Morgunblaðið - 23.09.2009, Blaðsíða 35

SÝNING á verkum franska mál-
arans Auguste Renoir var opnuð í
Grand Palais í París í gær. Sýn-
ingin heitir Renoir á tuttugustu öld,
og á henni eru eingöngu verk frá
seinni hluta starfsævi málarans.
Um fertugt tók Renoir kúrsinn frá
impressjóníska málverkinu til ný-
klassíkur, en verkin frá impressjón-
istatímabilinu eru enn hans fræg-
ustu verk. Á sýningunni eru
málverk, en líka teikningar og
skúlptúrar og sum verkanna eru lítt
kunn almenningi í dag.
Vildi reyna sig við klassík
Renoir var stefnumótandi í im-
pressjóníska málverkinu, en um
1880 fór hann í ríkara mæli að mála
portrett og konumyndir. Hann
hafnaði ekki impressjónismanum,
en fann hjá sér þörf fyrir að reyna
sig við klassískari gildi í myndlist-
inni.
Mörg verkanna á sýningunni eru
af fjölskyldu Renoirs og vinum og
þar á meðal er brjóstmynd af syni
hans sem aldrei hefur verið sýnd
áður.
Á sýningunni í Grand Palais eru
einnig verk eftir samtímamenn
Renoirs, listamenn sem voru að í
upphafi 20. aldar, eins og Picasso,
Matisse, Maillol og Bonnard, sem
sýna áhrif Renoirs á þá listamenn
sem fram komu í kjölfar impress-
jónismans.
Í einum sal Grand Palais hefur
verið komið fyrir myndum af öllum
æviskeiðum Renoirs; frá íbúð hans í
París, og úr sveitinni, þar sem hann
dvaldi einatt með fjölskyldu og vin-
um. Sýningin sendur til 4. janúar,
en þá fer hún í heimsreisu.
Renoir sem
færri þekkja
Verk frá seinni
hluta starfsævi hans
til sýnis í París
Auguste Renoir Kona við lestur.
Menning 35FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 23. SEPTEMBER 2009
Hann er hins vegar al-
gjör snillingur og
ótrúlega ljúfur og góður
maður 36
»
ÞEGAR búið er að svara spurning-
unni um það hvernig maður borðar
fíl, þá er að svara þeirri næstu: hvern-
ig maður búi til sjálfbæra, færanlega,
tæknivædda og gervihnattatengda
vinnustofu og flytji hana auðveldlega
norður til Nunavut á nyrstu strönd-
um Kanada...
Lorna
Err eitthvert vit í því? kann ein-
hver að spyrja, en engu að síður er
þetta verkefni sem listamenn og vís-
indamenn vinna nú að eftir að haldin
var alþjóðleg samkeppni um hönnun
gripsins.
Páll Thayer er raflistamaður og
formaður Lorna, félags áhugafólks
um raflistir á Íslandi. Hann segir að
sá alþjóðlegi hópur sem standi að
verkefninu hafi þegar langa reynslu
af verkefni sem þessu, en það var
uppsetning svipaðrar vinnustofu,
Makrolab, sem hafði ekki alla kosti
þeirrar sem nú er unnið að.
„Verkefnið gengur út á það að
hanna þessa visteiningu. Hún þarf að
vera færanleg og sjálfbær í 15 daga,
framleiða eigin orku og menga því
sem næst ekkert. Hún þarf líka að
hafa samskiptabúnað; gervihnatta-
samband svo hægt sé að hafa síma og
nettengingu. Við fengum 103 tillögur
í keppninni, en engin ein þeirra var
nógu góð. Þrjár tillögur voru viður-
kenndar og í framhaldinu ætlum við
að reyna að ná þessu fólki saman og
púsla hugmyndunum þremur saman í
eina góða lausn og nýta afganginn af
verðlaunafénu í það,“ segir Páll.
Lorna er eini íslenski þátttakand-
inn í verkefninu.Menningaráætlun
Evrópusambandsins hefur styrkt
verkefnið og hefur sá styrkur staðið
undir megninu af kostnaðium, en
kanadískt félag, C-Tasc og þýska
borgin Dortmund styrkja einnig
verkefnið.
