Morgunblaðið - 29.09.2009, Blaðsíða 27

Menning 27FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 29. SEPTEMBER 2009
SOFYA Gulyak, þrítugur píanóleik-
ari frá Kasakstan, fór með sigur af
hólmi í alþjóðlegu píanóleikara-
keppninni í Leeds fyrir skömmu.
Þar atti hún kappi við 200 von-
arstjörnur svörtu og hvítu nótn-
anna frá um 45 þjóðlöndum, og
sigraði með túlkun sinni á Píanó-
konsert nr. 1 eftir Jóhannes
Brahms. Meðal þeirra sem sæti áttu
í dómnefnd voru Menahem Press-
ler, píanóleikari Beaux Arts tríós-
ins, og Ian Hobson, en hann vann
sömu verðlaun þegar keppnin var
haldin í fyrsta sinn, árið 1961.
Keppnin í Leeds er ein virtasta
keppni sinnar tegundar í dag og
margar skærustu stjörnur píanó-
sins hafa hlotið vegsemd þar, eins
og Radu Lupu, Murray Peraihia og
Andras Schiff.
Að launum fær Sofya Gulyak
gullmedalíu og andvirði tæpra
þriggja milljóna króna í verð-
launafé.
Hátíðin í Leeds er haldin á
þriggja ára fresti. Silfurverðlaunin
í ár fékk Úkraínumaðurinn Alexej
Gorlatch og bronsið fór til ítalska
píanóleikarans Alessandros Ta-
verna.
Það hefur varla komið mörgum á
óvart að Sofya Gulyak yrði sig-
urvegari. Árið 2007 var hún sig-
urvegari í William Kapell keppn-
inni og síðar sama ár deildi hún
öðru sæti með Dinöru Nadzhafovu í
Busoni keppninni.
Sofya
Gulyak sigr-
aði í Leeds
Sópar að sér verðlaun-
um og viðurkenningum
Langbest Sofya Gulyak.
HÁDEGISTÓNLEIKAR í
Hafnarfjarðarkirkju hefjast í
dag að loknu sumarleyfi. Tón-
leikaröðin fór af stað í janúar á
þessu ári og féll í afar góðan
jarðveg. Tónleikarnir hefjast
kl. 12.15 og þar flytja Guð-
mundur Sigurðsson orgelleik-
ari og Hjöleifur Valsson fiðlu-
leikari fjölbreytta efnisskrá.
Guðmundur og Hjörleifur hafa
unnið saman um árabil, haldið
fjölda tónleika og komið fram við fjölmargar
kirkjulegar athafnir. Efnisskráin er afrakstur
þessa samstarfs og spannar allt frá Bach til
Chaplins. Aðgangur er ókeypis og allir velkomnir.
Tónlist
Fiðla og orgel
í Hafnarfirði
Hjörleifur Valsson
Hádegisfyrirlestur verð-
ur í Opna listaháskól-
anum í dag, í Skipholti 1
og hefst kl. 12.10. Vöru-
hönnuðirnir Julia Loh-
mann og Gero Grund-
mann halda fyrirlestur
um verkefni sín. Hönn-
uðirnir eru þekktir fyrir frumleg verk sem fjalla
gjarnan um umbreytingu dýra yfir í vöru. Und-
anfarinn mánuð hafa Julia og Gero dvalið í gesta-
vinnustofu á Siglufirði og sótt sér innblástur. Í
Opna listaháskólanum er boðið upp á hádegisfyr-
irlestra um fjölbreytt efni í samvinnu við mynd-
listardeild og hönnunar- og arkitektúrdeildir skól-
ans. Allir eru velkomnir.
Hönnun
Vöruhönnuðir með
hádegisfyrirlestur
Verk eftir Júlíu Lohmann.
VALIÐ efni úr DVD-sjónritinu
Rafskinnu verður sýnt í Lista-
safni Reykjavíkur – Hafn-
arhúsi í samvinnu við kvik-
myndahátíðina Nordisk
Panorama í dag kl. 15 - 17, en
kvikmyndahátíðin stendur yfir
í Reykjavík dagana 25. – 30.
september. Sýnt verður efni úr
þeim þremur tölublöðum sem
út hafa komið auk áður óbirts
efnis. Rafskinna er DVD-
sjónrit á íslensku og ensku sem inniheldur stutt-
myndir, heimildamyndir, lifandi tónlistarflutning,
myndlist, tónlistarmyndbönd og fleira, bæði eftir
íslenska og erlenda listamenn. Aðgangur ókeypis.
