjúkdómsvæða“ eðlilega hluti og
setja fram hvað eru eðlileg viðbrögð.
Við viljum líka draga fram hvað
skiptir máli í umhverfinu, t.d. í vina-
hópnum, fjölskyldu og hjá samstarfs-
mönnum.“
Héðinn bætir við að líkt og geð-
sjúkir glími þeir, sem eru atvinnu-
lausir eða eiga í fjárhagserfiðleikum,
við mikla fordóma og skömm. „Gildin
þurfa að breytast og fólk þarf að end-
urskoða viðhorf sitt til ákveðinna
hluta. Lífið þarf að einfaldast og –
sem geðsjúkir kunna best – það þarf
að búa til góðan ramma eða dag-
skipulag utan um það.“
Ebba bætir því við að mikilvægt sé
að hafa ákveðið hlutverk. Það hafi
sýnt sig að ekki nægir að greiða fólki
örorkubætur svo það eigi til hnífs og
skeiðar og hafi húsaskjól. „Það sama
er núna hjá þeim sem verða atvinnu-
lausir. Það er ekki nóg að greiða
þeim bara atvinnuleysisbætur því ef
fólk hefur engan tilgang er hætt við
að það fari aldrei aftur út á vinnu-
markaðinn.“
Flókin stjórnsýsla
Málþingin sem Ebba og Héðinn
standa nú fyrir eru sprottin úr
stefnumótun Alþjóðaheilbrigðis-
stofnunarinnar (WHO), sem unnin
var í Helsinki árið 2005, en íslenska
félags- og tryggingamálaráðuneytið
tók þá stefnumótun inn í sínar áætl-
anir. „Hugmyndin var að draga inn
reynslu og þekkingu notenda geð-
heilbrigðisþjónustunnar og hafa
þannig áhrif á þróun hennar. Ákveðið
var að fara um allt land og segja frá
því hvað hefur áhrif á geðheilsu, og
það gagnast ekki síst í núverandi
ástandi,“ segir Ebba en Héðinn var
einmitt starfsmaður WHO þegar
þessi stefnumótun fór fram og átti
drjúgan þátt í henni. Honum verður
tíðrætt um það bil sem er á milli flók-
ins stjórnsýslukerfis sem taki
ákvarðanir um þjónustuna og þeirra
sem eiga að nota hana, þ.e. almenn-
ings. Hann segir bilið á milli þeirra
hamla skilvirkni kerfisins. „Ef
rjúpnaskytta týnist fer samhæfing-
armiðstöðin í Skógarhlíðinni af stað
og það er mjög vel samstillt kerfi. En
þegar sálrænar hamfarir verða eru
einhvern veginn allir að gera allt. Og
þetta þarf að laga.“
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Það hefur sýnt sig með at-
vinnulausa að þeir sem
sækja námskeið og nýta
sér úrræðin sem eru í boði
standa sterkastir.“
•Gera dagsskipulag
•Halda sér virkum
•Stunda iðju sem er nærandi
• Borða grænmeti og ávexti
• Fara að sofa fyrir miðnætti
• Vakna á sama tíma og maður fór
í vinnuna
• Tjá líðan sína upphátt
• Vera innan um fólk
•Fara út af heimilinu – velja sér
umhverfi sem er hvetjandi
•Gera góðverk
• Forðast áfengi og önnur vímu-
efni
• Nota tölvu í hófi
•Gleyma ekki að sjá spaugilegu
hliðarnar á hlutunum
Góð ráð fyrir geðið
Regnbogi Öll él styttir upp um síðir og þá er mikilvægt að vera í stakk búinn til að halda áfram sínu striki. Margir hafa reynt á eigin skinni að það er hægt að vinna sig út úr erfiðleikunum.