En hver er framtíð sjálfbæru
vinnustofunnar og hver er tilgang-
urinn með smíði hennar? „Til að
byrja með ætlum við að koma vinnu-
stofunni fyrir í inúítabyggðunum í
norðurhluta Kanada og hún er ætluð
þeim sem þar búa. Listamenn, vís-
indamenn og rannsakendur geta nýtt
þá tækni sem er um borð, en ætlast
er til þess að þeir fái inúítana í sam-
starf. Við vildum hafa vinnustofuna
færanlega til þess að virkja Inúítana
til að rifja upp þá hefð sína að flakka
um, en nýta um leið nútímatækni.
Þess vegna vildum við hafa vinnustof-
una færanlega.“
Veglegt
Vinnustofan verður búin tækni til
kvikmyndagerðar og mynd-
bandagerðar, til alls konar hljóð-
vinnslu og hljóðsmíða og verður því
eins og veglegt stúdíó. En á henni
verða líka ýmiss konar nemar sem
mæla ýmiss konar fyrirbæri í nátt-
úrunni, eins og t.d. veðrið.
„Svo verðum við bara að sjá til
hvað gerist. Það væri gaman að fá
veðurfræðing eða annan vísindamann
til að túlka upplýsingarnar sem ein-
ingin aflar. Svo koma listamennirnir
sem spyrja hvað gerist ef þetta er
tengt hinsegin og hitt svona. Það gæti
orðið skemmtilegt.“
Sjálfbær, færanleg
og gervihnattatengd
Makrolab Verkefnið heitir Arctic Perspective Initiative og er listræns eðlis.
Íslendingar í samkeppni um smíði sjálf-
bærrar vinnustofu fyrir listamenn
TÓNLEIKARÖÐIN Íslenskt
– já takk! heldur áfram í Saln-
um á morgun, fimmtudags-
kvöld. Röðin hófst í endaðan
ágúst og mun ljúka 1. október
næstkomandi. Röðinni var
hrint úr vör vegna tíu ára af-
mælis Salarins og er ókeypis á
tónleikana. Það er Jónas Ingi-
mundarson sem stýrir röðinni
og hefur hann fengið til sín
söngvara í fremstu röð og hafa
þeir túlkað íslenskar einsöngsperlur af mikilli list.
Í kvöld verður það Sesselja Kristjánsdóttir sem
hefur upp raust sína. Aukinheldur mun Bjarki
Sveinbjörnsson flytja pistil um tilurð laganna.
Tónlist
Íslenskt – já
takk! í Salnum
Sesselja
Kristjánsdóttir
FYRSTA rannsóknarkvöld Fé-
lags íslenskra fræða á þessu
haustmisseri verður haldið á
morgun kl. 20 í húsi Sögu-
félagsins, Fischersundi 3. Þar
flytur Anna Hinriksdóttir
menningarmiðlari fyrirlestur
sem hún kallar Ástin á tímum
ömmu og afa. Rýnt í þroska-
sögu einstaklings og þjóðar.
Ástin á tímum ömmu og afa
byggist á lokaverkefni höf-
undar, Önnu Hinriksdóttur, til MA-prófs í hag-
nýtri menningarmiðlun frá HÍ. Háskólaútgáfan
gaf verkið út í apríl 2009 í fræðibókaritröðinni
Sýnisbók íslenskrar alþýðumenningar.
Íslensk fræði
Ástin á tímum
ömmu og afa
Anna Hinriksdóttir
Í TILEFNI af útkomu tveggja
nýrra binda af Kirkjum Ís-
lands verður haldin ráðstefna í
fyrirlestrasal Þjóðminjasafns
Íslands á morgun kl. 13:15-
15:00. Flutt verða sjö stutt er-
indi, og eru það Þorsteinn
Gunnarsson, Jón Torfason,
Björk Ingimundardóttir, Sig-
ríður Björk Jónsdóttir, Lilja
Árnadóttir, Guðrún Harðar-
dóttir og Gunnar Bollason sem
þau flytja. Ráðstefnustjóri er Margrét Hallgríms-
dóttir þjóðminjavörður. Kirkjur Íslands er grund-
vallarrit um friðaðar kirkjur á Íslandi ásamt grip-
um þeirra og minningarmörkum.