Listir
Rafskinna opnuð í
Hafnarhúsinu í dag
Útgáfu Rafskinnu
fagnað.
Eftir Bergþóru Jónsdóttur
begga@mbl.is
MENNTAMÁLARÁÐHERRA
opnar vefsafn.is formlega kl. 13 í dag
í Þjóðarbókhlöðunni. Vefsafnið er
einstakt, því þar er að finna allt efni
og gögn sem birst hefur á þjóðarlén-
inu.is, frá árinu 2004.
Ingibjörg Sverrisdóttir lands-
bókavörður segir að efnisöflun og
opnun safnsins eigi sér langan að-
draganda.
„Þetta er þróun sem orðið hefur
eftir að vefurinn kom til. Fljótlega
eftir tilkomu hans fór fólk að spá í
það að þarna væri ef til vill efni sem
færi forgörðum. Þá varð til í Banda-
ríkjunum það sem kallað er Internet
Archive, en þar er safnað vefsíðum
héðan og þaðan úr heiminum.“
Fellur undir lög um skylduskil
Ingibjörg segir að fljótlega hafi
fólk áttað sig á því að um efni á vefn-
um hlytu að gilda sömu lög og um
skylduskil annars efnis til lands-
bókasafna í hverju landi. „Það eru
ekki öll lönd í heiminum með lög um
skylduskil, en mjög mörg. Um alda-
mótin varð sú hugmynd almenn að
vefefni ætti að hlíta lögum um
skylduskil og árið 2003 tóku gildi lög
hér á landi sem kveða á um það.
Menn sáu að efni á netinu breyttist
ört og að margt myndi týnast væri
því ekki haldið til haga á einhvern
hátt.“
Leitarforrit skanna vefinn
Tæknilega er efnisöflunin ekki
miklu flóknari en notkun leitarvéla
að sögn Ingibjargar. Notuð eru leit-
arforrit, svokallaðir „crawlerar“ sem
skanna netið og safna efninu.
„Landsbókasafnið hefur átt í er-
lendu samstarfi um þetta, bæði við
Internet Archive og IIPC, eða Int-
ernational Internet Preservation
Council.
Við byrjuðum að safna efni árið
2004, en það er núna fyrst að tæknin
er orðin þannig að hægt sé að leita í
efninu. Þetta er einfalt. Fólk slær
inn slóðina sem það leitar að. Það er
ekki enn hægt að leita eftir efnis-
orðum eða flokkum, en það verður
vonandi síðar meir.“
Vefsíðum er safnað þrisvar á ári
en öðru vísi er farið með stóra vefi
eins og mbl.is, sem breytast oft á
klukkustund. „Þegar fram líða
stundir verður vefsafnið gríðarlega
öflug samtímaheimild um íslenskt
þjóðlíf, um það sem skrifað er á vef-
inn og í hvaða skyni fólk gerir það.
Notin fyrir vefinn verða margvísleg
og ekki víst að við sjáum þau öll fyrir
nú. Við erum fyrsta þjóðin sem opn-
ar öllum almenningi aðgang að slíku
safni. Í Danmörku er vefsafnið að-
eins opið þeim sem þurfa að rann-
saka efni og í Frakklandi er aðgang-
urinn aðeins opinn í lestrarsölum
þjóðarbókasafnsins,“ segir Ingi-
björg Sverrisdóttir landsbókavörð-
ur. Slóðin að safninu er vefsafn.is.
Menntamálaráðherra opnar vefsafn.is í dag en þar er öllu þjóðarléninu haldið til haga
Öflugur aldarspegill
Morgunblaðið/Kristinn
Einfalt Ingibjörg Sverrisdóttir landsbókavörður skoðar vefsafnið.