Sagnfræði
Ráðstefna um
Kirkjur Íslands
Krýsuvíkurkirkja.
Eftir Bergþóru Jónsdóttur
begga@mbl.is
„ÉG ætla ekki síður að tala um þær hættur sem steðja að
skáldsögunni í dag, en eigin skáldskap. Ég fer um víðan
völl og ætla að halda uppi vörnum fyrir skáldsöguna,“
segir Jón Kalman Stefánsson rithöfundur, en kl. 12 á há-
degi í dag heldur hann fyrirlestur í stofu 102 á Háskóla-
torgi, í nýrri fyrirlestraröð Háskólans sem opin er al-
menningi og kallast Hvernig verður bók til?.
Það var Rúnar Helgi Vignisson, lektor í ritlist í Háskól-
anum, sem átti hugmyndina að fyrirlestraröðinni. „Hug-
myndin kviknaði þegar ég fór að hugsa um hvað við gæt-
um gert í ritlistinni, bæði fyrir nemendur, sem gætu þá
hitt íslenska höfunda, og eins til að efla tengsl ritlistar-
innar og höfundasamfélagsins,“ segir Rúnar Helgi sem
vonast til að fólk fái innsýn í það hvernig skáld vinna.
Nefnir dæmi um hnignun skáldsögunnar
En hvaða vörnum ætlar Jón Kalman að halda uppi fyrir
skáldsöguna, og er varna yfirleitt þörf?
„Ég ætla að halda uppi vörnum fyrir skáldsöguna, með
því að gagnrýna ákveðna þróun sem hefur verið á síðustu
árum og áratugum – bæði í skáldsögunni og um leið í út-
gáfumálum – og þá um leið á þeim leiðum sem lesendur
hafa valið sér að fara. Það gleymist svo oft að það er les-
andinn sem ber ábyrgð á því hvernig bækur koma út. Út-
gefendur gefa út það sem fólk les. Ef fólk les ekki ljóð,
gefa þeir ekki út ljóð. Þessari þróun ætla ég að velta fyrir
mér og gagnrýna. Ég ætla að nefna vinsæla skáldsögu,
sem mér finnst dæmi um hnignum skáldsögunnar.“
Þegar Jón er spurður um hvort hann eigi við glæpasög-
ur og spennubókmenntir kveðst hann ætla að minnast á
þær, en að það sé fleira sem hangi á spýtunni. „Glæpasög-
ur eru fínar sem slíkar, en það er ekki gott ef skáldsagan
daðrar of mikið við hana.“
Allt einn pottur
En er þá skáldið ekki að velta ábyrgð yfir á lesandann?
„Ég er ekki að velta ábyrgð yfir á lesandann. Hann ber
mikla ábyrgð. Annars vegar verður til eintakið sem höf-
undurinn skrifar, hins vegar öll eintökin sem lesandinn
býr til þegar hann les bókina. Það er líka of einfalt að tala
um vonda útgefendur. Þetta er allt einn pottur.
En ég ætla auðvitað líka að tala um það sem ég á að tala
um; hvernig ég leiddist út í að skrifa bókina Sumarljós, og
svo kemur nóttin. Svo getur fólk spurt í lokin, og ef ein-
hver vill vita hvaða skóstærð ég nota, þá svara ég því.“
Lesandinn ber ábyrgð
 Jón Kalman Stefánsson fjallar um Sumarljós og svo kom nóttin í nýrri fyrir-
lestraröð – Hvernig verður bók til?  Talar líka um hnignun skáldsögunnar
Morgunblaðið/Kristinn
Jón Kalman Stefánsson „Ég ætla að halda uppi vörnum fyrir skáldsöguna,“ segir skáldið.
Fyrirlestraröðin Hvernig verður bók til? er öllum opin.
Miðvikudaginn 21. október talar Þórunn Valdimarsdóttir um
bók sína Stúlka með fingur, og 18. nóvember segir Einar Kára-
son frá tilurð bókar sinnar Ofsa.
Eftir áramót segir Auður Ólafsdóttir frá bók sinni Afleggj-
aranum, Bragi Ólafsson talar um Gæludýrin og Ingibjörg Har-
aldsdóttir um bókina Hvar sem ég verð.
Hvernig verður bók til?
Ingibjörg Haraldsdóttir