Eftir Bergþóru Jónsdóttur
begga@mbl.is
„ÞAÐ er ekkert smámál að skipta
um rödd,“ segir Hanna Dóra Sturlu-
dóttir óperusöngkona, sem hefur
söðlað um, er hætt að vera sópran og
kynnir sig nú sem mezzó. „Þetta
kom smátt og smátt. Frá því ég
byrjaði að syngja hef ég verið með
dökkan lit á röddinni og kennararnir
mínir hér heima í gamla daga vildu
ekki ákveða það strax hvað úr mér
yrði en vildu bíða átekta og sjá
hvernig röddin þróaðist. En svo var
ég alltaf svo létt í hæðinni, þannig að
niðurstaðan varð að ég væri sópr-
an.“
Hanna Dóra segir að fæðing
tveggja sona hennar hafi breytt
röddinni og hún hafi dýpkað í kjöl-
farið. „Ég finn að það á betur við mig
að vera mezzó og kennarinn minn úti
segir að ég eigi að slá þessu föstu og
er ánægður með mig. Ég viðurkenni
að stundum langar mig að fara út
fyrir rammann aftur, en er búin að
ákveða að syngja fyrst og fremst það
sem hentar mér, hvort sem það eru
mezzó- eða sópranhlutverk.
Callas söng hvort tveggja
María Callas söng það sem hent-
aði henni, og enginn spurði hana að
því hvort hún væri sópran eða
mezzó. En nú á dögum er fólk frekar
sett í skúffur, sérstaklega í þýsku
óperuhúsunum, og það myndi rugla
þá í ríminu ef ég væri bæði að syngja
Ariadne, sem er sópranhlutverk, og
Sextus, sem er mezzóhlutverk. Þess
vegna ákvað ég að hafa þetta hreint
og beint.“
Hanna Dóra hefur sungið við óp-
eruhús í Þýskalandi og víðar í á ann-
an áratug og átt velgengni að fagna.
Með „nýrri“ rödd opnast auðvitað ný
tækifæri og ný hlutverk.
„Það er til hellingur af glæsilegum
hlutverkum og aríum fyrir mezzó, og
mér finnst gaman að eiga eftir að
kanna það allt saman. Þetta er mjög
spennandi.“
Hanna Dóra heldur sína fyrstu
tónleika sem mezzósópran kl. 12 á
hádegi á fimmtudag í Hafnarborg,
og þar syngur hún buxna-aríur – arí-
ur samdar fyrir karlpersónur en
sungnar af mezzósópran. „Ég ætla
að syngja Che faró úr Orfeusi og
Evridísi; tvær aríur eftir Mozart,
Voi che sapete úr Brúðkaupi Fíg-
arós og Parto, parto úr Sextusi, og
Orlovskí úr Leðurblökunni.“
Antonia Hevesi leikur með Hönnu
Dóru.
Hanna Dóra Sturludóttir syngur sína fyrstu tónleika sem mezzósópran
Sópran fer í síðbuxur
Mezzó Hanna Dóra Sturludóttir.
Þetta er góður
stökkpallur inn í
tölvuleikjaheiminn … 28
»
Ísland er meðal fyrstu ríkja í
heimi til að safna öllu efni í
þjóðarléni sínu og opna al-
menningi aðgang að því.
Landsbókasafn Íslands – Há-
skólabókasafn hefur safnað ís-
lensku vefefni frá árinu 2004
samkvæmt lögum um skyldu-
skil en í þeim lögum er ákvæði
um að sá sem birtir efni á raf-
rænu formi á almennu tölvu-
neti skuli veita móttökusafni
aðgang að því efni. Í vefsafninu
verður efni frá opinberum að-
ilum, heimasíður og bloggsíður
einstaklinga og má búast við
því að safnið verði gríðarlega
mikilvæg heimildanáma fyrir
t.d. sagnfræðinga og fjölmiðla-
fólk framtíðarinnar. Í þeirri
námu verða heimildir um frétt-
ir, stjórnmál, skoðanaskipti al-
mennra borgara, íslenskt mál,
viðskipti, fyrirtæki, stofnanir
og félagasamtök og hvaðeina
sem Íslendingar sjá ástæðu til
að setja á veraldarvefinn.
vefsafn.is